کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی

کتاب الکترونیکی «زیست‌فناوری و ژنتیک گیاهی» (Plant Biotechnology and Genetics) نوشتهٔ سی. نیل استوارت و با ترجمهٔ علی ریاحی‌مدوار، فریبرز زارع نهندی، معین‌الدین نصیری بزنجانی، امیر آراسته‌فر، فاطمه رضائی، مریم امینی‌زاده و سلماز سرحدی توسط انتشارات تایماز منتشر شده است. این کتاب به بررسی مفاهیم پایه و کاربردی زیست‌فناوری و ژنتیک در گیاهان می‌پردازد و برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های زیست‌شناسی، کشاورزی و علوم گیاهی مناسب است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی

«زیست‌فناوری و ژنتیک گیاهی» اثری جامع دربارهٔ مفاهیم، روش‌ها و کاربردهای زیست‌فناوری در اصلاح و مهندسی ژنتیک گیاهان است. این کتاب با تکیه بر منابع علمی معتبر و تجربه‌های جهانی، به بررسی روند توسعهٔ گیاهان تراریخته، تأثیرات اقتصادی و زیست‌محیطی آن‌ها، و چالش‌های اخلاقی و قانونی مرتبط می‌پردازد. اثر حاضر در دوره‌ای نوشته شده که فناوری‌های زیستی به سرعت در حال پیشرفت هستند و کشاورزی جهانی با مسائل متعددی مانند افزایش جمعیت، کمبود منابع و تغییرات اقلیمی روبه‌رو است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، تاریخچهٔ زیست‌فناوری گیاهی را از اولین گیاهان تراریخته تا کاربردهای امروزی مرور می‌کند و به موضوعاتی چون تولید محصولات مقاوم به آفات، کاهش مصرف سموم، و نقش ژنتیک در بهبود عملکرد گیاهان می‌پردازد. همچنین، مباحثی مانند ایمنی زیستی، مقررات بین‌المللی، مالکیت معنوی و ارزیابی ریسک محصولات تراریخته نیز در این کتاب مطرح شده‌اند. این اثر علاوه بر ارائهٔ دانش پایه، به بررسی مطالعات موردی و نتایج پژوهش‌های میدانی در کشورهای مختلف می‌پردازد و تصویری واقع‌گرایانه از فرصت‌ها و چالش‌های زیست‌فناوری گیاهی ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی

این کتاب با مروری بر تاریخچهٔ زیست‌فناوری گیاهی آغاز می‌شود و روند تجاری‌سازی گیاهان تراریخته را از دههٔ ۱۹۹۰ به بعد بررسی می‌کند. نویسنده ابتدا به معرفی انواع گیاهان مهندسی‌شده و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازد و سپس دلایل استقبال کشاورزان از این محصولات را تحلیل می‌کند؛ از جمله افزایش درآمد، کاهش هزینه‌های تولید و بهبود عملکرد محصولات. اثر حاضر تأثیرات زیست‌محیطی پذیرش گیاهان تراریخته را نیز بررسی می‌کند؛ مانند کاهش مصرف علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت خاک. در ادامه، مباحثی چون ژنتیک مندلی، تولیدمثل گیاهان، اصلاح نژاد، روش‌های هیبریداسیون و کلونینگ، و تکنیک‌های مولکولی بیان ژن مطرح می‌شوند. کتاب به تفصیل به طراحی ناقل‌های ژنی، شناسایی ژن‌های مطلوب، و کاربردهای عملی زیست‌فناوری در تولید گیاهان مقاوم به آفات و بیماری‌ها می‌پردازد. همچنین، موضوعات مهمی مانند ایمنی زیستی، مقررات ملی و بین‌المللی، ارزیابی ریسک، و مالکیت معنوی در زیست‌فناوری کشاورزی مورد بحث قرار می‌گیرند. نویسنده با ارائهٔ داده‌های آماری و مطالعات موردی، تأثیرات اقتصادی و اجتماعی فناوری‌های نوین را در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه مقایسه می‌کند و به دغدغه‌های اخلاقی و نگرانی‌های عمومی دربارهٔ گیاهان تراریخته نیز اشاره دارد.

چرا باید کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی را خواند؟

این کتاب با ارائهٔ تصویری جامع از زیست‌فناوری گیاهی، به مخاطب کمک می‌کند تا با مفاهیم پایه، روش‌های عملی و پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی این فناوری آشنا شود. اثر حاضر علاوه بر پوشش مباحث تئوریک، به بررسی کاربردهای واقعی و چالش‌های روز زیست‌فناوری در کشاورزی می‌پردازد و اطلاعات به‌روزی دربارهٔ مقررات، ایمنی زیستی و مالکیت معنوی ارائه می‌دهد. مطالعهٔ این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از نقش ژنتیک و فناوری‌های نوین در تولید محصولات کشاورزی هستند، ارزشمند است.

خواندن کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های زیست‌شناسی، کشاورزی، ژنتیک و علوم گیاهی مناسب است. همچنین برای فعالان حوزهٔ زیست‌فناوری، سیاست‌گذاران کشاورزی و علاقه‌مندان به موضوعات ایمنی زیستی و مقررات محصولات تراریخته مفید خواهد بود.

فهرست کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی

- فصل ۱: مقدمه‌ای بر زیست‌فناوری گیاهی و تاریخچهٔ توسعهٔ گیاهان تراریخته؛ بررسی روند تجاری‌سازی و تأثیرات اقتصادی و زیست‌محیطی این فناوری. - فصل ۲: ژنتیک مندلی و تولیدمثل گیاهان؛ معرفی مفاهیم پایهٔ ژنتیک، ساختار ژن و کروموزوم، و روش‌های تولیدمثل جنسی و غیرجنسی در گیاهان. - فصل ۳: اصلاح نژاد گیاهان؛ اهداف اصلاح، روش‌های هیبریداسیون، کلونینگ و انتخاب ژنتیکی برای بهبود صفات مطلوب. - فصل ۴: رشد، نمو و فیزیولوژی گیاهی؛ بررسی ساختار و عملکرد اندام‌های گیاهی، هورمون‌ها و فرآیندهای فیزیولوژیک. - فصل ۵: تکنیک‌های کشت بافت و تولید گیاهان تراریخته؛ روش‌های استریل‌سازی، کشت سلولی، تولید متابولیت‌های ثانویه و پروتئین‌های نوترکیب. - فصل ۶: ژنتیک مولکولی و بیان ژن؛ رمزگذاری پروتئین‌ها، تنظیم بیان ژن، و تکنیک‌های مولکولی مورد استفاده در زیست‌فناوری گیاهی. - فصل ۷: طراحی و ساخت ناقل‌های ژنی؛ دست‌ورزی ژنتیکی، انتخاب ناقل مناسب و کاربردهای آن در اصلاح گیاهان. - فصل ۸: ژن‌ها و صفات مطلوب برای گیاهان تراریخته؛ شناسایی ژن‌های مقاوم به آفات، بیماری‌ها و بهبود کیفیت محصولات. - فصل ۹: سیستم‌های انتخاب و نشانگرهای ژنتیکی؛ معرفی روش‌های انتخاب مثبت و منفی و کاربرد ژن‌های گزارشگر. - فصل ۱۰: روش‌های انتقال ژن؛ بررسی تکنیک‌هایی مانند اگروباکتریوم، بمباران ذره‌ای و الکتروپوریشن. - فصل ۱۱: ارزیابی گیاهان تراریخته؛ روش‌های آزمایشگاهی و میدانی برای بررسی موفقیت انتقال ژن و بیان صفات مطلوب. - فصل ۱۲: مقررات و ایمنی زیستی؛ مرور قوانین ملی و بین‌المللی، ارزیابی ریسک و مدیریت ایمنی محصولات تراریخته. - فصل ۱۳: ارزیابی گیاهان تراریخته در شرایط مزرعه؛ تحلیل خطرات زیست‌محیطی و اقتصادی محصولات جدید. - فصل ۱۴: مالکیت معنوی در زیست‌فناوری کشاورزی؛ بررسی حقوق فکری و دسترسی آزاد به منابع ژنتیکی. - فصل ۱۵: چالش‌های اجتماعی و اخلاقی گیاهان تراریخته؛ واکنش‌های عمومی، نگرانی‌های تغذیه‌ای و زیست‌محیطی.

بخشی از کتاب زیست فناوری و ژنتیک گیاهی

«زیست‌فناوری» از زمان تولید اولین گیاه تراريخته پایدار در اوایل سال ۱۹۸۰ و شروع تجاری‌سازی اولین گیاهان مهندسی شده در سال ۱۹۹۵ انقلابی در کشاورزی ایجاد کرده است. بیش از ۴۰۴۶/۹ کیلومترمربع زمین کشت شده با گیاهان تراريخته در سراسر دنیا وجود دارد که فقط در ایالات متحده بیش از ۵۰ تریلیون گیاه تراریخته کشت شده است. همچنین در ایالات متحده بیش از نیمی از مزارع ذرت و پنبه و همچنین ۷۵ درصد از گیاهان تراریخته مقاوم به حشرات، علف‌کش‌هایی یا هر دو هستند. زیست‌فناوری سریع‌ترین فناوری پذیرفته شده در تاریخ کشاورزی بوده و گسترش آن در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ادامه دارد. اولین دلیل پذیرش در بین کشاورزان (هم در مقیاس بزرگ و هم در مقیاس کم) تأثیر مثبت روی درآمد می‌باشد. پذیرش زیست‌فناوری تأثیر بسیار مثبتی روی درآمد کشاورزان داشت که اساساً ناشی از ترکیب محصولات و کسب بازدهی می‌باشد. در سال ۲۰۰۵ سود درآمد مستقیم جهانی از گیاهان زراعی تراریخته برابر با ۵ میلیارد دلار بود و اگر درآمد اضافی محصول ثانویه سویا در آرژانتین در نظر گرفته شود، این درآمد تا ۵/۶ میلیارد دلار افزایش می‌یابد. این میزان معادل است با اضافه کردن ۲/۶ تا ۴ درصد به ارزش محصول جهانی چهار گیاه اصلی سویا، پنبه، ذرت و کلزا. از سال ۱۹۹۶ درآمد جهانی کشاورزان ۲۴/۲ میلیارد دلار یا ۲۷ میلیارد دلار افزایش یافته که اختصاصاً به دلیل محصول ثانویه سویا در آرژانتین بوده و این امر مستقیماً در رابطه با پذیرش فناوری تراریخته می‌باشد.