کتاب درمان حرام خواری

کتاب درمان حرام خواری نوشتۀ فاطمه عابدینی است. این کتاب را مرکز نشر هاجر منتشر کرده است.

درباره کتاب درمان حرام خواری

بشر همواره برای گذران زندگی خود، نیازهایی داشته که برای تأمین آن‌ها به تلاش پرداخته است؛ ازآنجاکه بشر نمی‌تواند به‌تنهایی نیازمندی‌های خود را پاسخ سازد، لذا هر فرد از افراد جامعه می‌کوشد تا برای تأمین مخارج زندگی خود از راه‌های مختلفی کسب درآمد کند؛ نیاز به تأمین معاش از جمله امور مهم در زندگی انسان‌هاست؛ آنچه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، این است که این نیاز چگونه و از چه راهی برآورده شود؟ چراکه این نیاز و عواملی که رسیدن به آن را میسر می‌سازد، سرنوشت بسیاری از افراد را تغییر داده است.

آنچه از آیات و روایات متعدد در قرآن مجید و روایات معصومین (ع) برداشت می‌شود تأثیر لقمه و کسب درآمد در سعادت یا شقاوت معنوی انسان است؛ به صورتی که کسب حرام و لقمه حاصل از آن، کلید هر بدی و گمراهی است و کسب روزی حلال، بزرگ‌ترین عبادت و راه سعادت اخروی شمرده شده است؛ لقمه حرام نابودکننده سایر اعمال نیک انسان نیز است؛ به‌طوری که افرادی هستند که فقط به سبب لقمه حرام اهل آتش خواهند شد.

حضرت امام حسین (ع) در ظهر عاشورا تأکید کردند که نصایح ایشان به لشکر عمر بن سعد تأثیر ندارد؛ زیرا آن‌ها به لقمه حرام عادت کرده‌اند؛ این موضوع نشان می‌دهد رابطه معکوس بین عبودیت و حرام‌خواری وجود دارد؛ این‌که بخش اعظمی از ابواب معامله فقه عامه و خاصه بر محوریت پرهیز از ربا و مکاسب محرمه است خود شاهدی بر دغدغه عالمان اسلامی به این موضوع می‌باشد.

در اسلام، درآمدهای اقتصادی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: حلال، حرام و مشکوک؛ درآمد حلال آن است که از راه‌هایی که اسلام آن را مجاز شمرده، به دست آید؛ مانند زراعت، تجارت، حرفه و صنعت و ...؛ درآمدهای حرام آن‌هایی هستند که اسلام به‌طور صریح آن‌ها را حرام شمرده و پیروان خویش را از آن‌ها منع کرده است؛ درآمدهای مشکوک نیز به درآمدهایی گفته می‌شود که مشروعیت یا ممنوعیت آن روشن نیست.

شناخت راه‌های درآمد و شیوه‌های هزینه‌کردن اموال و دقت در حرام و حلال آن، از مهم‌ترین وظایف فردی و اجتماعی است؛ هر فرد و خانواده و جامعه بزرگ و کوچک باید حلال و حرام درآمدها را بشناسد و در عمل به آن پایبند باشد و کسب مال به هر شیوه را مجاز نداند؛ در غیر این صورت ممکن است او را به‌سوی لغزش و انحراف در عقاید و اخلاق بکشاند.

خواندن کتاب درمان حرام خواری را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

علاقه‌مندان به علوم و کلام قرانی می‌توانند این کتاب را مطالعه کنند.

بخش‌هایی از کتاب درمان حرام خواری

منظور از کل اموال مردم، گرفتن یا مطلق تصرفات است؛ کاربرد آن در این معنا مجازی است؛ زیرا خوردن، ابتدایی‌ترین افعال طبیعی انسان است و اولین تصرفی که انسان در مال احساس می‌کند، همان خوردن است؛ به همین جهت هر قسم تصرف و گرفتن (مخصوصاً در مورد اموال) را خوردن مال می‌نامند و این اختصاص به لغت عرب ندارد.

«باطل» نیز از ریشه بطل به معنای نابودی و ناپایداری و ضد حق است؛ طبرسی می‌گوید:

«باطل چیزی است که از بین می‌رود»؛ ابن منظور نیز در مورد واژه باطل می‌نویسد: «هر چیزی که حق نباشد، باطل خواهد بود».

شیخ طوسی ذیل آیه ۱۸۸ سوره بقره در مورد اکل مال به باطل دو معنا ذکر می‌کند:

یکی تملک کردن اموال دیگران بر حسب ظلم و تعدی مثل خیانت و سرقت و غصب و ... دوم تصرف اموالی که از طریق سرگرمی و بازی به دست می‌آید؛ مانند آنچه در قمار و وسایل سرگرمی و مانند آنکه همه آن‌ها از جمله اکل مال به باطل است.

صاحب اطیب‌البیان می‌گوید:

طرق غیرمشروع که اکل مال به باطل است، اقسامی دارد؛ مانند غصب عدوانی، سرقت، قمار، کم‌فروشی، ربا، رشوه، کسب‌های حرام، معاملات باطل، اجرت بر عمل حرام مانند رقص، آواز و امثال این‌ها، عامل ظلم شدن، غش در معامله، بیع شراب یا انگور برای ساختن شراب، خوردن مال یتیم، فروش آلات لهوولعب و قمار و ظروف طلا و نقره و مجسمه و بیع نجاسات، سحر و فال‌گیری و بسیاری دیگر از کارهای غیرمشروع که امروزه در میان مردم رواج دارد.