کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی)

کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزّی تا منزوی) اثر سیدمحمد تولیت است که توسط انتشارات نیستان هنر در سال ۱۴۰۳ منتشر شده است. این کتاب دومین جلد از مجموعه‌ای است که به بررسی و گردآوری غزل‌های ناب فارسی می‌پردازد. در این جلد، ۴۰۰ غزل از ۴۰ شاعر برجستهٔ فارسی‌زبان انتخاب و ارائه شده است.

درباره کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی)

کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزّی تا منزوی) ادامه‌ای بر جلد اول این مجموعه است که به بررسی غزل‌های فارسی از دورهٔ عراقی تا معاصر می‌پردازد. در این جلد، از هر یک از ۴۰ شاعر منتخب، ۱۰ غزل برگزیده شده است که در مجموع ۴۰۰ غزل را شامل می‌شود. این غزل‌ها بر اساس ترتیب تاریخی شاعران و سپس بر اساس قافیه‌ها مرتب شده‌اند. در کتاب اول از ده غزل‌سرای برجستهٔ زبان فارسی از هر یک ۴۰ غزل و در مجموع ۴۰۰ غزل گرد آمده بود. در کتاب دوم هم چهارصد غزل گرد آمده است با این تفاوت که از ۴۰ غزل‌سرا از هر یک ۱۰ غزل. به علاوه، غزل‌سرایان براساس تقدم تاریخی و غزل‌های هر یک براساس ترتیب الفبایی قوافی مرتب شده‌اند. به طور کلی در ۲ کتاب «غوغای غزل» ۸۰۰ غزل از ۵۰ شاعر گلچین شده است. در انتخاب این غزل‌ها، معیارهایی مانند سرشاربودن عاطفه، روانی زبان و جریان‌داشتن خیال به صورت جویباری مدنظر قرار گرفته است. هر غزل بین ۵ تا ۱۰ بیت دارد و مجموع ابیات کتاب به ۲۳۰۰ بیت می‌رسد.

خلاصه کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی)

در این کتاب، شاعران به ۳ دورهٔ تاریخی تقسیم شده‌اند:

دورهٔ عراقی (قرن ششم تا نهم هجری): شامل شاعرانی مانند معزّی نیشابوری، سنایی غزنوی، انوری ابیوردی، جمال اصفهانی، خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، عطّار نیشابوری، کمال اصفهانی، مولوی بلخی، عراقی همدانی، سعدی شیرازی، همام تبریزی، نزاری قهستانی، اوحدی مراغی، سیف فرغانی، خواجوی کرمانی، ابن‌یمین فریومدی، عبید زاکانی، عماد کرمانی، سلمان ساوجی، ناصر بخارایی، حافظ شیرازی، جهان‌ملک خاتون، کمال خجندی و عبدالرحمن جامی.

دورهٔ بازگشت (قرن دوازدهم تا چهاردهم هجری): شامل شاعرانی مانند مشتاق اصفهانی، طبیب اصفهانی، عاشق اصفهانی، آذر بیگدلی، هاتف اصفهانی، صباحی بیدگلی، رفیق اصفهانی، سحاب اصفهانی، مجمر اصفهانی، نشاط اصفهانی، وصال شیرازی، فروغی بسطامی، یغمای جندقی، همای شیرازی، صفای اصفهانی، حبیب خراسانی، فرصت شیرازی، شوریدهٔ شیرازی (فصیح‌الملک) و رضوانی شیرازی (فصیح‌الزمان).

دورهٔ معاصر (قرن چهاردهم و پانزدهم هجری): شامل شاعرانی مانند شهریار تبریزی، رهی معیّری، عماد خراسانی، سیمین بهبهانی، امیرهوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) و حسین منزوی.

هدف از این تقسیم‌بندی، ارائهٔ تصویری جامع از سیر تحول غزل فارسی در طول تاریخ و نمایش تنوع و غنای این قالب شعری است.

چرا باید کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی) را بخوانیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به شعر فارسی، به‌ویژه غزل، منبعی ارزشمند است. با مطالعهٔ این کتاب، خواننده می‌تواند با سیر تحول غزل فارسی از دورهٔ عراقی تا معاصر آشنا شود و نمونه‌هایی از بهترین غزل‌های هر دوره را بخواند. همچنین، این کتاب می‌تواند برای دانشجویان و پژوهشگران ادبیات فارسی منبعی مفید برای مطالعه و تحقیق باشد.

کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی) را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟

این کتاب به علاقه‌مندان به شعر فارسی، دانشجویان و پژوهشگران ادبیات فارسی، و کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از غزل فارسی هستند، پیشنهاد می‌شود. همچنین، برای کسانی که به دنبال مجموعه‌ای از غزل‌های برگزیده از شاعران مختلف هستند، این کتاب می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

بخشی از کتاب غوغای غزل (کتاب دوم، از معزی تا منزوی)

«به عقیدهٔ صاحب این قلم غزل فارسی سکّه‌ای است که بر یک روی آن نام حافظ و بر روی دیگرش نام سعدی نقش بسته است. توفیق هر شاعر غزلسرا در هر دوره‌ای در این است که عواطف بکر خود را در قالب زبان سنجیدهٔ روزگار و در چهارچوب جمال‌شناسی غزل حافظ و سعدی عرضه کند. بیرون آمدن از سیطرهٔ هفتصد هشتصدسالهٔ حافظ و سعدی به هر بهانه‌ای نقش بر آب زدن است و ابداً حاصلی نخواهد داشت. نکتهٔ دیگر اینکه حافظ و سعدی چنانکه در این مقدّمه همیشه نام مبارکشان در کنار هم آورده شد هر دو رو به یک سو دارند. با همهٔ تشخّص سبکی جهان‌بینی معرفتی و جمال‌شناسی بلاغی آن‌ها یکی است. دوستداران هر یک که دیگری را مردود می‌شمارند یا تضعیف می‌کنند از ذوق حقیقی بی‌بهره‌اند. غزلشناس و غزلباره کسی است که هم حافظ و هم سعدی را مأمن دل خود بداند و بنا بر مصلحت وقت در شرابخانهٔ هر یک دردی‌کشی کند. دلی که در میان حافظ و سعدی در رفت و آمد باشد غنیمت است. به یاد دارم که چندی پیش نسبت میان حافظ و سعدی را برای خود اینگونه تصویر کردم که اگر زبان فارسی خوان و سفره‌ای باشد سفره‌دار سعدی است امّا در بالاترین جای این سفره حافظ نشسته است. یعنی همه بر خوان سعدی نشسته‌اند و حافظ نیز سرآمد همه است. در این باب جملاتی از ذکاءالملک محمّدعلی فروغی آورده می‌شود.»