کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن

کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن نوشتهٔ حسین بیات توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. هدف اصلی کتاب حاضر، بررسی جریان سیال ذهن در ایران است، اما به دلیل کمبود منابع نظری فارسی، بخش قابل توجهی به بررسی تاریخچه و ویژگی‌های آن در غرب اختصاص یافته است. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن

در ایران امروز، رمان و داستان جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند و حجم بالای آثار منتشرشده در این حوزه، نظریهٔ غالب شدن عصر رمان بر شعر را تقویت می‌کند. علاوه بر نویسندگان ایرانی، به‌ویژه نسل جوان، ترجمهٔ آثار داستانی خارجی نیز بسیار پررونق است و تقریباً هر اثر برجسته‌ای به زبان فارسی برگردانده می‌شود. این وضعیت، نویسندگان و خوانندگان ایرانی را با سبک‌ها و تکنیک‌های متنوع داستان‌پردازی آشنا کرده است. برخی نویسندگان از شیوه‌های غربی تقلید می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به نوآوری و بهره‌گیری از میراث ادبی ایران می‌اندیشند. منتقدان نیز با طرح اصطلاحاتی چون پست‌مدرنیسم و رئالیسم جادویی، به رواج این سبک‌ها کمک کرده‌اند، هرچند کاربرد این اصطلاحات همیشه مبتنی بر شناخت عمیق نظری آن‌ها نیست. یکی از این شیوه‌ها، جریان سیال ذهن است که با وجود قدمت یک قرنی در غرب و آشنایی نسبی نویسندگان ایرانی، هنوز شناخت دقیق علمی از آن وجود ندارد. این شیوه، تحت تأثیر نظریات روان‌شناختی و فلسفی قرن بیستم، افکار و ذهنیات شخصیت‌ها را به شکلی ظاهراً بی‌نظم و بدون دخالت نویسنده منتقل می‌کند و حتی قواعد زبان را درهم می‌ریزد. نویسندگانی چون جیمز جویس و ویرجینیا وولف از پیشگامان این سبک بوده‌اند. در ایران نیز نویسندگانی چون صادق هدایت و هوشنگ گلشیری از این شیوه بهره برده‌اند و با تأثیرپذیری از فضای فرهنگی و ادبی ایران، ویژگی‌های خاصی به آن بخشیده‌اند. نویسنده در این کتاب به سؤالاتی از قبیل عوامل مؤثر در پیدایش این شیوه در غرب، چگونگی ظهور آن در ایران، ویژگی‌ها و تفاوت‌های آن در دو کشور، ویژگی‌های زبانی آثار، ارتباط آن با شعر و جایگاه مخاطب در این نوع داستان‌ها پاسخ می‌دهد. در بررسی پیدایش جریان سیال ذهن در غرب، تمرکز اصلی بر کشورهای انگلیسی‌زبان است که خاستگاه این شیوه بوده‌اند. اگرچه به رمان «در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته» اثر مارسل پروست نیز اشاره می‌شود، اما به دلیل تفاوت‌های اساسی، نویسنده آن را به‌طور کامل در زمرهٔ آثار جریان سیال ذهن قرار نمی‌دهد. همچنین، در بررسی ادبیات داستانی ایران، علاوه بر رمان‌ها، به داستان‌های کوتاه این جریان نیز پرداخته خواهد شد، هرچند رمان‌ها همواره مهم‌ترین آثار این شیوه بوده‌اند.

چرا باید کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن را بخوانیم؟

خواندن کتابی دربارهٔ داستان‌نویسی جریان سیال ذهن به شما کمک می‌کند تا با یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شیوه‌های روایت در ادبیات مدرن آشنا شوید؛ این کتاب نه تنها شما را با تاریخچه، مبانی نظری و ویژگی‌های این سبک در آثار نویسندگان برجسته غربی و ایرانی آشنا می‌سازد، بلکه درک عمیق‌تری از چگونگی بازنمایی ذهن و افکار شخصیت‌ها در داستان، نقش زبان در این بازنمایی و چالش‌های پیش روی نویسنده و خواننده در این نوع آثار به دست می‌آورید. این دانش می‌تواند دیدگاه شما را نسبت به داستان‌نویسی گسترش داده و ابزارهای تحلیلی جدیدی برای درک و ارزیابی آثار ادبی در اختیارتان قرار دهد.

خواندن کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

نویسندگان و علاقه‌مندان به نویسندگی، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی، منتقدان ادبی، علاقه‌مندان به روان‌شناسی و فلسفه و خوانندگان جدی ادبیات داستانی و مترجمان آثار ادبی، می‌توانند از خواندن این کتاب لذت ببرند.

فهرست کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن

فصل اول

نویسنده در این فصل از پیدایش داستان‌نویسی جریان سیال ذهن در غرب سخن گفته است.

فصل دوم

در این فصل با ویژگی‌های آثار جریان سیال ذهن آشنا خواهید شد.

فصل سوم

فصل سوم این کتاب به شرح شیوۀ جریان سیال ذهن در ادبیات داستانی ایران اختصاص دارد.

بخشی از کتاب داستان نویسی جریان سیال ذهن

«صادق هدایت که هم با داستان‌های کوتاهش و هم با شیوه‌های بدیع روایت در رمان‌هایش تأثیری عمیق بر ادبیات داستانی قرن حاضر در ایران گذاشته است، در کنار توجه ویژه به داستان‌های روان‌شناختی، طیف وسیعی از سبک‌های مدرن را در آثار خود گنجانده است. داستان‌های بلند او، علویه خانم (۱۳۱۲)، بوف کور (۱۳۱۵)، آب زندگی (۱۳۲۳)، و حاجی آقا (۱۳۲۴) در کنار هم تصویری گویا از چشم‌انداز هزاررنگ دهه‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۲۰ را ارائه می‌دهند. از این میان رمان بوف کور را می‌توان به‌حق سرنوشت‌سازترین اثر در حیطۀ ادبیات داستانی مدرن ایران دانست که علاوه بر ترجمه شدن به بسیاری زبان‌ها، در داخل و خارج از کشور مورد توجه منتقدان برجسته قرار گرفته و موجی از نقد و نظرهای علمی را به راه انداخته است که بی‌شک در مجهز کردن ادبیات داستانی فارسی به پشتوانۀ نظری و دانش نقد ادبی تأثیری چشمگیر داشته‌اند. هدایت علاوه بر این رمان در برخی داستان‌های کوتاهش از جمله «زنده‌به‌گور» (۱۳۰۹)، «سه قطره خون» (۱۳۱۱) و «فردا» (۱۳۲۵) نیز تحت تأثیر آشنایی با دستاوردهای داستان‌نویسان غربی به تجربۀ روایت ذهنی و روان‌شناختی دست زده است و بدین ترتیب راه را برای نویسندگانی که از آن پس به خلق آثاری بر محور ذهنیات شخصیت‌های داستانی دست زده‌اند، هموار کرده است.»