کتاب حقوق مالیه عمومی

کتاب «حقوق مالیه عمومی» اثری دانشگاهی است که توسط علی بهادری جهرمی، حسن خسروی و محمدصادق فراهانی تألیف شده و نشر دانشگاه پیام نور آن را منتشر کرده است. این کتاب به‌عنوان منبعی آموزشی برای دانشجویان رشته حقوق و علاقه‌مندان به مباحث مالیه عمومی تدوین شده و به بررسی ساختارها، قوانین و مقررات مالی دولت، درآمدها، هزینه‌ها، مالیات‌ها و بودجه در نظام حقوقی ایران و اسلام می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حقوق مالیه عمومی

«حقوق مالیه عمومی» نوشتهٔ علی بهادری جهرمی، حسن خسروی و محمدصادق فراهانی، یک کتاب دانشگاهی و آموزشی در حوزهٔ حقوق عمومی است که به‌طور ویژه برای دانشجویان رشته حقوق و علاقه‌مندان به مباحث مالیه عمومی تدوین شده است. این کتاب در قالب ناداستان و با ساختاری منظم، مفاهیم بنیادین مالیه عمومی را در پنج فصل اصلی ارائه می‌دهد. فصل‌های کتاب به ترتیب به تعریف و جایگاه مالیه عمومی، درآمدهای عمومی دولت، هزینه‌های عمومی، حقوق مالیاتی و بودجه می‌پردازند. هر فصل با هدف‌های یادگیری مشخص آغاز می‌شود و در پایان، خلاصه‌ای از مطالب و پرسش‌هایی برای خودآزمایی دانشجویان آورده شده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که علاوه‌بر ارائهٔ مباحث نظری، دانشجویان را برای تحلیل و درک عمیق‌تر موضوعات مالیه عمومی آماده کند. همچنین، کتاب با توجه به سرفصل‌های مصوب دانشگاهی و با رویکردی تحلیلی نسبت به نظام مالی اسلامی و بودجه‌ریزی کشور ایران تدوین شده است. این اثر نه‌تنها به قوانین و مقررات مالی ایران می‌پردازد، بلکه مقایسه‌هایی با نظام مالی اسلامی و دیدگاه‌های فقهی نیز ارائه می‌دهد و منابع درآمدی و هزینه‌ای دولت را از منظر حقوقی و اقتصادی بررسی می‌کند.

خلاصه کتاب حقوق مالیه عمومی

کتاب «حقوق مالیه عمومی» با هدف آشنایی دانشجویان با مفاهیم و ساختارهای بنیادین مالیه عمومی تدوین شده است. در ابتدای کتاب، تعاریف مالیه عمومی از منظر اقتصادی و حقوقی بررسی می‌شود. از دیدگاه اقتصادی، مالیه عمومی به مطالعهٔ درآمدها و هزینه‌های دولت و تأثیر آن‌ها بر تخصیص منابع و توزیع درآمد می‌پردازد. از منظر حقوقی، این حوزه به مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر درآمدها، هزینه‌ها و بودجهٔ دولت اشاره دارد و مهم‌ترین شاخهٔ آن، حقوق مالیاتی است. در ادامه، موضوعات اصلی مالیه عمومی شامل درآمدهای عمومی، هزینه‌های عمومی و بودجهٔ دولت مطرح می‌شود. تفاوت‌های مالیه عمومی و مالیه خصوصی از جنبه‌های هدف، منابع درآمد، روش‌های تحصیل درآمد، قواعد حاکم، موارد هزینه، سازوکارهای تصمیم‌گیری و هماهنگی درآمدها و هزینه‌ها تشریح شده است. همچنین، جایگاه و اهمیت مالیه عمومی در حقوق موضوعه و نظام اسلامی بررسی می‌شود و منابع حقوق مالیه عمومی مانند قانون اساسی، قوانین عادی، آیین‌نامه‌های دولتی و معاهدات بین‌المللی معرفی می‌گردد. در فصل دوم، درآمدهای عمومی دولت در نظام حقوقی اسلام و ایران تحلیل می‌شود. منابع درآمدی دولت به درآمدهای مالیاتی (مستقیم و غیرمستقیم)، درآمدهای حاصل از مالکیت‌ها و دارایی‌ها، درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات و درآمدهای استقراضی و پولی تقسیم می‌شوند. تفاوت میان مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم، ویژگی‌ها و کارکردهای هرکدام و نقش آن‌ها در بودجهٔ دولت به‌تفصیل شرح داده شده است. فصل سوم به هزینه‌های عمومی دولت می‌پردازد و انواع هزینه‌ها را از منظر اقتصادی، اداری و حقوقی دسته‌بندی می‌کند. هزینه‌های جاری، انتقالی (اجتماعی، مالی، اقتصادی) و سرمایه‌گذاری‌های دولتی (زیربنایی، اجتماعی، انتفاعی) از جمله مباحث این بخش هستند. همچنین، ساختار هزینه‌های عمومی در بودجهٔ سالانهٔ کشور و نقش آن‌ها در توسعه و رفاه اجتماعی بررسی می‌شود. در فصل چهارم، حقوق مالیاتی و اصول حاکم بر مالیات، انواع مالیات‌ها، مراحل تشخیص و وصول مالیات و دادرسی مالیاتی مطرح می‌شود. این بخش به ویژگی‌های مالیات، اصول قانونی بودن، سالانه بودن، عدم تبعیض و محرمانه بودن اطلاعات مالیاتی می‌پردازد و جایگاه مالیات در نظام حقوقی ایران و اسلام را تحلیل می‌کند. در نهایت، فصل پنجم به بودجهٔ دولت اختصاص دارد و مفاهیمی چون تعریف، تاریخچه، اصول، ساختار، تصویب، اجرا و نظارت بر بودجه را بررسی می‌کند. کتاب با ارائهٔ مثال‌ها و تحلیل‌های تطبیقی، دانشجویان را با چالش‌ها و مسائل روز مالیه عمومی در ایران آشنا می‌سازد.

چرا باید کتاب حقوق مالیه عمومی را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر ساختار مالی دولت و نظام حقوقی حاکم بر درآمدها و هزینه‌های عمومی هستند، مفید است. «حقوق مالیه عمومی» با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، نه‌تنها مفاهیم نظری را به‌روشنی بیان می‌کند، بلکه ارتباط میان قوانین مالی، سیاست‌های اقتصادی و ساختار بودجه را نیز نشان می‌دهد. این کتاب به دانشجویان کمک می‌کند تا با مبانی حقوق مالیاتی، اصول بودجه‌ریزی و نقش دولت در اقتصاد آشنا شوند و بتوانند مسائل مالی و حقوقی را در بستر نظام حقوقی ایران و اسلام تحلیل کنند. همچنین، پرسش‌های خودآزمایی و خلاصه‌های هر فصل، امکان یادگیری فعال و سنجش دانش را فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان رشته حقوق، اقتصاد و مدیریت دولتی که نیازمند آشنایی با مباحث مالیه عمومی و حقوق مالیاتی هستند، مناسب است. همچنین، برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به سیاست‌گذاری مالی، بودجه‌ریزی و تحلیل ساختارهای مالی دولت، منبعی کاربردی به‌شمار می‌آید. افرادی که قصد دارند در حوزهٔ مالیات، بودجه یا قوانین مالی فعالیت کنند، می‌توانند از مطالب این کتاب بهره ببرند.

بخشی از کتاب حقوق مالیه عمومی

«اقتصاددانان تعاریف مختلفی از مالیه عمومی به‌دست داده‌اند. از این دیدگاه «مالیه عمومی» که «اقتصاد بخش عمومی» یا «اقتصاد عمومی» نیز خوانده می‌شود درباره فعالیت‌های مالی؛ درآمدها و هزینه‌های دولت و تأثیر آن‌ها روی تخصیص منابع و توزیع درآمد بحث می‌کند. اقتصاددانان تعاریف مختلفی از مالیه عمومی ارائه کرده‌اند. از دیدگاه ایشان، مالیه عمومی علمی است که درباره درآمدها و هزینه‌های عمومی و آثار آن‌ها بحث و تجزیه و تحلیل می‌کند. به تعبیر دیگر «معمولاً به علم مطالعه و بررسی آثار سیاست‌های دولت در ارتباط با مالیات‌ها یا به‌طور کلی‌تر درآمدها و هزینه‌ها مالیه عمومی اطلاق می‌گردد». (دادگر، ۱۳۸۶: ۴) اقتصاددان دیگری در تعریف کامل‌تری بیان داشته است: «مالیه عمومی بررسی انتقادی است از عملیات و فعالیت‌های اقتصادی دولت. روش‌هایی که دولت در کسب وجوه مورد نیاز خویش به کار می‌بندد و چگونگی اداره وجوه و منابع مالی دولت». (جیروند، ۱۳۶۸: ۹) البته به‌نظر برخی دیگر «با اینکه در اغلب دانشگاه‌های جهان هنوز اقتصاد بخش عمومی، با عنوان «مالیه عمومی» تدریس می‌شود، اما باید گفت، از نظر لغوی و تاریخی این دو واژه با یکدیگر متفاوت‌اند؛ زیرا در مالیه عمومی، فقط به درآمدهای دولت توجه می‌شود. درحالی‌که در اقتصاد بخش عمومی، علاوه‌بر درآمدهای دولت، آثار ناشی از مخارج دولت (هر دو طرف بودجه) در اقتصاد نیز بررسی می‌شود.» (صمیمی ۱۳۸۵: ۱)»