کتاب عروض نوین فارسی

کتاب عروض نوین فارسی نوشته عبدالخالق پرهیزی، اثری تخصصی در حوزه‌ی زبان و ادبیات فارسی است که به بررسی و آموزش دانش عروض می‌پردازد. این کتاب که توسط گروه انتشاراتی ققنوس منتشر شده، با رویکردی نوین، مباحث عروض فارسی را باتکیه‌بر یافته‌های آواشناسی و واج‌شناسی و همچنین تحلیل‌های آماری بررسی کرده است. نویسنده کوشیده تا ضمن حفظ ارزش‌های روش سنتی، آن را با دستاوردهای علمی جدید تلفیق کند و به دانشجویان و علاقه‌مندان ادبیات فارسی، راهی روشن و علمی برای فهم ساختار وزن شعر فارسی ارائه دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عروض نوین فارسی اثر عبدالخالق پرهیزی

کتاب عروض نوین فارسی اثری پژوهشی و آموزشی در زمینه‌ی وزن و ساختار شعر فارسی است که عبدالخالق پرهیزی آن را با هدف بازنگری و ساده‌سازی آموزش عروض نوشته است. این کتاب باتکیه‌بر مبانی آواشناسی و واج‌شناسی، تلاش کرده است تا دانش عروض را از قالب سنتی صرف خارج کند و آن را با یافته‌های علمی جدید پیوند بزند. نویسنده در مقدمه به نقد برخی نوآوری‌های غیرکاربردی و پیچیده‌سازی‌های بی‌دلیل در آموزش عروض پرداخته و بر ضرورت تلفیق روش سنتی با روش‌های علمی جدید تأکید کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا مبانی آواشناختی و واج‌شناختی زبان فارسی را شرح می‌دهد و سپس به‌سراغ قواعد تقطیع عروضی، اختیارات شاعری، ناچاری‌های وزن و تصرفات لفظی می‌رود. در ادامه، مباحثی مانند دوگونگی‌های لفظی، قواعد حذف و اضافه در کلمات و تفاوت‌های مکانی و زمانی در زبان فارسی نیز بررسی شده است. این کتاب نه‌تنها برای دانشجویان ادبیات فارسی، بلکه برای هر علاقه‌مند به شعر و زبان فارسی، منبعی دقیق و سودمند به شمار می‌آید.

خلاصه کتاب عروض نوین فارسی

نویسنده در آغاز، اصول روش خود را بیان می‌کند؛ تکیه‌بر داده‌های علمی، تلفیق روش سنتی و نو و پرهیز از ساده‌سازی‌های بی‌پایه. او معتقد است که آموزش عروض باید بر مبنای تحلیل آوایی و آماری باشد و درعین‌حال ارزش‌های سنتی را حفظ کند. در فصل اول، مبانی آواشناختی زبان فارسی شرح داده می‌شود؛ از تعریف واج و واجگونه تا بررسی صامت‌ها و مصوت‌ها و انواع هجاها. نویسنده با مثال‌های متعدد، تفاوت میان صورت ملفوظ و مکتوب کلمات را توضیح و نشان داده که در تقطیع عروضی باید به تلفظ واقعی کلمات توجه کرد؛ نه صرفاً شکل نوشتاری آن‌ها. در ادامه، قواعد تقطیع عروضی و دگرگونی‌های آوایی زنجیره‌ی گفتار موزون فارسی مطرح می‌شود. این بخش به فرایندهای آوایی، اختیارات شاعری و ناچاری‌های وزن می‌پردازد و با مثال‌های شعری نشان می‌دهد که چگونه شاعر گاه ناچار به تصرف در لفظ یا وزن می‌شود تا شعرش با قواعد عروضی هماهنگ گردد. کتاب همچنین به دوگونگی‌های لفظی، اختصارات، تفاوت‌های مکانی و زمانی در زبان فارسی و تصرفات دستوری می‌پردازد. در بخش‌هایی از کتاب، نمونه‌های متعددی از اشعار کلاسیک فارسی آورده شده تا قواعد و استثناهای عروضی به‌صورت عملی و ملموس آموزش داده شود. درنهایت نویسنده با نقد برخی روش‌های جدید و تأکید بر اهمیت هماهنگی وزن شعر با آهنگ طبیعی گفتار، راهی میانه میان سنت و نوآوری را پیشنهاد کرده است.

چرا باید کتاب عروض نوین فارسی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی علمی و تحلیلی، دانش عروض را از قالب سنتی صرف خارج کرده و آن را با یافته‌های آواشناسی و واج‌شناسی پیوند زده است. یکی از ویژگی‌های شاخص این اثر، ارائه‌ی مثال‌های متنوع و توضیح دقیق قواعد و استثناهای عروضی است که فهم وزن شعر فارسی را برای دانشجویان و علاقه‌مندان ساده‌تر و عمیق‌تر می‌کند. همچنین نقد و بررسی نوآوری‌های رایج و تأکید بر تلفیق سنت و علم، به خواننده دیدی انتقادی و تحلیلی می‌دهد. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر ساختار شعر فارسی و مبانی وزن هستند، منبعی سودمند و کاربردی به شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی، مدرسان عروض، شاعران و علاقه‌مندان به وزن و ساختار شعر فارسی پیشنهاد می‌شود. همچنین این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم علمی‌تر و دقیق‌تر قواعد عروض و آواشناسی شعر فارسی هستند، مناسب است.

درباره عبدالخالق پرهیزی

عبدالخالق پرهیزی، دکتر زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی در مرکز بوکان در دانشگاه پیام نور بوده است. او علاوه‌بر امور پژوهشی به دو زبان کردی و پارسی شعر و داستان نوشته است. عنوان کتاب‌هایی از این نویسنده عبارت است از «عروض نوین فارسی»، «وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی» و «سیر علوم بلاغی در ادب فارسی».

بخشی از کتاب عروض نوین فارسی

«وزن شعر نیما از لحاظ مبانی و قواعد تقطیع و بحور و اوزان و زحافات آن‌ها با وزن عروضی سنتی هیچ فرقی ندارد؛ تفاوت آن با عروض سنتی تنها در کوتاهی و بلندی مصرع‌ها و الگوی قافیه است. در وزن نیمایی مصرع یا سطر شعر به هر کدام از اجزاء عروضی تشکیل دهنده آن می‌تواند ختم شود و هر جزئی که در پایان مصرع قرار می‌گیرد، نیز ممکن است که کامل باشد یا به زحافی مزاحف گردد. همچنین یک مصرع می‌تواند یک یا چند جزء اضافه بر تعداد اجزای متعارف خود داشته باشد و مثلاً طول آن تا هفت جزء امتداد یابد. البته این دگرگونی بدون کنار گذاشتن الگوی سنتی قافیه ممکن نیست. در شعر نیمایی لزومی ندارد که قافیه در پایان هر یک یا دو مصرع به‌طور مرتب تکرار شود بلکه شاعر در به کار بردن آن کاملاً آزاد است. به قول خود نیما «قافیه زنگ مطلب» است؛ یعنی باید در جایی بیاید که خواننده را در فهم مواضع پیوستگی و گسستگی مطلب یاری نماید و به انتظام و انسجام شعر کمک کند. بنابر این از دید نیما برای شاعر تنها این کافی نیست که بداند قافیه در کجا باید بیاید بلکه این هم لازم است که بداند قافیه در کجا نباید بیاید.»