کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ

کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ (Franz Kafka's The metamorphosis) مجموعه‌ای از مقالات و تحلیل‌ها درباره‌ی شاهکار فرانتس کافکا، یعنی رمان کوتاه مسخ است که به‌کوشش هارولد بلوم گردآوری شده و با ترجمه فرزام کریمی توسط انتشارات مروارید منتشر شده است. این کتاب با مشارکت نویسندگانی همچون ژرژ باتای، مارک اندرسون، الیزابت مک‌اندرو، استنلی کرنگلد و... به بررسی ابعاد مختلف داستان مسخ می‌پردازد؛ از جنبه‌های روان‌کاوانه و فلسفی گرفته تا تفسیرهای دینی و ادبی. هر مقاله با رویکردی متفاوت، به لایه‌های پنهان و استعاری این اثر نگریسته و تلاش کرده معنای مسخ را در بستر تاریخ ادبیات و اندیشه‌های مدرن واکاوی کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ اثر هارولد بلوم

کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ، اثری تحلیلی و چندوجهی درباره‌ی رمان کوتاه مسخ به قلم فرانتس کافکا است که توسط گروهی از منتقدان و اندیشمندان با سرپرستی هارولد بلوم گردآوری شده است. این کتاب در قالب مجموعه‌ای از مقالات، به بررسی ابعاد گوناگون مسخ می‌پردازد؛ از تحلیل‌های روان‌کاوانه و فلسفی تا تفسیرهای دینی و اجتماعی. نویسندگان هر یک با زاویه‌ی دید خاص خود به‌سراغ مفاهیمی چون اضطراب، هویت، گناه، امید و نقش استعاره در داستان فرانتس کافکا رفته‌اند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا با معرفی نظریات هارولد بلوم درباره‌ی بینامتنیت و اضطراب تأثیر آغاز می‌شود و سپس به‌سراغ نقدهای دیگران درباره‌ی مسخ می‌رود. در بخش‌هایی از کتاب، زندگی و جهان‌بینی فرانتس کافکا نیز مورد توجه قرار گرفته و ارتباط او با سنت‌های یهودی، عرفان و فلسفه‌ی غربی بررسی شده است. این مجموعه نه‌تنها به تفسیر داستان مسخ می‌پردازد، بلکه جایگاه کافکا را در ادبیات مدرن و تأثیر آثار او بر نقد ادبی معاصر را برجسته می‌سازد.

خلاصه کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ

هر مقاله از مجموعه‌ی حاضر با رویکردی متفاوت به رمان کوتاه مسخ از فرانتس کافکا نزدیک می‌شود. برخی نویسندگان مانند هارولد بلوم باتکیه‌بر نظریه‌ی اضطراب تأثیر، به رابطه‌ی میان نویسندگان و پیشینیان‌ آن‌ها می‌پردازند و مسخ را نمونه‌ای از کشمکش ادبی و روانی میان سنت و نوآوری می‌دانند. ژرژ باتای در مقاله‌ای با طرح پرسش «آیا کافکا را باید سوزاند؟» به بحران وجودی و تناقضات درونی نویسنده اشاره می‌کند و مسخ را بازتابی از رنج، گناه و بیگانگی انسان مدرن می‌داند. برخی مقالات به جنبه‌های دینی و عرفانی مسخ می‌پردازند و نقش امید، گناه و رستگاری را در سرنوشت گریگور سمسا، شخصیت اصلی این رمان کوتاه بررسی می‌کنند. در مقالات دیگر، استعاره‌ی مسخ‌شدن به‌عنوان نمادی از وضعیت انسان معاصر، هویت ازهم‌گسیخته و تجربه‌ی طردشدگی اجتماعی تحلیل شده است. همچنین تأثیر فضای خانوادگی، مناسبات قدرت و نقش زبان در شکل‌گیری روایت کافکا مورد توجه قرار گرفته است. کتاب حاضر با کنار هم گذاشتن این دیدگاه‌ها، تصویری چندلایه از مسخ و جایگاه آن در ادبیات و اندیشه‌ی قرن بیستم میلادی ارائه داده است.

چرا باید کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ را بخوانیم؟

این کتاب فرصتی است برای مواجه‌شدن با یکی از پیچیده‌ترین و بحث‌برانگیزترین آثار ادبیات مدرن از زاویه‌های گوناگون. اثر حاضر با گردآوری مقالاتی از منتقدان برجسته، امکان مقایسه‌ی تفسیرهای مختلف از داستان مسخ را فراهم می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه یک رمان کوتاه می‌تواند الهام‌بخش ده‌ها برداشت فلسفی، روان‌کاوانه و اجتماعی باشد. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب، نه‌تنها با نظریات هارولد بلوم درباره‌ی اضطراب تأثیر و بینامتنیت آشنا می‌شود، بلکه با دیدگاه‌هایی درباره‌ی نقش دین، عرفان، زبان و قدرت در آثار فرانتس کافکا روبه‌رو می‌شود. این مجموعه برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر کتاب مسخ و جایگاه آن در ادبیات جهان هستند، سودمند است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان نقد ادبی، دانشجویان رشته‌های ادبیات، فلسفه و روان‌شناسی، پژوهشگران آثار فرانتس کافکا و کسانی که دغدغه‌ی فهم لایه‌های پنهان آثار ادبی را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین این مجموعه مقاله برای افرادی که به تحلیل‌های میان‌رشته‌ای و تفسیرهای چندوجهی از متون کلاسیک علاقه‌مند هستند، مناسب است.

درباره هارولد بلوم

هارولد بلوم (Harold Bloom) در سال ۱۹۳۰ به دنیا آمد و در ۲۰۱۹ میلادی درگذشت. او یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین منتقدان ادبی معاصر آمریکا بود که سمت استاد برجسته‌ی علوم انسانی (Sterling Professor) را در دانشگاه ییل بر عهده داشت و به‌عنوان چهره‌ای جنجالی و اندیشمند در حوزه ی ادبیات شناخته می‌شد. تحصیلات خود را در دانشگاه کرنل در رشته‌ی ادبیات کلاسیک آغاز کرد و سپس در دانشگاه ییل مدارج کارشناسی‌ارشد و دکتری را گذراند؛ همچنین مدتی به‌عنوان پژوهشگر فولبرایت در دانشگاه کمبریج فعالیت داشت. در طول بیش از ۶۰ سال فعالیت علمی، بیش از ۵۰ کتاب منتشر کرد که بیش از ۴۰ اثر از آن‌ها به نقد ادبی اختصاص دارد. آثار این نویسنده  به بیش از ۴۰ زبان دنیا ترجمه شده است. او بیش از هر چیز به‌دلیل دفاع از ارزش و اهمیت کانن غربی (Western Canon) شناخته می‌شود و با رویکردهایی که ارزش ادبیات را صرفاً از دیدگاه‌های سیاسی، اجتماعی یا نظریه‌های مدرن می‌سنجند، مخالفت کرده است. هارولد بلوم این رویکردها را مدرسه‌ی رنجش (School of Resentment) می‌نامید. از دیدگاه نظری، او بنیان‌گذار مفهوم نظریه‌ی تأثیر (Influence Theory) است که می‌گوید، شاعران و نویسندگان نه‌تنها از پیشینیان خود تأثیر می‌پذیرند، بلکه برای خلق آثار اصیل باید نوعی خوانش نادرستِ اصلاح‌گرانه (Revisionary Misreading) از آثار گذشتگان داشته باشند تا مسیر تازه‌ای در ادبیات بگشایند. هارولد بلوم در نقد آثار ویلیام شکسپیر نیز آثار مهمی نوشت و تأکید داشت که شکسپیر انسان را اختراع کرد؛ یعنی او نخستین کسی بود که آگاهی انسان از خویشتن و شخصیت درونی را در قالب ادبیات نمایان ساخت. از میان آثار برجسته‌ی هارولد بلوم می‌توان به کتاب‌های «شر و سانتیمانتالیسم؛ سلسله جستارهایی در باب بلندی‌های بادگیر اثر امیلی برونته»، «تفسیرها و تأویل‌ها: در انتظار گودو»، «اضطراب تأثیر: نظریه‌ای در شاعری»، «جنون، استعاره و شر در مسخ» و «هملت: شعر بیکران» (Hamlet: Poem Unlimited) اشاره کرد. سبک نگارش او همواره ترکیبی از شور، وسواس فکری و عمق فلسفی بود. منتقدان گاه او را منتقدی مقدس، تکرارشونده اما جذاب می‌خواندند و بسیاری از صاحب‌نظران، دقت و تسلط او در خوانش متون ادبی را بی‌نظیر توصیف کرده‌اند.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

هارولد بلوم در سال ۱۹۸۵ میلادی موفق به دریافت بورسیه‌ی مک‌آرتور (MacArthur Fellowship) شد و در سال ۱۹۹۵ به عضویت انجمن فلسفی آمریکا (American Philosophical Society) درآمد.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب حاضر با عنوان تحریف استعاره در جهان کوکافکابین: درباره‌ی مسخ فرانتس کافکا توسط نشر جغد در سال ۱۴۰۰ فیپا گرفته است.

بخشی از کتاب جنون، استعاره و شر در مسخ

«شناخته‌شده‌ترین داستان کافکا یعنی مسخ با قهرمان داستان آغاز می‌شود. روزی گریگور سمسا از خواب بیدار می‌شود و به‌طرز عجیبی می‌بیند که تبدیل به یک سوسک کثیف شده است. همان‌گونه که گریگور در جدال با شرایط جدید و وفق دادن خود با شرایط موجود است، بر خواننده ـ از طریق روایت سوم شخص کافکا ـ آشکار می‌شود که گریگور فروشنده‌ای است که با پدر و مادر و خواهر کوچک‌ترش در یک آپارتمان معمولی زندگی می‌کنند و زندگی آن‌ها با حقوق گریگور اداره می‌شود. گریگور هرگز از کار خود راضی نبوده است، اما نه‌تنها مسئولیت اجاره‌خانه و قبوض بر دوش اوست، بلکه وظیفهٔ دشوار پرداخت بدهی‌های پدر و مادرش هم، که نتیجهٔ ورشکستگی کسب‌وکار پدرش است، بر عهدهٔ اوست.

روایت اثر به دیدگاه گریگور نزدیک‌تر می‌شود، زیرا او با واقعیتی مبتذل دست‌وپنجه نرم می‌کند که قرار است دیر به سر کار برود و رویارویی با رئیسش اجتناب‌ناپذیر است. او می‌اندیشد که خود را بیمار جلوه دهد اما نمی‌خواهد سوءظن ایجاد کند، «چون در طول پنج سال کارش یک بار هم مریض نشده است» و می‌ترسد که بیماری‌اش فاش شود. درحالی‌که او درگیر یافتن راه‌حلی برای موجه جلوه دادن تأخیرش است، مادرش درِ اتاقش را می‌زند و وضعیتش را جویا می‌شود. او با صدایی پاسخ می‌دهد که «بی‌تردید با صدای خودش تفاوت دارد و شبیه صدای جیرجیر وحشتناکی است» که نسبتاً بلند است. اگرچه به‌نظر می‌رسد پاسخش مادرش را راضی می‌کند، اما این واقعیت که او هنوز در این ساعت از صبح در خانه است، سبب می‌شود پدرش درِ اتاق‌خوابش را بزند و به دنبال پدر، خواهرش درخواست می‌کند که گریگور اجازهٔ ورود به اتاقش را به او بدهد.»