کتاب مکاشفات جادو

کتاب مکاشفات جادو (مجموعهٔ سی نمایش‌نامه) نوشتهٔ نغمه ثمینی توسط نشر نی منتشر شده است. این مجموعه شامل سی نمایش‌نامه از آثار سه دههٔ فعالیت ثمینی در عرصهٔ نمایش‌نامه‌نویسی است و با مقدمه‌ها و یادداشت‌هایی از نویسنده همراه شده است. کتاب در دستهٔ نمایش‌نامه و ادبیات نمایشی قرار می‌گیرد و به فرازونشیب‌های زیستی و هنری نویسنده در بستر تئاتر ایران می‌پردازد. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مکاشفات جادو

کتاب مکاشفات جادو مجموعهٔ نمایشنامه‌های منتشرشده و منتشرنشدهٔ نغمه ثمینی، نمایشنامه‌نویس ایرانی، است که شامل ۳۰ نمایشنامه و مقدمه‌ای مفصل دربارهٔ چگونگی نگارش آن‌ها می‌شود. کتاب مکاشفات جادو، که گفته می‌شود نخستین مجموعهٔ آثار یک نمایشنامه‌نویس زن ایرانی در چنین ابعادی است، سفری ۳۰ساله در دنیای نویسندگی ثمینی تا سال ۱۴۰۰ را پیش روی خوانندگان قرار می‌دهد. مخاطبان با خواندن این مجموعه می‌توانند نه‌تنها با آثار او آشنا شوند، بلکه تأثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران بر آثارش را نیز مشاهده کنند.

یکی از ویژگی‌های کتاب مکاشفات جادو، ساختار منسجم و روایت‌گونهٔ آن است. نمایشنامه‌ها به ترتیب زمانی و در چهار بخش اصلی با عناوین «دورهٔ اول: خواب‌های نخستین»، «دورهٔ دوم: رؤیای صحنه»، «دورهٔ سوم: بی‌قراری و جنون» و «دورهٔ چهارم: آینه» دسته‌بندی شده‌اند. این تقسیم‌بندی به خواننده کمک می‌کند تا مسیر حرفه‌ای ثمینی را از اتودهای اولیهٔ دوران دانشجویی تا نمایشنامه‌های شناخته‌شدهٔ او به‌خوبی دنبال کند.

علاوه بر نمایشنامه‌ها، کتاب مکاشفات جادو شامل یادداشت‌ها و مقدمه‌هایی از نویسنده است که به آن عمق بیشتری می‌بخشد. در این یادداشت‌ها، ثمینی به تشریح ایده، الهام و فرایند نگارش هر اثر پرداخته و تجربه‌های زیسته‌اش را روایت می‌کند. این توضیحات، خواننده را با پشت‌پردهٔ خلق هر نمایشنامه آشنا کرده و درکی عمیق‌تر از جهان فکری و هنری نویسنده به او می‌دهد.

برخی از نمایشنامه‌های شناخته‌شدهٔ این مجموعه عبارت‌اند از «خاله اودیسه»، «تابوت‌ساز خیابان چهل‌وپنجم»، «خواب در فنجان خالی»، «اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند»، «دست‌های دکتر زِمل‌وایس»، «هیولاخوانی»، «زبان تمشک‌های وحشی» و «همان چهار دقیقه». این آثار، که در طول سه دهه نوشته شده‌اند، بازتابی از تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران هستند و درعین‌حال، سیر تکامل نگاه و زبان نویسنده را نیز به تصویر می‌کشند.

می‌توان گفت که کتاب مکاشفات جادو فراتر از یک مجموعه نمایشنامه است؛ این کتاب یک سند هنری است که سیر تکامل هنرمندی را در طول سه دهه به نمایش می‌گذارد. ثمینی در این اثر، با ترکیب آثار و روایت‌های شخصی، نه تنها مخاطبان را با نمایشنامه‌هایش آشنا می‌کند، بلکه آن‌ها را به سفری درونی به دنیای نویسندگی و زندگی حرفه‌ای خود دعوت می‌کند. این کتاب به علاقه‌مندان به تئاتر و نمایشنامه‌نویسی دیدگاهی ارزشمند و عمیق از فرایند خلق هنری ارائه می‌دهد.

کتاب مکاشفات جادو نتیجهٔ یک پروژهٔ بزرگ و چندساله است که در آن ثمینی تمام نمایشنامه‌های خود را، از اولین آثارش در اوایل دهه هفتاد تا کارهای اخیرش، گردآوری کرده است. این پروژه تلاشی بود تا تمامی نمایشنامه‌ها، از جمله آثاری که به صورت دست‌نویس نگهداری می‌شدند، زیر یک سقف گرد هم آیند تا هم از پراکندگی آن‌ها جلوگیری شود و هم خواننده بتواند سیر تکامل فکری و هنری نویسنده را در طول سه دهه فعالیت پیگیری کند. ثمینی در این مجموعه، برخی از نمایشنامه‌هایش را برای اولین‌بار منتشر کرده است که این امر بر اهمیت پژوهشی و ادبی کتاب می‌افزاید.

با اینکه نغمه ثمینی چند سالی است خارج از ایران زندگی می‌کند، اما انتشار این کتاب در ایران برای او اهمیتی ویژه دارد. او با وجود چالش‌های فراوان در زمینه ممیزی و سانسور، بر این باور است که باید برای چاپ آثار در داخل کشور جنگید تا مخاطب ایرانی بتواند به این آثار دسترسی داشته باشد. از نظر ثمینی، کتاب مکاشفات جادو نه تنها یک نقطهٔ عطف در زندگی هنری، بلکه در زندگی شخصی او نیز محسوب می‌شود، چراکه او را به مرور ۳۰ سال فعالیت مداوم و پرشور وادار کرده است. او در این مجموعه، با افتخار به رویکرد خود در زمینهٔ اقتباس نیز اشاره می‌کند و آن را ادای دینی به تاریخ پربار ادبیات و هنر می‌داند. ثمینی اعتقاد دارد که اقتباس، راهی است که نویسنده را به پشتوانه تاریخ ادبیات متصل می‌کند و این اتصال، به آثار او ارزش و عمق می‌بخشد.

خلاصه کتاب مکاشفات جادو

کتاب مکاشفات جادو مجموعه‌ای از سی نمایش‌نامهٔ نغمه ثمینی است که هرکدام در بستر زمانی و اجتماعی خاصی نوشته شده‌اند و دغدغه‌ها، تجربه‌ها و تحولات شخصی و جمعی نویسنده را بازتاب می‌دهند. 

نمایش‌نامه‌ها از دوران دانشجویی ثمینی آغاز می‌شوند و تا سال‌های اخیر ادامه می‌یابند. هر دوره از زندگی نویسنده با برکه‌ای استعاری توصیف شده است: از «خواب‌های نخستین» و تجربه‌های دانشجویی، تا «رؤیای صحنه» و ورود به فضای حرفه‌ای تئاتر، «بی‌قراری و جنون» سال‌های پرآشوب، و در نهایت «آینه» که به بازنگری و جمع‌بندی آثار می‌انجامد. در هر نمایش‌نامه، ثمینی به سراغ موضوعاتی چون هویت، زن بودن، مهاجرت، اسطوره، تاریخ، خشونت، خانواده و جست‌وجوی معنا رفته است. 

برخی آثار با الهام از متون کهن ایرانی یا اقتباس از داستان‌های جهانی شکل گرفته‌اند و برخی دیگر بازتابی از مسائل روز جامعه‌اند. نویسنده در مقدمه‌ها و یادداشت‌های هر نمایش‌نامه، به ریشه‌های ایده‌ها، چالش‌های نوشتن، تأثیرات فرهنگی و شخصی و تجربه‌های اجرا اشاره کرده است. درون‌مایهٔ مشترک بیشتر نمایش‌نامه‌ها، جست‌وجوی جادو و خیال در دل واقعیت تلخ و روزمره است؛ تلاشی برای خلق جهانی موازی که در آن شخصیت‌ها بتوانند از محدودیت‌ها و رنج‌ها عبور کنند. 

روایت‌ها گاه طنزآمیز و گاه تراژیک‌اند و زبان آثار، بازیگوشانه و چندلایه است. «مکاشفات جادو» نه‌تنها مجموعه‌ای از متون نمایشی، بلکه نوعی خودزندگی‌نامهٔ هنری و تامل در باب نوشتن و زیستن در جهان معاصر است.

چرا باید کتاب مکاشفات جادو را بخوانیم؟

کتاب مکاشفات جادو فرصتی است برای آشنایی با سیر تحول نمایش‌نامه‌نویسی معاصر ایران از منظر یک نویسندهٔ فعال و تجربه‌گرا. «مکاشفات جادو» با گردآوری سی نمایش‌نامه و یادداشت‌های شخصی، امکان مشاهدهٔ روند شکل‌گیری ایده‌ها، چالش‌های نوشتن و تأثیر رویدادهای اجتماعی و فردی بر آثار هنری را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این مجموعه، نه‌تنها با متون نمایشی متنوع و خلاقانه روبه‌رو می‌شود، بلکه به پشت‌صحنهٔ تئاتر ایران و دغدغه‌های یک نویسندهٔ زن در جامعهٔ معاصر نیز نزدیک می‌شود. این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از فرایند خلق اثر هنری و پیوند آن با زندگی شخصی و جمعی هستند، تجربه‌ای ارزشمند خواهد بود.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به تئاتر، نمایش‌نامه‌نویسی، ادبیات معاصر ایران و پژوهشگران حوزهٔ هنرهای نمایشی مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ هویت، مهاجرت، زن بودن و تحولات اجتماعی را دارند یا به دنبال الهام برای نوشتن و خلق اثر هنری هستند، «مکاشفات جادو» پیشنهاد می‌شود.

درباره نغمه ثمینی

نغمه ثمینی، نمایشنامه‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ایرانی متولد سال ۱۳۵۲ است. او در رشته‌های ادبیات نمایشی، سینما و پژوهش هنر از دانشگاه‌های تهران و تربیت مدرس تحصیل کرده است. نمایشنامه‌های او علاوه بر ایران، در کشورهای دیگری مانند هند، انگلستان، آمریکا و فرانسه نیز به روی صحنه رفته‌اند. فعالیت ثمینی در زمینه فیلم‌نامه‌نویسی از سال ۱۳۸۲ آغاز شد و از جمله آثار او می‌توان به «خون‌بازی»، «حیران»، «سه زن» و مجموعه «شهرزاد» اشاره کرد.

ثمینی برای نگارش نمایشنامه «خانه» در هشتمین دورهٔ انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی به عنوان بهترین نمایشنامه‌نویس برگزیده شد. از دیگر آثار او می‌توان به نمایشنامه‌های «اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند»، «افسون معبد سوخته» و «زبان تمشک‌های وحشی»، و همچنین کتاب‌های نظری «تماشاخانهٔ اساطیر» و سفرنامه «من سندبادم تو مسافر» اشاره کرد.

بخشی از کتاب مکاشفات جادو

«پیرزن راوی: اما راویان اخبار و ناقلان آثار و طوطیان شکرسخن شیرین‌گفتار و طوافان بازارِ معانی توسنِ خوش‌خرام تیزپای سخن بدین‌گونه به جولان درآورده‌اند که: سال‌های سال پیش، در سرزمینی آن‌سوی هفت‌کوه، عاقل‌مردی می‌زیست، زرگر، که صاحب دولت و حشمت بسیار بود و شیرین شصت از عمرش می‌گذشت. موها سپیدتر از برف موسم سرما. سرد و گرم چشیدهٔ روزگار، خمیده کمانی‌پشت بی‌مقدار. اما مرد زرگر هنوز از مال دنیا دو چیز را بستگی داشت؛ نخست پاپیچ و دستبند و گوشواره و انگشتری و سینه‌ریز جواهرنشان و دیگر عیال و جنس ضعیف به قول بزرگان. و چنان بود و چنین رفته بود که دل خواجهٔ زرشناس تا به حال به هفت مؤنث خوب‌روی متمایل گشته که یکی از یکی صاحب‌جمال‌تر، یکی از یکی خوش‌زبان‌تر، و همه در شب چهاردهم هر ماه، با هزار و یک ناز و ادا، رو به آسمان که: "ای ماه، با روی سپید ما تو چطور روی درآمدن داری؟!" اما افسوس و صدافسوس که هیچ یک از این هفت لعبتک تا سرآغاز قصهٔ ما نتوانسته بودند پسری کاکل‌زری و دندان‌نقره‌ای برای خواجهٔ زرشناس به دنیا بیاورند. پس دل زرگر موسپید کمانی‌پشت هنوز به انتظار شاه‌پسری، قندعسلی، بود که وارثش باشد به روزگار پیری و عصای دستش به روزگار خواری.»