کتاب اکوتوریسم

معرفی کتاب اکوتوریسم

کتاب الکترونیکی «اکوتوریسم (بوم‌گردی)» نوشتهٔ مهناز رنجبـر، سحر طبیبیان و محمدحسن جعفری‌صیادی و منتشرشده توسط دانشگاه پیام‌نور، اثری جامع در حوزهٔ گردشگری و بوم‌گردی است. این کتاب به بررسی مفاهیم، تاریخچه، انواع و اصول اکوتوریسم، نقش آن در توسعه پایدار، اقتصاد گردشگری، مناطق حفاظت‌شده و گردشگری حیات‌وحش می‌پردازد و برای دانشجویان و علاقه‌مندان به محیط‌زیست و گردشگری تدوین شده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اکوتوریسم

این کتاب به‌عنوان منبعی دانشگاهی و آموزشی، به بررسی ابعاد مختلف اکوتوریسم و گردشگری طبیعت‌محور در ایران و جهان می‌پردازد. اثر حاضر در دوره‌ای نوشته شده که توجه به توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست به دغدغه‌ای جهانی بدل شده است. نویسندگان تلاش کرده‌اند با رویکردی تحلیلی، جایگاه ایران را در میان کشورهای دارای پتانسیل اکوتوریسم بررسی کنند و چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه را با استناد به آمار و پژوهش‌های روز نشان دهند. کتاب با مروری بر مفاهیم پایه گردشگری آغاز می‌شود و سپس به موضوعاتی چون انواع گردشگری، جاذبه‌ها، برنامه‌ریزی استراتژیک، اقتصاد گردشگری، مناطق حفاظت‌شده، ظرفیت برد، و گردشگری حیات‌وحش می‌پردازد. در کنار مباحث نظری، نمونه‌ها و مطالعات موردی از ایران و جهان نیز ارائه شده تا خواننده با مصادیق عملی آشنا شود. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های گردشگری، محیط‌زیست و جغرافیا و همچنین علاقه‌مندان به توسعه پایدار و طبیعت‌گردی قابل استفاده است.

خلاصه کتاب اکوتوریسم

کتاب «اکوتوریسم (بوم‌گردی)» با تعریف گردشگری و تمایز آن از اکوتوریسم آغاز می‌شود و اهمیت این صنعت را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بررسی می‌کند. نویسندگان به انواع مختلف گردشگری از جمله ماجراجویانه، پایدار، مسئولانه، فرهنگی و طبیعت‌محور اشاره می‌کنند و جایگاه ایران را در این حوزه‌ها تحلیل می‌کنند. بخش‌های بعدی کتاب به معرفی اکوتوریسم، تاریخچه آن در جهان و ایران، اصول و اهداف اکوتوریسم و تفاوت آن با طبیعت‌گردی می‌پردازد. اهمیت مشارکت جوامع محلی، آموزش، حفظ منابع طبیعی و فرهنگی و توسعه پایدار از محورهای اصلی بحث است. کتاب سپس به اقتصاد گردشگری و اثرات آن بر اشتغال، درآمد ملی و توسعه منطقه‌ای می‌پردازد و نقش فناوری، بازاریابی و زیرساخت‌ها را در رشد این صنعت بررسی می‌کند. بخش مهمی از کتاب به مناطق حفاظت‌شده، طبقه‌بندی آن‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای گردشگری در این مناطق و ضرورت برنامه‌ریزی و مدیریت پایدار اختصاص یافته است. همچنین، گردشگری حیات‌وحش، سافاری، باغ‌وحش‌ها و تأثیرات مثبت و منفی این نوع گردشگری بر محیط‌زیست و جوامع محلی تحلیل می‌شود. در نهایت، مفهوم ظرفیت برد و روش‌های سنجش آن برای مدیریت مناطق گردشگری و حفاظت‌شده شرح داده می‌شود و بر اهمیت تعیین حدود قابل‌پذیرش تغییر و نقش مدیریت در حفظ تعادل میان استفاده و حفاظت تأکید می‌شود.

چرا باید کتاب اکوتوریسم را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و کاربردی، مفاهیم پایه و پیشرفته اکوتوریسم را با مثال‌های متنوع و مطالعات موردی از ایران و جهان توضیح می‌دهد. خواننده با مطالعه این اثر، با چالش‌ها و فرصت‌های توسعه گردشگری پایدار، نقش جوامع محلی، اهمیت حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی و راهکارهای مدیریت مناطق گردشگری آشنا می‌شود. همچنین، اثر به بررسی اقتصاد گردشگری و تأثیر آن بر اشتغال و درآمد ملی می‌پردازد و ابزارهای برنامه‌ریزی و سنجش ظرفیت برد را معرفی می‌کند. این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از ارتباط میان گردشگری و محیط‌زیست هستند، منبعی قابل اتکا محسوب می‌شود.

خواندن کتاب اکوتوریسم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های گردشگری، محیط‌زیست، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری مناسب است. همچنین، علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی، فعالان حوزه توسعه پایدار، مدیران مناطق حفاظت‌شده و کسانی که دغدغه حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی دارند، می‌توانند از مطالب آن بهره ببرند. برای کسانی که به دنبال راهکارهایی برای توسعه گردشگری مسئولانه و پایدار هستند، این اثر توصیه می‌شود.

فهرست کتاب اکوتوریسم

- فصل اول: مفاهیم پایه گردشگری و اکوتوریسم؛ تعریف گردشگری، انواع و اصطلاحات، جاذبه‌ها، توسعه پایدار، برنامه‌ریزی استراتژیک و جایگاه ایران در گردشگری. این فصل به معرفی کلیات و اهمیت گردشگری و اکوتوریسم و ارتباط آن با توسعه پایدار می‌پردازد.- فصل دوم: طبیعت‌گردی و اکوتوریسم؛ تاریخچه، اصول، انواع، اهداف و اهمیت اکوتوریسم، تفاوت با طبیعت‌گردی، نقش جوامع محلی و توسعه روستایی. این فصل به بررسی مفاهیم و رویکردهای مختلف اکوتوریسم و جایگاه ایران در این حوزه اختصاص دارد.- فصل سوم: اقتصاد گردشگری؛ مفهوم اقتصاد گردشگری، اثرات اقتصادی، اشتغال‌زایی، درآمد ملی، نقش فناوری و بازاریابی، موانع و مدل‌های اقتصادی. این فصل به تحلیل اثرات اقتصادی گردشگری و نقش آن در توسعه منطقه‌ای و ملی می‌پردازد.- فصل چهارم: مناطق تحت حفاظت ایران و اکوتوریسم؛ طبقه‌بندی مناطق، فرصت‌ها و تهدیدهای گردشگری، قوانین و مدیریت مناطق حفاظت‌شده. این فصل به اهمیت مناطق حفاظت‌شده و ضرورت برنامه‌ریزی و مدیریت پایدار در آن‌ها می‌پردازد.- فصل پنجم: گردشگری حیات‌وحش؛ تعریف، انواع، مزایا و معایب، سافاری، باغ‌وحش‌ها، تأثیرات مثبت و منفی بر محیط‌زیست و جوامع محلی. این فصل به بررسی گردشگری حیات‌وحش و نقش آن در حفاظت و توسعه اقتصادی می‌پردازد.- فصل ششم: اثرات اکوتوریسم در مناطق طبیعی حفاظت‌شده؛ مفهوم ظرفیت برد، روش‌های سنجش، برنامه‌ریزی و مدیریت مناطق تفرجی. این فصل به ابزارهای مدیریت پایدار مناطق گردشگری و تعیین حدود قابل‌پذیرش تغییر می‌پردازد.

بخشی از کتاب اکوتوریسم

«اکوتوریسم (بوم‌گردشگری) یکی از مفاهیم مورد توجه در مطالعات گردشگری می‌باشد که هنوز در تعریف آن بحث وجود دارد. این مفهوم در بین کشورهای مختلف از لحاظ دیدگاه و تجربیات متفاوت است. گرچه به عنوان یک ابزار حفاظتی، با محورهایی از قبیل نظارت مناسب، ارزیابی و مدیریت مناطق اکوتوریسمی برای تقویت حفاظت طولانی‌مدت تلقی می‌شود ولی به علت مشکلات ساختاری، اجرایی و فرهنگی، اکوتوریسم در برخی مکان‌ها به یک معضل تبدیل شده است. اکوتوریسم به‌عنوان یک عملکرد حفاظتی بر مبنای حمایت گسترده مالی، سیاسی و پشتیبانی از جوامع محلی تلقی می‌شود. الگوی فکری دیگری در ارتباط با مفهوم اکوتوریسم با عنوان «فروش یا حفظ طبیعت» وجود دارد. برخی سازمان‌های مرتبط با گردشگری آن را سفری مسئولانه به مناطق طبیعی که در آن محیط‌زیست حفظ و بر رفاه مردم محلی تأکید می‌شود، تعریف کرده‌اند و پا بوم گردشگری را که مسافرتی جهت مطالعه، تحسین، ستایش و کسب لذت از سیمای طبیعی: مشاهده گیاهان و جانوران و آشنایی با ویژگی‌های فرهنگی جوامع محلی در گذشته و حال صورت می‌گیرد در نظر می‌گیرند. در تعریف دیگر اکوتوریسم، شامل یک شکل از گردشگری که شامل بازدید از مناطق طبیعی شکننده، بکر و نسبتاً دست نخورده با حداقل تأثیر است می‌باشد. امروزه انواع مختلفی از طبیعت گردی شامل گردش آبی، ساحلی، کوهنوردی، غارنوردی؛ بیابان‌گردی، دامنه‌نوردی، مردم‌شناسی و شیوه طبیعت درمانی وجود دارد و تعاریف متعدد دیگری از دیدگاه‌های مختلف در ارتباط با مفهوم اکوتوریسم یا توریسم طبیعت در سطح جهانی وجود دارد که عمدتاً بین کشورهای مختلف بحث‌برانگیز است. این تعاریف محورهای مختلفی از اکوتوریسم را در برمی گیرد. گرچه بسیاری از این تعاریف به نوع خود مفید و کاربردی هستند اما معرف جامعی از این مفهوم نمی‌باشند. امروزه این مفهوم با چالش‌های آموزشی، فرهنگی و اجرایی مواجه شده است. به‌علاوه انسان موجودی تنوع‌طلب است. گرایش به دگرگونی، جزو خصلت‌های بشری است و براساس ابلاغیه مقام معظم رهبری (حفظه ا....) با عنوان سیاست‌های کلی محیط زیست، اکوتوریسم نیز جزو یکی از اولویت‌های مهم شمرده شده و بر گسترش آن به‌عنوان یکی از محورهای پیشرفت درحرکت به سمت اقتصاد سبز تأکید شده است.»