کتاب ابن شهر آشوب المازندرانی

کتاب الکترونیکی ابن شهر آشوب المازندرانی؛ حیاة و آثاره العلمیة نوشتۀ محمدبن علی بن شهرآشوب المازندرانی السروی در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ شده است. این کتاب دربارۀ زندگی، مشایخ، شاگردان و آثار علمی و حدیثی ابن شهرآشوب، از علمای برجستهٔ شیعه در قرن ششم هجری، نوشته شده است و به بررسی نقش او در گسترش معارف شیعی و تدوین منابع روایی می‌پردازد.

درباره کتاب ابن شهر آشوب المازندرانی؛ حیاة و آثاره العلمیة

کتاب حاضر تلاشی است برای معرفی دقیق و منسجم شخصیت علمی و اجتماعی ابن شهرآشوب، فقیه، محدث، و مفسر برجسته شیعه. مؤلف در این کتاب، به‌دلیل کم‌توجهی منابع تراجم و طبقات به این شخصیت، سعی کرده است با گردآوری اطلاعات پراکنده و اسناد معتبر، زندگی‌نامه‌ای جامع از او ارائه دهد. ساختار کتاب در چند فصل تنظیم شده است:

تمهید

در بخش آغازین، نویسنده به نبود یک ترجمه جامع از ابن شهرآشوب در منابع سنتی اشاره کرده و یادآور می‌شود که حتی در منابع مهمی چون کتب تراجم و معاجم، اطلاعات ارائه‌شده درباره او بسیار اندک است. مهم‌ترین منابعی که به‌طور مختصر از او یاد کرده‌اند، شامل «تلخیص مجمع الآداب» ابن فوطی، «الوافی بالوفیات» اثر صلاح‌الدین صفدی، و «البلغة» نوشته فیروزآبادی است. نویسنده بر این اساس تلاش دارد تصویری واقع‌گرایانه‌تر از این شخصیت ترسیم کند.

فصل اول: ترجمه ابن شهرآشوب

در این فصل به زندگینامه او پرداخته می‌شود: تولدش در مازندران، سفر به بغداد در دوران خلافت المقتفی، و وفاتش در شهر حلب. ابن شهرآشوب حافظ قرآن، مفسر و فقیهی بزرگ بود که شاگردان زیادی از بلاد مختلف به نزد او می‌آمدند.

فصل دوم: مشایخ ابن شهرآشوب

در این فصل استادان او معرفی شده‌اند که از جمله می‌توان به اعلام بزرگ شیعه و اهل حدیث اشاره کرد. این بخش نقش مهمی در نشان دادن سلسله‌روایی و سنت علمی او دارد.

فصل سوم: تلامیذ ابن شهرآشوب

به شاگردان او پرداخته شده است. این بخش نشان‌دهنده جایگاه او در انتقال معارف و روایات شیعه به نسل بعدی علماست.

فصل چهارم: تألیفات ابن شهرآشوب

در این فصل فهرستی از آثار او آمده که شامل آثار تفسیری، حدیثی، فقهی و رجالی می‌شود. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «مناقب آل أبی طالب» و «متشابه‌القرآن» اشاره کرد.

فصل پنجم: ترجمه ابن شهرآشوب از دایرةالمعارف الاسلامیة

در این فصل، مدخل مربوط به ابن شهرآشوب از دایرةالمعارف الإسلامیة آورده شده که اطلاعاتی مستند و تحلیلی درباره شخصیت، آثار و جایگاه علمی او در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

الوثائق والصور

بخش اسناد و تصاویر شامل برخی از نسخه‌های خطی آثار ابن شهرآشوب، نامه‌ها یا اسناد تاریخی مرتبط با او است.

فهرس المصادر و یادداشت‌ها

در انتهای کتاب، منابع مورد استفاده و توضیحاتی تکمیلی درباره مطالب کتاب ارائه شده است.

بر اساس آنچه در مقدمه آمده، یکی از منابع مهم اطلاعات مربوط به ابن شهرآشوب، مقدمه علامه محمدصادق آل بحرالعلوم بر کتاب معالم‌العلماء است. همچنین از یادداشت‌های آقابزرگ تهرانی نیز برای ترسیم دقیق‌تر حیات علمی و اجتماعی ابن شهرآشوب بهره گرفته شده است، گرچه برخی از این نوشته‌ها از بین رفته‌اند.

کتاب ابن شهر آشوب المازندرانی؛ حیاة و آثاره العلمیة را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ علم در اسلام، علاقه‌مندان به تراجم علمای شیعه، و دانشجویان حوزوی و دانشگاهی حوزه تاریخ اسلام و رجال مناسب است.

درباره محمدبن علی بن شهرآشوب المازندرانی السروی

محمدبن علی بن شهرآشوب المازندرانی السروی (م. ۵۸۸ق) از علمای برجسته امامیه در قرن ششم هجری بود. او از خاندان علمی سروی در مازندران برخاست و با سفر به شهرهایی چون بغداد، نیشابور، و در نهایت حلب، به تدریس و نگارش پرداخت. جایگاه او در میان علمای امامیه، به‌ویژه به‌سبب کتاب «مناقب آل أبی طالب»، بسیار شناخته‌شده است. آثار او همچنان در حوزه حدیث، تفسیر و تاریخ مورد توجه پژوهشگران معاصر است.

بخشی از کتاب محمدبن علی بن شهرآشوب المازندرانی السروی

«رحلة ابن شهرآشوب

لم یكن مسقط رأس شیخنا من المراكز العلمیة المهمة في ذﻟﻚ العصر، لا غرابة إذاً في أن يرحل ابن شهرآشوب منذ شبابه إلی مراكز العلم المشهورة في عصره، وكانت الرحلة في طلب العلم شائعة في زمنه رغبة في سماع الحديث علی أعلام المحدثين في المراكز المختلفة، وسعيا في تكثير طرقه، وطلبا للاسناد العالي، ورغبة في التحقق من صحة بعض الأحاديث، وحبّاً في التعرّف علی الشيوخ الكثيرين ومذاكرتهم‌.

هذا وبحسب الظاهر ونظراً إلی الظروف التي كانت آنذاك وبسبب تسلّط ملوك إیران في ذاﻟﻚ العصر -- سلاجقة العراق والخوارزمشاهیّة -- المخالفین للطائفة الشیعیة والمروّجین لمذاهب أهل السنّة والجماعة لم یتمكّن ابن شهرآشوب من البقاء في إیران، ولعلّه بعد أن رأی الأذی الذي لحق بعلماء هذه الطائقة من هؤلاء الملوك والسلاطین أو من قبل الأمراء التابعین لهم، وأحد هؤلاء هو شهاب الدین عبد الرزاق ابن الفقیه عبد الله بن علي بن إسحاق الطوسي رئیس نیسابور الذي قتل أبا محمد بن الحسن الفتال النیسابوري الواعظ صاحب الكتاب المعروف بـ روضة الواعظین ومن أساتذة شیخنا المازندراني -- كما یأتي ذكره مفصّلاً في قسم مشایخ ابن شهرآشوب -- فاضطرّ ابن شهرآشوب للهجرة من وطنه إلی العراق ومن هناك إلی الشام.»