کتاب جنگ دوم قره باغ

کتاب جنگ دوم قره‌ باغ اثر امین پرتو توسط انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. این اثر به بررسی ابعاد مختلف جنگ دوم قره‌باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان پرداخته و پیامدهای آن را برای منطقه و به‌ویژه ایران تحلیل کرده است. کتاب در دسته‌بندی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل قرار می‌گیرد و با رویکردی تحلیلی، تحولات میدانی، حقوقی و ژئوپلیتیکی این مناقشه را واکاوی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جنگ دوم قره باغ

کتاب جنگ دوم قره‌باغ (ریشه‌ها و پیامدها) مجموعه‌ای از مقالات تحلیلی است که هر یک به یکی از ابعاد مناقشه‌ی قره‌باغ می‌پردازد. این کتاب با ساختاری پژوهشی، تحولات تاریخی، حقوقی و سیاسی منطقه‌ی قره‌باغ را از سال ۱۹۸۸ تا پس از جنگ دوم در ۲۰۲۰ بررسی می‌کند. نویسندگان مختلف، از جمله امین پرتو، ولی کالجی، حسن صادقیان، مهدی شاپوری، سالار سیف‌الدینی، وحیده احمدی، یاسر نورعلی‌وند و عبداله قنبرلو، هریک با زاویه‌دید تخصصی خود، نقش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مانند روسیه، ترکیه، اتحادیه‌ی اروپا و رژیم صهیونیستی را در این بحران تحلیل کرده‌اند. 

ساختار کتاب حاضر به گونه‌ای است که ابتدا با مرور تاریخی و حقوقی بحران آغاز می‌شود و سپس به بررسی راهبردهای کشورهای درگیر و تأثیرات این جنگ بر سیاست خارجی ایران و نظم منطقه‌ای می‌پردازد. هر فصل توسط پژوهشگری متفاوت نوشته شده و همین تنوع دیدگاه‌ها، تصویری چندلایه و جامع از موضوع ارائه می‌دهد. این کتاب نه‌تنها برای آشنایی با روند تحولات قره‌باغ، بلکه برای درک پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی و تأثیرات آن بر منافع ایران و سایر بازیگران منطقه‌ای و جهانی مناسب است.

خلاصه کتاب جنگ دوم قره باغ

کتاب جنگ دوم قره‌باغ با نگاهی تحلیلی به مناقشه‌ی قره‌باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، ریشه‌های تاریخی و حقوقی این بحران را از دوران شوروی تا پس از جنگ دوم در سال ۲۰۲۰ بررسی می‌کند. نویسندگان ابتدا به زمینه‌های شکل‌گیری مناقشه و تحولات جمعیتی و هویتی منطقه قره‌باغ می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه اختلافات تاریخی، مهاجرت‌ها و تغییرات جمعیتی، زمینه‌ساز درگیری‌های خونین شده است. در ادامه، راهبردهای دو کشور اصلی درگیر یعنی جمهوری آذربایجان و ارمنستان در دوره‌های مختلف جنگ و پساجنگ تحلیل می‌شود. نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مانند روسیه، ترکیه، اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی نیز به‌تفصیل بررسی شده و تأثیر هریک بر روند جنگ و مذاکرات صلح مورد توجه قرار گرفته است. 

کتاب به‌ویژه بر پیامدهای جنگ دوم قره‌باغ برای ایران تمرکز دارد و نشان می‌دهد که چگونه این بحران بر منافع ملی، امنیت مرزی و سیاست خارجی ایران اثر گذاشته است؛ همچنین اختلافات مرزی، تغییرات ژئوپلیتیکی و ورود بازیگران جدید به منطقه، چالش‌های تازه‌ای را برای ایران و سایر کشورهای منطقه ایجاد کرده است. در نهایت، نویسندگان با ارائه‌ی دیدگاه‌های متنوع، ابعاد راهبردی و پیامدهای بلندمدت این جنگ را برای نظم منطقه‌ای و آینده‌ی قفقاز جنوبی ترسیم می‌کنند. کتاب تلاش دارد تصویری چندجانبه از بحران قره‌باغ ارائه دهد و خواننده را با پیچیدگی‌های این مناقشه و تأثیرات آن بر سیاست و امنیت منطقه‌ای آشنا سازد.

چرا باید کتاب جنگ دوم قره باغ را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری تحلیل‌های تخصصی از پژوهشگران حوزه‌ی قفقاز، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با ابعاد کمتردیده‌شده‌ی جنگ دوم قره‌باغ آشنا شود. بررسی ریشه‌های تاریخی، حقوقی و جمعیتی بحران، تحلیل نقش قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی و تمرکز ویژه بر پیامدهای این جنگ برای ایران، کتاب جنگ دوم قره‌باغ را به منبعی ارزشمند برای فهم تحولات ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی تبدیل کرده است. تنوع دیدگاه‌ها و ساختار پژوهشی کتاب، امکان مقایسه و ارزیابی رویکردهای مختلف را فراهم می‌کند و به خواننده کمک می‌کند تا تصویری جامع و چندلایه از این مناقشه پیچیده به دست آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، کارشناسان حوزه‌ی قفقاز و سیاست‌گذاران حوزه‌ی سیاست خارجی مفید است؛ همچنین به دوستداران مسائل ژئوپلیتیکی و کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر تحولات منطقه‌ای و پیامدهای آن برای ایران هستند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب جنگ دوم قره باغ

«نام قر‌ه‌باغ بیش از آنکه تداعی‌کننده طبیعت زیبا و ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی آن باشد، عمدتاً یکی از پایدارترین مناقشات قومی در چند دهه گذشته را به یاد می‌آورد. از این مناقشه در ادبیات سیاسی منطقه قفقاز معمولاً در کنار بحران‌های قومی آبخازیا و اوستیای جنوبی، با عناوینی چون «منازعه‌های منجمد» یا «منازعه‌های لاینحل» یاد می‌شود. قره‌باغ منطقه‌ای به وسعت حدود ۴ هزار و ۴۰۰ کیلومترمربع در جنوب شرقی منطقه قفقاز است که از سوی شمال به «قفقاز کوچک» (موروداغ)، از سمت غرب و جنوب به کوه‌های قره‌باغ و از سمت شرق به دشت‌های گسترده محدود می‌شود و شهرهای «خان‌کندی» (به‌تعبیر ارامنه استپاناکرت)، «شوشی» (شوشا)، «خوجالی»، «مارتاکرت» (آغ‌دره)، «عسگران» و «مارتونی» (خُجاوند)، از بخش‌های اصلی آن محسوب می‌شوند. منطقه قره‌باغ در دوره اتحاد جماهیر شوروی با عنوان «ولایت خودمختار قره‌باغ کوهستانی» در قلمرو جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۲۳ تأسیس شد. در همین زمینه، اصلاحیه قانون اساسی شوروی در سال ۱۹۳۶ سرنوشت سیاسی و حقوقی این منطقه را بار دیگر مورد تأکید قرار داد و در اصل ۲۴ این قانون چنین بیان شد: «جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی نخجوان و ولایت خودمختار قره‌باغ کوهستانی در قلمرو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان هستند.»