کتاب قاعده ‌وزر‌

کتاب قاعده ‌وزر‌؛ در ‌مصاف ‌با‌ مجازات‌ حبس تعزیری نوشتهٔ عبدالرضا اسکندری است و انتشارات چتر دانش آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب قاعده ‌وزر‌

یکی از شیوه‌هایی که در تمامی نظام‌های حقوقی دنیا به منظور جلوگیری از ارتکاب اشخاص به جرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، سازوکار کیفردهی یا عقوبت مجرمان است. از انواع کیفر می‌توان به کیفرهای سالب حیات مانند اعدام؛ کیفرهای بدنی مانند تازیانه؛ کیفرهای سالب آزادی مانند حبس؛ کیفرهای محدودکنندهٔ آزادی مانند تبعید؛ کیفرهای محروم‌کننده از حق مانند انواع محرومیت‌ها و ممنوعیت‌ها؛ کیفرهای مالی مانند جزای نقدی و مصادرهٔ اموال؛ کیفرهای سالب حیثیت مانند اعلام نام شخص از رسانه‌ها اشاره کرد.

مجازات سالب آزادی یا همان حبس و زندان، کیفری است که حقّ آزادی اشخاص را که موهبتی الهی است به صورت دائم و یا موقّت از انسان مجرم سلب کرده و او را در مکان مخصوصی به نام زندان قرار می‌دهد؛ به طوری که دیگر قادر نخواهد بود هیچ‌یک از آزادی‌هایی را که اشخاصِ دیگر از آن بهره می‌برند، اعمال کند. بنابراین، در تعریف زندان باید گفت: زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده است با معرفی مقام‌های صلاحیت‌دار قضایی و قانونی برای مدت معین یا به طور دائم به منظور تحمل کیفر، با هدف حرفه‌آموزی، بازپروری و بازسازگاری نگهداری می‌شوند. زندان‌ها به زندان بسته، نیمه‌باز، مراکز حرفه‌آموزی و اشتغال و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی از جمله کانون اصلاح و تربیت برای اطفال و نوجوانان تقسیم می‌شود.

یکی از موضوعاتی که پیرامون إعمال مجازات زندان مطرح شده و در حال حاضر تبدیل به یکی از چالش‌های اساسی در نحوهٔ اعمال این قسم از مجازات تبدیل شده، تعارض اجرای مجازات با قاعدهٔ وزر است که در مواردی رُخ می‌دهد که شخص محکوم، به مجازات سلب آزادی دارای مولّی‌علیه صغیر یا از کار افتاده بوده و اعمال مجازات به نوعی مشکلات قابل توجبهی برای خانواده و اعضای تحت تکفّل او ایجاد می‌کند؛ مشکلاتی که به مرور زمان حتی ممکن است حیات این اشخاص را نیز به خطر اندازد. در توضیح پیرامون نحوهٔ تعارض اعمال مجازات حبس با قاعدهٔ وزر باید گفت از سویی بنابر مبانی نظام کیفری اسلام، شخص محکوم می‌بایست مورد مجازات قرار گیرد و از سوی دیگر، وضعیت محکوم به‌گونه‌ای است که مجازات وی موجب وارد آمدن آسیب‌هایی به سایر اشخاص می‌گردد؛ این در حالی است که بنابر قاعدهٔ وزر هیچ شخصی نباید بار سنگین گناه دیگری را به دوش بکشد و به واسطهٔ جرم یک شخص، نمی‌توان دیگری را مورد مجازات قرار دهد.

خواندن کتاب قاعده ‌وزر‌ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران رشتهٔ حقوق پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب قاعده ‌وزر‌

«جنایاتی که معمولاً در اجتماع رخ می‌دهد، جزء یکی از انواع تجاوزی است که اسلام در برابر آنها کیفر مقرر کرده است:

الف- تجاوز به عقیده و مکتب؛ مانند ارتداد و توهین به مقدسات

ب- تجاوز به مال افراد؛ مانند دزدی؛

ج- تجاوز به جان افراد؛ مانند قتل و ضرب و جرح؛

د- تجاوز به ناموس افراد؛ مانند زنا و لواط؛

ه- تجاوز به آبرو و حیثیت افراد؛ مانند افترا و تهمت؛

و- تجاوز به امنیت جامعه؛ مانند ایجاد وحشت یا حملهٔ مسلحانه؛

ز- تجاوز به حقوق جامعه؛ مانند اشاعهٔ فحشا و گناه در جامعه.

انواع کیفرهای اسلامی در برابر این جرایم عبارتند از:

۱- در برابر اعمال خلاف عفت و اخلاق و تجاوز به مال و شرف مردم و سایر حقوق عمومی، مجازات حد تعیین شده است.

۲- در برابر مجازات‌هایی که تعیین مقدار و خصوصیت آن بستگی به اهمیت جرم دارد، مجازات تعزیر مقرر شده است.

۳- در برابر صدمات جانی و بدنی که افراد بر دیگری وارد می‌کنند، مجازات قصاص تعیین شده است.

۴- خونبها، که مجرمان در برابر جرایم خود، باید آن را بپردازند (مجازات دیه).

اجرای قوانین کیفری، مایهٔ حیات جامعه است. قرآن کریم می‌فرماید: (ولکم فی‌القصاص حیاه یا اولی‌الالباب لعلکم تتقون). پیامبر اکرم (ص) فرمودند: اگر خودم هم مرتکب اشتباهی شدم، تن به قصاص خواهم داد و به همین ترتیب، در برابر شخصی که مدعی شده بود عصای پیامبر (ص) در حین حرکت به شانه‌اش اصابت کرده، حاضر شد که آن شخص، وی را قصاص نماید.»