کتاب انور ابراهیم و سیاست در مالزی

انور ابراهیم و سیاست در مالزی کتابی نوشته محمدکاظم توکلی است. این کتاب درباره انور ابراهیم، سیاست‌مدار مالزیایی و سیاست‌های او سخن می‌گوید.

درباره کتاب انور ابراهیم و سیاست در مالزی 

 انور ابراهیم در آغاز کارش تحت حمایت نخست‌وزیر وقت ماهاتیر محمد بود اما پس از آن، انور به عنوان سرشناس‌ترین منقد سیاست‌های وی شناخته شد. انور در سال ۱۹۹۹ به جرم فشاد مالی به ۶ سال حبس محکوم شد و در سال ۲۰۰۰ نیز به اتهام داشتن روابط غیراخلاقی با کارمندش به ۹ سال حبس دیگر محکوم شد. در سال ۲۰۰۴ دادگاه حکمش را نقض کرد و آزاد شد اما دوباره در سال ۲۰۰۸ به اتهام لواط بازداشت شد. اما پس از این که مهاتیر محمد در انتخابات پیروز شد قول داد او را آزاد کند و به دنیای سیاست بازگرداند و این کار را کرد.

داستان صعود انور ابراهیم که از قوم مالایی است، به یکی از عالی‌ترین مقامات کشور و سپس دستگیری وی، نوع اتهامات، جریان محاکمه و زندانی شدنش از یک سو و رفتارهایی که پلیس، مقامات عالی انتظامی و قضایی، حزب حاکم آمنو و زندانبانان با وی داشتند از سوی دیگر بسیار تامل انگیز است به ویژه که وی پس از شش سال زندان بی گناهیش نسبت به اصل اتهام معلوم گردید. برخورد با انور بر روی جامعه مسلمان مالزی و بر ارزش‌های فرهنگی محافظه کارانه مالایی اثری تکان دهنده داشت. پس از آنکه او عاقبت از زندان رهایی یافت و از این اتهام مبرا شد پرسش‌های زیادی درباره چرایی این رفتارها که با ارزش‌های مذهبی و فرهنگی مغایرت داشت، مطرح گردید. اما ده سال بعد باز هم این داستان تکرار شد و اتهامات زنجیره ای دیگری نیز بر او وارد آمد. شگفت آور اینکه با وجودیکه همجنس گرایی در این کشور برای هر دو طرف جرم تلقی می‌شود، برای نخستین بار است که پرونده ای با این اتهام تشکیل شده که فقط یک طرف جرم محکوم می‌شود. از دوران استعمار تاکنون فقط هفت بار با این جرم پرونده تشکیل شده است.

شوک روانی و اخلاقی ناشی از نوع اتهامات وارده بر انور ابراهیم که برای سه نسل از مالایی‌ها که وی را از لحاظ مذهبی و سیاسی نمونه ای از مسلمانی معتقد، پیشرو و با سواد تلقی می‌نمودند، بسیار سنگین بود. برای مسلمانان آن کشور اتهام همجنس‌گرایی به چنین فردی در جامعه‌ای که در آن رقابت‌های شدید بین فرهنگی در جریان است، هزینه زیادی داشت. مطرح شدن چنین اتهامی به رهبر مخالفان دولت و رسانه‌ای کردن کلماتی همچون انحراف جنسی و بطور مشخص هم‌جنس‌گرایی برای مالایی‌های مسلمان موجب سرافکندگی و برای کل جامعه مالزی شرم‌آور بود. اما زیان بزرگتر را می‌توان حذف توانمندی مدیریتی یک سیاستمدار با لیاقت و مدیر شناخته شده از صحنه سیاسی مالزی دانست که می‌توانست وضعیت مالزی را به بهتر از آن چه امروز هست، ارتقا دهد. روند محاکمات انور ابراهیم سال‌ها وقت دادگاه‌ها و افراد و گروه‌های مربوطه را درگیر این مسئله نمود، تأثیر نامطلوبی بر وجهه بین‌المللی مالزی وارد آورده است و هزینه زیادی را بر این کشور تحمیل نمود. این درست در زمانی روی داد که این کشور قرار بود برای بسیاری از کشورهای جهان سوم، به ویژه در دنیای اسلام، به عنوان الگوی مناسب برای توسعه تلقی شود.

ماجرای انور ابراهیم (که مثل هر انسانی دیگر به دور از اشتباه و خطا نیست) و حواشی آن بسیاری از سیاست‌های پنهان دولتمردان و سیاستمداران این کشور را آشکار نمود. در پشت رفتارهای سیاسی ظاهراً قانونمند، زد و بند، افترا، رشوه خواری و فساد اخلاقی و اداری گسترده‌ای دیده می‌شود.

در رویدادهای سیاسی معاصر مالزی دو شخصیت اصلی بسیار تاثیرگذار بودند. این دو زمانی به هم بسیار نزدیک بوده‌اند و اینک بسیار دورند. رابطه انور ابراهیم و ماهاتیر محمد تاریخ معاصر مالزی را شکل داده است. در این کتاب در موارد مختلف اشاراتی به این رابطه شده است. در سال ۲۰۱۱ ماهاتیر خاطرات خود را در قالب کتابی تحت عنوان "پزشکی در خانه" منتشر ساخت. یکی از اصلی‌ترین فصل‌های کتاب خاطرات ماهاتیر اختصاص به شرح برکناری انور دارد. وی می‌نویسد که انور ابراهیم باید در این زمان نخست وزیر می‌بود، دلیل اینکه چنین نشد اقداماتی بود که وی (ماهاتیر) انجام داد. سپس اضافه می‌کند در دوران ۲۲ ساله نخست وزیریش اشتباهات زیادی مرتکب شده است، اما برکناری انور جزو آن اشتباهات نبوده است.

شیوه تدوین مطالب در این کتاب بر اساس رویدادها و گزارش‌های منتشره در رسانه‌ها (رسانه‌های حرفه‌ای، دولتی، ارگان و وابسته به جناح‌های خاص، داخلی و بین‌المللی)۵ و نیز نشریات انجمن‌ها و گروه‌های ان جی او (داخلی و بین‌المللی) در پانزده سال اخیر بوده است. با آگاهی به اینکه لازمه شناخت علمی و دقیق واقعیت‌های رویداده، نیاز به تحقیقی میدانی و بررسی و مطالعه مستقیم اسناد و مدارک است، نویسنده تنها به اخبار و گزارش‌های انتشار یافته در رسانه‌ها دسترسی داشته است که این شیوه هم می‌تواند یکی از روش‌های مورد پذیرش باشد.

این کتاب در دوازده فصل تنظیم شده است. در فصل اول به سال‌های پر شور جوانی انور اشاره می‌شود و چگونگی صعود وی تا قله قدرت (فرد شماره دو دولت) و سپس سقوط او از مناسب سیاسی تشریح می‌شود. فصل دوم به شرح اتهامات فساد و همجنس‌گرایی، محاکمه، زندانی شدن و در نهایت آزادی وی پرداخته می‌شود. فصل سوم اختصاص دارد به تلاش‌های انور برای بازگشت مجدد به عرصه سیاسی و ورود به مجلس و آنچه به عنوان سونامی انتخابات نامیده شده است. در فصول چهارم و پنجم اتهام دوم و محاکمه انور و نیز اتهامات دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل ششم به ویژگی‌های شخصیت سیاسی و اجتماعی انور می‌پردازد، ویژگی‌هایی که از چشم بعضی جزو افراد افراط‌گرا و از جانب گروهی دیگر او دارای شخصیتی میانه‌رو دانسته می‌شود.

در شش فصل بعدی به مسایل کلی‌تر سیاسی و اجتماعی مالزی توجه شده است. محوریت این فصول جریان‌های غالب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مالزی است که سهم مهمی از آن‌ها مرتبط با مخالفان (از جمله انور ابراهیم) و اقوام مختلف مالزی است. از این‌رو ابتدا در فصل هفتم به احزاب و تشکل‌های مهم اجتماعی و سپس در فصل هشتم به مسایل قومی فرهنگی مالزی پرداخته شد. انتخابات سال ۲۰۱۳ نقطه عطفی در تاریخ سیاسی مالزی از بدو استقلال است چون بیش از نیمی از رأی‌دهندگان به ائتلاف مخالف دولت رأی دادند، ولی اکثریت کرسی مجلس همچنان به دولت تعلق گرفت. تحولات پیش از این انتخابات و پس از آن در فصول نهم و دهم مورد بررسی قرار گرفته است. آخرین تحولات سیاسی و اجتماعی مالزی در فصل یازدهم مرور شد و در فصل پایانی این کتاب مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی مالزی معرفی گردیدند. در قسمت پیوست‌ها به سه موضوع مهم تأثیرگذار در مالزی نگاهی اجمالی شده است.

خواندن کتاب انور ابراهیم و سیاست در مالزی را به چه کسانی پیشنهاد می‌‌کنیم

علقه‌مندان به سیاست و تاریخ مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب انور ابراهیم و سیاست در مالزی

صبح روز یکشنبه بیستم سپتامبر ۱۹۹۸ هزاران نفر از طرفداران انور در مسجد نگارا در مرکز شهر کوآلالامپور گرد آمده بودند تا به سخنرانی انور در مورد وقایع سرنوشت‌ساز آن روزها گوش دهند. انور در این سخنرانی اعلام داشت که رهبر مردم است و از نخست وزیر خواست که استعفا دهد. سپس هواداران انور به سمت میدان مردکا که در نزدیکی مسجد قرار دارد راهپیمایی کردند. در نزدیکی همین میدان، کلیسای جامع کوآلالامپور قرار دارد. درآن روز ملکه انگلستان که برای شرکت در مراسم اختتامیه مسابقات کشورهای مشترک‌المنافع به مالزی آمده بود، قرار بود در مراسم عبادی یکشنبه در آن کلیسا حضور یابد.

در همین روز انور ابراهیم از فرصت حضور ملکه الیزابت در این شهر استفاده نمود و در منزل خود یک مصاحبه مطبوعاتی برگزار کرد. رویداد مسابقات کشورهای مشترک‌المنافع و حضور ملکه در آن، تعداد قابل توجهی خبرنگار خارجی را به این شهر کشانده بود. تقارن این رویداد و وقایع سیاسی در مالزی بسیاری از آنان را علاقمند نموده بود که بحران سیاسی مالزی را نیز دنبال کنند. درست هنگامی که این مصاحبه در حال برگزاری بود، بیش از ده نفر پلیس به درون خانه انور وارد شدند و مصاحبه مطبوعاتی را بهم زدند و به خبرنگاران رادیو و تلویزیون و مطبوعات دستور دادند که وسایل خبری خود را بردارند و هرچه زودتر منزل را ترک کنند. به دستور دولت، پلیس با استفاده از قانون امنیت داخلی که به دولت اجازه می‌دهد متهمان و افراد مظنون را به مدت نامحدود بازداشت نماید، انور ابراهیم را دستگیر نمود. در اطراف منزل انور بیش از ۵۰۰ پلیس خیابان‌های اطراف محله او را محاصره کرده بودند تا از واکنش طرفداران انور جلوگیری کنند. به این ترتیب انور ابراهیم روانه بازداشتگاه شد.

بر اساس گزارش دیده بان حقوق بشر در این روز علاوه بر انور ابراهیم شش نفر دیگر شامل زاهد حمیدی رئیس شاخه جوانان حزب آمنو، روسلان قاسم از اعضای با نفوذ و طرفدار انور در حزب، احمد اصلان عبدالرحمان رئیس سازمان آبیم و معاون وی مختار رضوان، شهروالدین بدرالدین دبیر کل آبیم و عبدالحلیم اسماعیل معاون امور داخلی آبیم دستگیر شدند۵۳. روز بعد حدود ۵۰ نفر از افراد نزدیک انور ابراهیم نیز دستگیر شدند. در مجموع در روزهای بعد بر طبق گفته سازمان عفو بین‌الملل حدود ۱۲۶ نفر بازداشت گردیدند.

۱.۱.۲. سرکوب تنش‌های ناشی از دستگیری انور

هنگامی که ملکه الیزابت کلیسا را ترک می‌گفت انبوه تظاهرکنندگان که خبر دستگیری انور را شنیده بودند، خشمگینانه با نیروهای پلیس در زد و خورد بودند. گروهی دیگر از طرفداران انور در همین روز با برپایی راه‌پیمایی قصد داشتند به سمت ساختمان نخست وزیری پیش بروند. پلیس به طرف این تظاهرکنندگان گاز اشگ‌آور پرتاب کرد و با ماشین آب‌پاش آنها را متفرق نمود.۵۴ در واقع ماهاتیر برای آنکه قدرت خود را نشان دهد همزمان با بازدید ملکه الیزابت از مالزی، انور ابراهیم را دستگیر کرد. این اقدامی بود که انور تصورش را نمی‌نمود.

در روزهای نخستین دستگیری انور هر روز تظاهراتی برپا بود. ناآرامی‌ها چند هفته ادامه داشت و طرفداران انور هر فرصتی که می‌یافتند نارضایتی و خشم خود را از دستگیری وی نشان می‌دادند.