کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول)

کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول): برآمدن جنبش مشروطه و نهضت ملی ایران نوشته علی برزگر است. این کتاب را انتشارات فرهنگ صبا منتشر کرده است.

درباره کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول)

هویت هر ملتی دانسته‌های او از گذشته خویش است. ازاین‌رو، برای ما که ملتی قدیمی هستیم تاریخ اهمیت بیشتری دارد. سرزمین ایران با قرار داشتن میان آسیا، اروپا و آفریقا گذرگاه بزرگ‌ترین مهاجرت‌های تاریخ جهان بوده است. فلات ایران سرزمین کم‌آبی میان شبه‌قاره هند با رودخانه‌های پرآب و سرزمین میان‌رودان است. در دوران تاریخی ایران مرکزی دارای دشت‌های حاصلخیز و رودخانه‌های پرآبی نبوده که زیربنای کشاورزی پررونقی باشد. بارندگی همیشه ناچیز بوده و فلات ایران را کوه‌های سر به فلک کشیده و بیابان‌های خشک پوشانده است. نیاکان ما با هوشمندی و سخت‌کوشی میان‌کوه‌ها و دشت‌های خشک قنات را برآورده و آب ناچیز زمین را در دره‌های تنگ و دشت‌های خشک روان کرده‌اند تا کشاورزی، دامپروری و باغداری را سامان دهند. برای درمان خشکی طبیعت آنان روش‌های کشت با آب کم را آفریدند. اما ایران با همین کشاورزی ناچیز و لرزان هم همواره هدف تاخت‌وتاز اقوام بیابانگرد بوده است.

در دوران باستان حکومت در ایران از آن خاندانی چند بود که در پیوند با هم بر ایران حکومت می‌کردند. اما هزار و پانصد سال گذشته دوران حکومت اقوام جنگاور بر این سرزمین است که آخرین آنها دودمان قاجار بود. یورش‌های پی‌درپی اقوام اجازه یکجانشینی و انباشت سرمایه را نداد و اندک سرمایه‌ای هم که بود به یغمای آنها رفت. این است که با داشتن تاریخ چندهزارساله بناهای کهن کمتری داریم و سنگ‌نبشته داریوش شاه که در آن او از اهورامزدا خواسته بود ایران را از خشکسالی، دشمن و دروغ ایمن بدارد آن اندازه پر معناست. ازاین‌رو، تاریخ ما به‌گونه‌ای برآمده از جغرافیای ماست. جنگ پدیده‌ای است که در تاریخ چندهزارساله‌مان پیوسته با آن روبرو بوده‌ایم و بسیاری از تغییرهای سیاسی را جنگ‌ها برای ما رقم زده‌اند. ما در برابر اقوام بیگانه پایداری کرده‌ایم و با گذشت زمان آنها شیوه زندگی و فرهنگ ما را پذیرفته و همرنگ ما شده‌اند. حتی اسکندر مقدونی هم که از یونان به ایران لشگر کشید شيفته فرهنگ و سبک زندگی ایرانی شد. ما در سرشت مردمان جنگاوری نبوده‌ایم. زندگی و فرهنگ ما برآمده از جنگ، ناامنی، سخت‌کوشی، قناعت و بردباری است. این جلد کتاب با تعریف ایران در چنگ قدرت‌های جهانی آغاز می‌شود و تا بنیان‌گذاری جبهه ملی ادامه پیدا می‌کند. 

خواندن کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به تاریخ معاصر می‌توانند از مخاطبان این کتاب باشند.

بخشی از کتاب پگاهی در نیمه شب (جلد اول)

«روزهای آخر پادشاهی رضاشاه به‌سرعت سپری می‌شد و او نمی‌دانست چه خطری در پیش رو دارد. انگلیس و روس هم در غافل نگه‌داشتن شاه بی‌تقصیر نبودند. وزیر مختار انگلیس یا سفیر روس می‌توانستند خودشان با شاه دیدار کنند و به او بفهمانند که برای كمك رساندن به روسیه مجبورند از خط آهن روسیه و جاده‌های ایران استفاده کنند، شاه باید یا بی‌طرفی را کنار بگذارد و به آنها اجازه عبور دهد یا آماده جنگ شود. شاید خیال می‌کردند شاه قبول نخواهد کرد. رضاشاه از حمله آلمان نازی به روسیه شادمان بود. او امیدوار بود که با پیروزی آلمان بر متفقین ایران بتواند از زیر سایه روس و انگلیس بیرون آید. آلمان دوستی بسیاری از ایرانیان در آن دوران نیز ریشه در تنفر آنان از روس و انگلیس داشت. این امید که روس‌ها به‌زودی شکست خواهند خورد موجب شد که دولت ایران در پاسخ به درخواست بریتانیا و شوروی برای اخراج اتباع آلمان کوتاهی کند. متفقين سرباززدن دولت ایران در بیرون راندن اتباع آلمانی را برای گرفتن ایران بهانه کردند. هدف آنان از گرفتن ایران حفظ منافع استراتژیک و نفتی بریتانیا در منطقه و گشودن راه‌های کمک به شوروی بود. تا این که صبح روز دوشنبه سوم شهریور رسید ... ساعت چهار بعد از نصف شب وزیر مختار بریتانیا منصور نخست‌وزیر را از خواب بیدار کرده به او گفت که دولت اعلی حضرت پادشاه انگلستان و امپراتور هندوستان و جماهیر شوروی سوسیالیستی مجبور شده‌اند برای حفظ ایران از خطر آلمان‌ها زور و قوه خود را به کار برند. مقاومت ارتش ایران بیش از سه روز طول نکشید و بیش از این هم ممکن نبود. شرکت نفت انگلیس و ایران که توزیع بنزین در کشور را در اختیار داشت، هنگام حمله ارتش سرخ بیش از يك روز مصرف بنزین در تمام استان خراسان را نداشت و برای فرستادن سرباز به مرزها لشگر خراسان مجبور بود درشکه‌های کرایه‌ای مشهد را ضبط نماید. وضع دیگر احتياجات ارتش، حتی نان سربازها، هم تقریباً همین‌گونه بود. روز پنجشنبه ششم شهریور دستور رسید که ترك مقاومت نمایند. سربازها فرمان شاه را اجرا و راه را برای ارتش دشمن باز کردند.»