کتاب عربستان سعودی

کتاب الکترونیکی «عربستان سعودی؛ تحولات، چالش‌ها و چشم‌انداز» به اهتمام «مهدی شاپوری» و «یاسر نورعلی‌وند» توسط پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای پژوهشی در حوزه علوم سیاسی است که با رویکردی تحلیلی به بررسی ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی عربستان سعودی در قرن ۲۱ می‌پردازد. کتاب حاضر با گردآوری مقالات متعدد، تحولات داخلی و خارجی این کشور را در سال‌های اخیر واکاوی می‌کند و به موضوعاتی چون جانشینی، نظام حقوقی، سیاست خارجی، روابط با گروه‌های جهادی و نقش عربستان در منطقه غرب آسیا می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عربستان سعودی

«عربستان سعودی؛ تحولات، چالش‌ها و چشم‌انداز» اثری تحلیلی و پژوهشی است که به بررسی ابعاد مختلف سیاست و حکومت در عربستان سعودی می‌پردازد. این کتاب در قالب ناداستان و با ساختاری مقاله‌محور، مجموعه‌ای از ۱۲ مقاله را در بر می‌گیرد که هر یک به یکی از جنبه‌های مهم این کشور می‌پردازند. نویسندگان تلاش کرده‌اند تا با نگاهی چندجانبه، تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی عربستان را در بستر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تحلیل کنند. اثر حاضر به‌ویژه بر دورهٔ پس از قدرت‌گیری ملک سلمان و محمد بن سلمان تمرکز دارد و تغییرات ساختاری و رفتاری این کشور را در عرصه‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار داده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هر فصل به یک موضوع کلیدی مانند جامعه‌شناسی سیاسی، نظام حقوقی، اقتصاد، فرهنگ استراتژیک، توان نظامی، سیاست خارجی، روابط با گروه‌های جهادی و تعامل با قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اختصاص یافته است. این کتاب با بهره‌گیری از منابع متنوع و تحلیل‌های کارشناسانه، تصویری جامع از وضعیت کنونی و چشم‌انداز آینده عربستان سعودی ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب عربستان سعودی

کتاب «عربستان سعودی؛ تحولات، چالش‌ها و چشم‌انداز» با رویکردی تحلیلی به بررسی ساختار و تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عربستان سعودی می‌پردازد. نویسندگان در ابتدا به جامعه‌شناسی سیاسی این کشور و روابط دولت با نیروهای اجتماعی و سیاسی می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه ساختار رانتی و هیدروکربنی دولت، شکل‌گیری طبقات اجتماعی و جامعه مدنی را محدود کرده است. در ادامه، موضوع جانشینی در نظام پادشاهی سعودی و چالش‌های انتقال قدرت از نسل دوم به نسل سوم خاندان سلطنتی بررسی می‌شود و نقش محمد بن سلمان در تحکیم قدرت و تغییرات ساختاری مورد توجه قرار می‌گیرد. نظام حقوقی عربستان و چالش‌های حقوق بشری، از دیگر محورهای کتاب است. نویسندگان به بررسی نظام حقوقی مبتنی بر سنت و عرف و چگونگی مواجهه آن با مطالبات جدید حقوق بشری می‌پردازند. تحولات اقتصادی و آسیب‌پذیری ساختار اقتصادی عربستان، به‌ویژه در مواجهه با بحران‌های نفتی و تلاش برای تنوع‌بخشی اقتصاد، بخش دیگری از کتاب را تشکیل می‌دهد. در فصل‌های بعدی، فرهنگ و رفتار استراتژیک عربستان سعودی، توان نظامی و دکترین دفاعی این کشور، سیاست خارجی و جایگاه آن در نظم منطقه‌ای غرب آسیا تحلیل می‌شود. کتاب به نقش عربستان در حمایت از جریان‌های سلفی جهادی، روابط با ایالات متحده و اهداف سیاست خارجی در قبال پاکستان و افغانستان نیز می‌پردازد. در نهایت، روابط پرتنش عربستان و ایران و تلاش‌های سعودی برای موازنه‌سازی منطقه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. پیام اصلی کتاب، تبیین پویایی‌های قدرت، چالش‌های ساختاری و چشم‌انداز آینده عربستان سعودی در بستر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی است.

چرا باید کتاب عربستان سعودی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و چندوجهی، تصویری دقیق و مستند از ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عربستان سعودی ارائه می‌دهد. مطالعهٔ آن برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از تحولات منطقه غرب آسیا و نقش عربستان در معادلات منطقه‌ای و جهانی هستند، بسیار مفید است. اثر حاضر با بررسی موضوعاتی چون جانشینی، نظام حقوقی، سیاست خارجی، روابط با گروه‌های جهادی و تعامل با قدرت‌های بزرگ، امکان شناخت بهتر چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی این کشور را فراهم می‌کند. همچنین، تحلیل روندهای داخلی و خارجی عربستان، به فهم بهتر رقابت‌های منطقه‌ای و تأثیر آن بر ایران و سایر بازیگران منطقه کمک می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، مطالعات منطقه‌ای و جغرافیای سیاسی توصیه می‌شود. همچنین برای تحلیل‌گران مسائل راهبردی، سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به تحولات خاورمیانه و نقش عربستان سعودی در معادلات منطقه‌ای و جهانی، منبعی کاربردی و قابل اتکا است.

بخشی از کتاب عربستان سعودی

«ثبات سیاسی عربستان توجه ناظران بسیاری را جلب کرده است و در باب آن تئوری‌پردازی‌های مختلفی صورت گرفته است. ذکر و یا تحلیل آن دیدگاه‌ها و مدل‌های مزبور از حوزهٔ این مقاله خارج است. اما این اشاره لازم است که بیشتر این تئوریسین‌ها، به جای عناصر اجتماعی، بر بُعد اقتصاد سیاسی و تاثیر آن بر ثبات تأکید کرده‌اند. یکی از نظریه‌هایی که مکرراً در تحلیل روابط دولت با جامعه در منطقه خاورمیانه و عربستان سعودی مورد استفاده قرار گرفته، نظریهٔ دولت رانتیر است. این نظریه مورد جرح و تعدیل‌های متعددی هم قرار گرفته و نقایص آن گوشزد شده است. خلاصهٔ این تئوری آن است که دولت‌های رانتیر به ثروت فراوان و بی‌زحمتی که حاصل فروش منابع طبیعی (در خاورمیانه مشخصاً نفت) دسترسی دارند و این درآمد قسمت اعظم عایدات کشور است (بیش از ۴۰ درصد درآمد). به دلیل تامین نیازهای حکومت از این طریق، دولت به درآمدهای مالیاتی و اقتصادی دیگر محتاج نبوده و با اقتصاد رانتی غیرتولیدی کشور را اداره می‌کند. در واقع، کشورداری هم عبارت است از توزیع و تخصیص درآمد رانتی. چون درآمد کلان مزبور در نتیجهٔ فعالیت گروهی کوچک کسب می‌شود، انحصاری شده و دولت از جامعه استقلال می‌یابد و فعال مایشاء می‌شود. چنین دولتی دغدغه پایگاه اجتماعی ندارد؛ زیرا به تعبیر جیل کریستال و سایر اصحاب تئوری دولت رانتیر، دولت رفاه می‌دهد و اطاعت می‌خرد. جامعه در مقابل مواهبی که از رانت دریافت می‌کند و طبعاً در قبال آن دولت را هم با مالیات خویش تأمین نکرده و پاسخگو نمی‌داند، ارزش‌های دمکراتیک را فدا می‌کند. جای مذاکرات و چانه‌زنی‌های معمول در سیستم‌های دمکراتیک را دستگاه‌های سرکوب‌گر دولت رانتیر پر می‌کنند.»