کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد دوم)

کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد دوم): برآمدن جنبش مشروطه و نهضت ملی ایران نوشته علی برزگر است. این کتاب را انتشارات فرهنگ صبا منتشر کرده است.

درباره کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد دوم)

قیام عمومی مردم ایران برای بازگشت دکتر مصدق به نخست‌وزیری همه را شگفت‌زده کرد. چنین رخدادی در تاریخ ایران بی‌سابقه و نشانه‌ای از همگانی شدن نهضت ملی بود. هدف نهضت ملی ایران که پس از جنبش مشروطه دومین خیزش مردمی در کمتر از یک قرن بود، استقلال و آزادی ایران بود. ملت رهبری داشت که به آرمان‌های نهضت وفادار بود و از او می‌خواست کار خود را تا پایان به‌پیش ببرد. مصدق بعدها گفت که استعفای او از نخست‌وزیری در روز ۲۶ تیر ۱۳۳۱ یک اشتباه بوده و اگر ملت ایران در روز ۳۰ تیر قیام نکرده بود همه رنج‌ها و زحمات آنها به هدررفته بود.

انگلیس که دربار پایگاه اصلی‌اش بود به این نتیجه رسید که با رشدی که ملت در جریان نهضت ملی یافته بود دیگر نمی‌تواند، روی مجلس هفدهم که همانند گذشته در انتخابات آن تقلب هم کرده بود، برای براندازی مصدق حساب کند. ازاین‌رو به‌زودی دست بکار تدارک کودتای نظامی شد و جلساتی را هم برای گفتگو در این زمینه با شرکت افسران شبکه نظامی وابسته به ام. آی. ۶. و مخالفان سیاسی او که در مجلس سنا جای گرفته بودند مانند فضل‌الله زاهدی و سناتور خواجه نوری، سرلشگر حجازی، علم از دربار، برادران رشیدیان کارگزاران ام. آی. ۶. و جورج میدلتون کاردار سفارت انگلیس در ماه‌های مرداد تا مهر ۱۳۳۱ برگزار کردند که از چشمان دولت دور نماند و به قطع روابط ایران و انگلیس انجامید. اما این آخر این تلاش‌ها نبود و ادامه یافت. این کتاب با روایت روی‌کار‌آمدن مصدق آغاز می‌شود و با انتشار اسناد مربوط به کودتا تمام می‌شود تا خواننده اطلاعات کاملی از دوران مصدق و کودتای ۲۸ مرداد داشته باشد. 

خواندن کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به تاریخ معاصر می‌توانند از مخاطبان این کتاب باشند.

بخشی از کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد دوم)

«نخست‌وزیری دکتر مصدق نه‌تنها برای بریتانیا بلکه برای مردم و حتی جبهه ملی نیز پیش‌بینی‌نشده بود. چه کسی می‌توانست پیش‌بینی کند که نمایندگان مجلسی که ساعد و رزم‌آرا را روی کار آورده بودند و بسیاری از آنان پیوند نزدیکی با شرکت نفت و انگلیسی‌ها داشتند به زمامداری مصدق رأی دهند. بسیاری، از جمله دکتر مصدق، بر این باورند که پیشنهاد جمال امامی برای نخست‌وزیری به مصدق با این اطمینان بوده است که او نخست‌وزیری را نخواهد پذیرفت. این تنها علت زمامداری مصدق نیست، زیرا اگر اکثریت مجلس مایل به این کار نبود می‌توانست به مصدق رأی ندهد. علت واقعی این بود که جنبش ملی کردن نفت مجلس را نیز زیر پرتو خود گرفته بود و اکثریت نمایندگان مجذوب و يا مرعوب آن شده بودند. شاه سخت از سید ضیا می‌ترسید و این ترس پیشینه دیرین داشت. دشمنی آنها به روابط رضاشاه و سید ضیا در جریان کودتای ۱۲۹۹ و تبعید سید ضیا از ایران برمی‌گردد. بازگشت سید ضیا به ایران در سال ۱۳۲۲ و تبلیغ او برای ریاست‌جمهوری و همکاری وی با توده‌ای‌ها و رویارویی با دربار در سال ۱۳۲۷ نیز نشانه‌هایی از دشمنی‌های نزدیک است. اکنون چگونه شاه می‌توانست با نخست‌وزیری چنین کسی آن هم در این زمان موافقت کند. افزون بر این، شاه در این سال‌ها و دست‌کم در زمان حکومت رزم‌آرا پنهان و آشکار با انگلیسی‌ها درافتاده بود. ازاین‌رو او سخت به انگلیسی‌ها بدگمان بود. اما مصدق با شاه هیچ‌گونه سابقه دشمنی نداشت و در میان هواداران مصدق و رهبران جبهه ملی هیچ‌کس که با شاه دشمنی داشته باشد نبود. بسیاری از آنان روابط خوبی با شاه داشتند. روزنامه‌های جبهه ملی نه‌تنها به شاه و دربار حمله نمی‌کردند بلکه مهم‌ترین آنها که شاهد و باختر امروز بودند خود را برخوردار از پشتیبانی شاه‌نشان می‌دادند. روابط شاه با مصدق حتی تا چندی پس از نخست‌وزیری او نیز نیکو بود و اندک‌اندک به تیرگی و سپس به دشمنی رو نهاد. ازاین‌رو می‌توان تلاش محرمانه شاه برای پیشگیری از نخست‌وزیر شدن سید ضیا را یکی از نیروهای مؤثر در رساندن دکتر مصدق به نخست‌وزیری دانست. آغاز زمامداری دکتر مصدق با آشوب، خراب‌کاری و قدرت‌نمایی حزب توده همراه بود.»