کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب

کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب نوشتهٔ مهرداد علیان و ویراستهٔ مهدی فدایی است و انتشارات اندیشه احسان آن را منتشر کرده  است.

درباره کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب

چوب، خط‌کش، فلک و کلماتی مانند این‌ها همه مفاهیمی هستند که شما را به یاد خاطراتی مشترک می‌اندازند. کلاس‌های سنتی، مملو از زور و اجبار و خالی از لذت و انگیزه.

چه بسیار دانش‌آموزانی که در این کلاس‌ها هیچ طعمی از لذت نچشیدند و چه بسیار معلمانی که از کلاس‌های یکنواخت، خشک و بی‌روح خود رنج بردند. تنها به این دلیل که اعتقاد بر این بود «کلاسی خوب است که صدای احدی از دانش آموزان از آن نیاید و آن‌ها باید تا انتهای کلاس مثل میخ پشت نیمکت‌ها بنشینند و به حرف‌های معلم گوش دهند.»

اعتقادی که بسیاری از دانش‌آموزان را بی‌انگیزه و فراری از مدرسه می‌کرد و معلمان را به‌زحمت و انرژی زیادی وامی‌داشت.

تئوری انتخاب به‌عنوان یکی از تئوری‌های روان‌شناختی، به ارتباط میان افراد می‌پردازد. به مدرسه‌ای که مفاهیم تئوری انتخاب در آن جاری شود مدرسه کیفی و به معلم آن معلم کیفی یا راهبر گفته می‌شود.

کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب با نقد دیدگاه سنتی و ارائه دیدگاه کیفی به‌عنوان جایگزین آن، به دنبال کیفیت‌بخشی به کلاس درس معلمان و ایجاد نشاط، انگیزه و لذت در آن است. اگر معلم از محیط کار خود و دانش‌آموز از محیط یادگیری خود که هر دو مدت‌زمان زیادی از روزشان را در آن سپری می‌کنند، لذت ببرند، انگیزه و اشتیاق بیشتری برای فعالیت در آن نخواهند داشت؟ آیا بازدهی در این محیط بالاتر نخواهد رفت؟

استفاده از دیدگاه‌های تئوری انتخاب در کلاس درس، با به وجود آوردن روابط خوب بین معلم و دانش‌آموز و همچنین دانش‌آموزان با یکدیگر، نیازها و تفاوت‌های فردی آنان را به رسمیت شناخته و شأن و منزلت انسانی آن‌ها را محترم می‌شمارد. یک معلم کیفی علاوه بر آموزش‌های روان‌شناختی مثل تئوری انتخاب، از روش‌های نوین تعاملی نیز در تدریس خود استفاده می‌کند.

در این کتاب با توضیح مختصر مفاهیم اصلی تئوری انتخاب و بسط و تبیین آن در کلاس درس، سعی بر آن است که معلمان این مفاهیم را به شکل مدرسه‌ای و کاربردی بیاموزند. در انتهای هر بخش از طریق نمونه‌های موردی دو نوع رفتار سنتی (عرف رایج) و رفتار کیفی (شاید این‌گونه بهتر باشد) بیان‌شده است تا معلمان بتوانند مقایسه‌ای میان دو رفتار داشته باشند.

خواندن کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به همهٔ معلمان پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کیفیت در کلاس درس مبتنی بر تئوری انتخاب

«در کلاس‌های مبتنی بر زور و اجبار، تنبیه یکی از ابزارهای معلمان برای کنترل دانش‌آموزان و اِعمال قدرت بر آن‌ها است؛ مسئله‌ای که در کلاس‌های سنتی همواره وجود داشته و هنوز هم برخی از معلمان به روش‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند. تنبیه در کلاس درس شامل رفتارهایی از سمت معلم است که منجر به بروز احساس ناخوشایند در دانش‌آموز شود. وسیله‌ای که گویا معلم می‌خواهد از طریق آن، دانش‌آموز تقاص رفتارش را پس دهد و ازاین‌پس برای ترس از تنبیه، رفتار غیرموثرش را تکرار نکند. شاید تنبیه به‌زعم بسیاری از معلمان، مؤثر واقع شود اما قطعاً تأثیرش کوتاه‌مدت خواهد بود؛ اما آیا تأثیرات منفی هم دارد؟ آیا تأثیرات منفی آن نیز کوتاه‌مدت خواهند بود؟

تنبیه آثار منفی بلندمدتی دارد که اگر بخواهیم به برخی از آن‌ها اشاره‌کنیم عبارت‌اند از: ایجاد احساس ناامنی و ترس در دانش‌آموز نسبت به کلاس درس، پایین آمدن میزان عزت‌نفس دانش‌آموز، برانگیخته شدن حس لجاجت و مقابله جویی در دانش‌آموز، عدم یادگرفتن رفتار مناسب جایگزین، قطع رابطه دانش‌آموز با معلم و...

به‌طورکلی تنبیه باعث دوری دانش‌آموزان از مدرسه و کلاس درس و عدم علاقه به آن می‌شود. تا زمانی که دانش‌آموزان برای فرار از تنبیه دست به رفتار می‌زنند، انگیزه‌های درونی در آن‌ها شکل نمی‌گیرد. از دیدگاه تئوری انتخاب، تنبیه یکی از عادات مخرب می‌باشد که استفاده از آن موجب تخریب روابط میان افراد می‌گردد. در کلاس درس نیز معلمانی که از روش‌های مختلف برای تنبیه دانش‌آموزان استفاده می‌کنند رابطه خوبی با آن‌ها ندارند. این موضوع بعد از مدتی، نه‌تنها موجب افزایش کنترل معلم بر کلاس درس و دانش‌آموزان نمی‌شود، بلکه موجب کمتر شدن آن نیز می‌گردد. دانش‌آموزی که به دلیل تنبیه شدن، جایگاه و شأنی را برای خودش در ذهن معلم نمی‌بیند، به‌راحتی دست به انتخاب رفتارهای مخرب می‌زند و به‌مرور کنترل را از دست دیگری (معلمش) خواهد گرفت.»