کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه

کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه نوشتهٔ روح الله قاسمی است. انتشارات اندیشه احسان این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه

موضوع جو و فرهنگ مدرسه به برخی از مسائل گسترده‌ای همچون ارائه ارزش‌ها و باورها درون نهاد مدرسه، ایجاد یک دیدگاه مشترک در مورد تحصیل، تائید اهمیت شعائر، آئین‌ها، تشریفات و سنت‌ها در زندگی روزمره مرتبط است. این اعمال بدون شک برای عملیاتی کردن یا پیاده‌سازی بسیار مشکل خواهد بود. زیرا هیچ فرمول و قاعده واحدی ندارد. روح الله قاسمی در کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه تلاش کرده است تا فرهنگ یک مدرسه را شناسایی کند و در صورت نیاز تغییر دهد. بدون شک، هر مدرسه‌ای یک فرهنگ منحصر به فرد خودش را دارد. فرهنگ غیر مؤثر، فرهنگی است که فاقد بینش و بهم پیوستگی می‌باشد و در مقابل، فرهنگ مؤثر، فرهنگی است که به کارکنان و دانش‌آموزان ویژگی‌هایی همچون اطمینان و صمیمیت، اعتماد، همکاری و تعهد به انجام وظایف را به بهترین نحو ارائه می‌دهد. این اثر در ده فصل نگاشته شده که عنوان آن‌ها عبارت است از «چیستی جو و فرهنگ مدرسه»، «جایگاه و اهمیت فرهنگ مدرسه»، «سطوح سه‌گانه فرهنگ مدرسه»، «شناسایی و تحلیل فرهنگ مدرسه»، «تغییر فرهنگ مدرسه: یک نگاه سیستمی»، «تغییر فرهنگ مدرسه: چشم‌انداز مشترک»، «نقش مدیر در تغییر فرهنگ مدرسه»، «فرهنگ مدرسه و تغییر به مثابه یادگیری»، «تحلیل ابزارهای سنجش فرهنگ مدرسه» و «بررسی جو و فرهنگ مدرسه در ایران».

خواندن کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نظریه‌های آموزش و پرورش و علاقه‌مندان به مطالعه در باب مدرسه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب واکاوی و سنجش فرهنگ مدرسه

«هر مدرسه‌ای می‌تواند مصنوعاتی که در شکل‌دهی فرهنگ‌اش معنادار هستند را فهرست نماید؛ از زبانی که افراد در مدرسه استفاده می‌کنند، کلاس‌های درسی و دیگر اماکن مدرسه می‌توان شروع کرد. این فهرست باید شامل زبانی باشد که در گفت و گوهای روزمره شنیده می‌شود. اما همچنین نباید به گفتگوها متوقف شد. دیگر نمادها، شعائر و سنت‌ها نیز یک مدرسه را منحصر به فرد می‌سازد. اینها شامل موارد متنوعی شوند: رایحه عطری که در راهرو قابل استشمام است، زنگ اخبار به جای زنگ الکترونیکی، خطاهای دزدکی، زمین بازی آسفالت، جلسات جمعی و گروهی، برنامه ملاقات با والدین، گردش‌های بهاری، جلسات کارکنان. این فهرست هرگز تمام شدنی نیست و ممکن است برخی غرض ورزی یا سوگیری‌های فردی معینی را انعکاس دهد. در هر صورت این فهرست تصویری را از فرهنگ مدرسه بازنمایی می‌کند، به گونه‌ای که به طور مستقیم از جّو مدرسه اثر می‌پذیرد. این فهرست به عنوان یک ابزاری برای مقایسه، سودمند می‌باشد. دیگر مدارس ممکن است برخی مشابهت‌هایی با هم داشته باشند یا تفاوت‌هایی را برجسته نمایند. صحبت با معلمان، دانش‌آموزان و مدیران دیگر مدارس یا بازدید از امکانات آموزشی‌شان به شناخت بهتر عناصر فرهنگ مدرسه خودشان کمک می‌کند.

راهبرد دیگر برای جمع آوری آثار یا مصنوعات مدرسه این است که دانش‌آموزان و دیگر کارکنان، توصیف و شرح مختصری از فرهنگ مدرسه بنویسند. این فرآیند می‌تواند بوسیله این درخواست آغاز شود که افراد حاضر در مدرسه روزشان را توصیف کنند یا احساس‌شان را در مورد مدرسه بنویسند. این توصیفات عنوان شده، بینش‌هایی را درباره بوم‌شناسی فرهنگ مدرسه به مدیر ارائه می‌دهد.

یک ایده ساده توسط برخی پژوهشگران استفاده شد. این نویسندگان، تصاویر نمادینی را که توسط اولیای مدرسه، دانش‌آموزان و اولیای آنها کشیده شده بود جمع آوری کردند. هدف از این بررسی این بود که تفکرات را قابل رؤیت و نمایان سازند و توافق فرهنگی میان گروه شرکت کنندگان را شناسایی کنند. این توافق از تصاویری بیرون کشیده شده بود که احساس افراد را در مورد مدرسه‌شان توصیف می‌کرد.

تصاویر در هفت حوزه اساسی طراحی شده و رمزگذاری شده بودند: مناسبت‌های ورزشی و فوق برنامه، زندگی دانش‌آموزی، امور علمی-تحصیلی، مدیریت و اقتدار، والدین و اجتماع، ماموریت و رسالت مدرسه و مسایل و مشکلات. آنها فراوانی ظاهری و مسایل یا دغدغه‌های هر حوزه را کدگذاری کردند و پس از آن، در هر حوزه، مقایسه‌هایی را بین هفت مقوله و ۶ مولفه فرهنگی (رهبری فرهنگی، کیفیت اخلاق، حمایت محیطی، عضویت دانش‌آموزی، حل مسئله جمعی یا مشارکتی و احساس ارزش فردی و حرفه‌ای) ایجاد می‌کردند.»