کتاب نبرد نگار

کتاب الکترونیکی «نبردنگار» (جنگ‌های اسطوره‌ای در شاهنامهٔ بایسنقری) به قلم فاطمه پیراوی‌ونک و با ویراستاری مرضیه کهرانی، توسط نشر نامه مهر منتشر شده است. این اثر به بررسی جایگاه جنگ و نبرد در اسطوره‌ها و هنر نگارگری ایران، به‌ویژه در نسخهٔ بایسنقری شاهنامه، می‌پردازد و تلاش دارد پیوند میان روایت‌های حماسی و تصویرگری ایرانی را واکاوی کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نبرد نگار

«نبردنگار» اثری پژوهشی و ناداستان است که به تحلیل جنگ‌های اسطوره‌ای در شاهنامهٔ فردوسی، با تمرکز ویژه بر نسخهٔ بایسنقری و نگاره‌های آن، می‌پردازد. نویسنده، فاطمه پیراوی‌ونک، با رویکردی تطبیقی میان متون اسطوره‌ای، متون پهلوی و روایت‌های شاهنامه، جایگاه جنگ و نبرد را در فرهنگ و هنر ایران باستان بررسی کرده است. ساختار کتاب شامل مقدمه‌ای دربارهٔ هنر نگارگری ایرانی و سپس ورود به مباحثی چون نماد جنگ در هنر ایران باستان، انعکاس جنگ در متون پهلوی، معرفی ایزدان و دیوان مرتبط با جنگ، و تحلیل انواع نبردها در شاهنامه است. کتاب با زبانی تحلیلی و ارجاع به منابع کهن، تلاش می‌کند لایه‌های مختلف معنایی و نمادین جنگ را در اسطوره‌ها و روایت‌های تصویری ایرانی آشکار کند. این اثر برای علاقه‌مندان به اسطوره‌شناسی، تاریخ هنر و ادبیات حماسی ایران، تصویری جامع از پیوند میان روایت و تصویر در شاهنامه ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب نبرد نگار

کتاب «نبردنگار» با نگاهی پژوهشی، به بررسی مفهوم جنگ در اسطوره‌ها و متون کهن ایرانی می‌پردازد و سپس این مفاهیم را در شاهنامهٔ فردوسی، به‌ویژه نسخهٔ بایسنقری، دنبال می‌کند. نویسنده ابتدا به تعریف جنگ از منظر اندیشمندان و جایگاه آن در اسطوره‌های ایرانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که نبرد در اسطوره‌ها، تقابل نیروهای آفرینش و ویرانی، روشنایی و تاریکی، و خیر و شر است. این تقابل در متون اوستا، بندهش و دیگر منابع پهلوی بازتاب یافته و در قالب شخصیت‌هایی چون اهورامزدا و اهریمن، ایزدان و دیوان، روایت می‌شود. در ادامه، کتاب به معرفی ایزدان جنگجو مانند مهر، بهرام، وایو و تیشتر می‌پردازد و نقش هر یک را در اسطوره‌ها و باورهای ایرانیان باستان شرح می‌دهد. سپس به تحلیل انعکاس این مفاهیم در شاهنامه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه شخصیت‌های شاهنامه، بازتاب زمینی ایزدان و دیوان اسطوره‌ای هستند و نبردهای آنان، تکرار همان تقابل‌های بنیادین است. در بخش‌های بعدی، نویسنده انواع جنگ‌ها در شاهنامه را دسته‌بندی می‌کند: جنگ‌های انسان با انسان، انسان با دیو و جادو، نبرد با جانوران اسطوره‌ای، و حتی جنگ‌های درونی میان شخصیت‌ها. همچنین به نقش رجزخوانی، آیین‌های جنگی، و شگردهای نبرد مانند شبیخون، نیرنگ و جادو اشاره می‌شود. کتاب تأکید دارد که جنگ در شاهنامه نه‌تنها کنشی حماسی، بلکه حامل بار معنایی و دینی است و اغلب با مفاهیمی چون کین‌خواهی، یگانگی دین و دولت، و پیروزی نیروهای خیر بر شر همراه است. در نهایت، «نبردنگار» با تحلیل نگاره‌های شاهنامهٔ بایسنقری، نشان می‌دهد که تصویرگری ایرانی چگونه توانسته است مفاهیم اسطوره‌ای و حماسی جنگ را به زبان بصری ترجمه کند و میراثی ماندگار از پیوند روایت و تصویر در فرهنگ ایرانی به‌جا بگذارد.

چرا باید کتاب نبرد نگار را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر پیوند میان اسطوره، روایت و هنر نگارگری، فرصتی برای شناخت عمیق‌تر مفاهیم جنگ و نبرد در فرهنگ ایرانی فراهم می‌کند. «نبردنگار» نه‌تنها به تحلیل متون کهن و شاهنامه می‌پردازد، بلکه با بررسی نگاره‌های نسخهٔ بایسنقری، لایه‌های تصویری و نمادین این روایت‌ها را نیز آشکار می‌سازد. مطالعهٔ این اثر به علاقه‌مندان اسطوره‌شناسی، تاریخ هنر و ادبیات حماسی ایران کمک می‌کند تا با ریشه‌های فرهنگی و معنایی جنگ در ایران باستان و بازتاب آن در هنر و ادبیات آشنا شوند. همچنین، کتاب با دسته‌بندی انواع نبردها و تحلیل نقش شخصیت‌ها، تصویری چندوجهی از مفهوم جنگ در شاهنامه ارائه می‌دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ «نبردنگار» برای پژوهشگران اسطوره‌شناسی، دانشجویان و علاقه‌مندان به تاریخ هنر و ادبیات حماسی ایران، و کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌های فرهنگی و معنایی جنگ در متون کهن و هنر نگارگری هستند، مناسب است. همچنین، این کتاب برای علاقه‌مندان به شاهنامه و روایت‌های تصویری آن، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

بخشی از کتاب نبرد نگار

«جنگ‌های اسطوره‌ای ویژگی‌هایی دارند. در جنگ‌های اسطوره‌ای نبرد سر آفرینش است. در اسطوره‌ها بین نیرویی که در حال آفرینش زندگی، حیات و انسان است؛ با نیروی دیگری که مخالف آفرینش است و نماد تاریکی و مرگ جنگی شکل می‌گیرد. شرح این جنگ‌ها در متون مختلف اولیه‌ی موجود ایران باستان از جمله اوستا، بندهش، ارداویراف‌نامه و ریگ‌ودا توصیف شده است. تاریخ اساطیری ایرانیان و هندوان از اساس شامل جنگ میان روشنایی و تاریکی بوده است. این اساطیر از نبرد قوای ظلمت برای به دست آوردن روشنایی با جلوه‌های ثنویت که ویژگی عمده‌ی اساطیر ایرانی است، توام می‌شود. آریایی‌های باستان به جدال ابدی دو نیروی راستی و دروغ، نظم و بی‌نظمی معتقد بودند. این اندیشه با نفوذ و پیشرفت دین زردشت گسترش پیدا کرد و دوگانه بودن اصل نیک و بد در تعالیم زردشتی تقویت شد و به صورت دو جهان تاریکی و روشنی درآمد. اهورامزدا فرمانروای جهان روشن در برابر اهریمن، فرمانروای جهان تاریکی بود. ویژگی‌های نیک اهورایی همیشه در برابر خصلت‌های ناپسند اهریمنی قرار می‌گرفت. آمشاسپندان یا جاودانان مقدس در برابر کمارگیان یا سردیوان حضور می‌یافتند. سرایندگان، داستان‌های اساطیری را با تجسم شخصیت‌های مختلفی که سرشت نیک و سرشت بد دارند، به‌وجود می‌آورند و در واقع تقابل و جدال میان آنها را با ویژگی‌های نیک اهورایی و خصلت‌های ناپسند عبادی زردشتی، به صدای بلند خوانده می‌شود.»