کتاب در ستایش سایه ها

کتاب الکترونیکی «در ستایش سایه ها» نوشتهٔ جونیچیرو تانیزاکی، نگاهی دیگر به زیبایی‌شناسی ژاپنی است که با ترجمهٔ علیرضا شلویری در نشر مشکی به چاپ رسیده است. جونیچیرو تانیزاکی یکی از مهم‌ترین رمان‌نویسان ژاپنی سده بیستم است که در این مقاله در قالب جستارهایی پراکنده و در عین حال به‌هم‌پیوسته‌ به تأمل درباره معماری، دیزاین داخلی، آشپزی ، تئاتر و زیباشناسی سنتی ژاپنی می‌پردازد.

درباره کتاب در ستایش سایه ها

در ستایش سایه‌ها سال‌هاست متنی کلاسیک در مطالعات زیبایی‌شناسی ژاپنی به‌شمار می رود؛ اما بیش از آن که مقاله‌ای علمی باشد نوشته‌ای خلاقانه است. این مقاله، زیبایی‌شناسی را به روایتی داستان‌گونه و به سبکی کمتر دیده‌شده تشریح می‌کند. در ستایش سایه ها همهٔ جزئیاتی که منجر به مختل شدن هارمونی در یک اتاق می‌شود را تفسیر می‌کند.

جونیچیرو تانیزاکی با بهره بردن از زبان داستان به مطالعهٔ زیبایی‌شناسی ژاپنی در حوزه‌های گوناگون معماری، دیزاین، آشپزی، تئاتر و… می پردازد و چگونگی استفادهٔ ژاپنی‌ها از نور، شمع و تاریکی را برای خلق زیبایی‌ها به تصویر می‌کشد.

کتاب در ستایش سایه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوست‌داران فرهنگ ژاپنی و علاقه‌مندان به طراحی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب در ستایش سایه ها

خیال‌بافی‌های یک رمان‌نویس

خوب می‌دانم که این فکرها چیزی بیش از خیال‌بافی‌های پوچ یک رمان‌نویس‌نیستند‌،‌و ما دیگر نمی‌توانیم از جایی که امروز‌ایستاده‌ایم برگردیم و از نو شروع کنیم. به همین دلیل، آنچه در این‌جا گفته‌ام فقط در حکم تمنای‌محال است و عاقبت حاصلی جز غُر زدن ندارد‌. با این حال، حق ماست که بدانیم در قبال تقلید از فرنگی‌ها‌چه عواقبی را باید متحمل شویم. در یک کلام: غرب با پیمودن راهی منطقی‌به جایگاه کنونی‌اش رسیده‌است. حال آن‌که ما، در مواجهه با تمدنی برتر‌، ناچار شدیم آن‌را بپذیریم و در مسیری حرکت کنیم که با آنچه در طی چند هزار سال پیموده بودیم به‌کلی متفاوت بود‌، و این برای ما عوارض و مشکلات مختلفی‌در پی داشته است.

‌البته چه‌بسا اگر ما را همان‌طور به حال خودمان گذاشته بودند، امروز هم، از لحاظ فنی‌، چندان پیش‌رفته‌تر از پانصد سال پیش نبودیم‌؛‌در واقع هم زندگی در روستاهای چین و هند هنوز فرق چندانی‌با زمان کنفسیوس و بودا‌ ندارد. اما در آن صورت دست‌کم می‌توانستیم در مسیری قدم‌برداریم که با خُلق‌و‌خوی‌مان سازگار باشد‌؛ و شاید، بعد از یک گذار آهسته ولی پیوسته، قطارها و هواپیماها و رادیوهایی می‌ساختیم که عاریت‌گرفته از دیگران نباشند، بلکه واقعاً با نیازهای ما بخوانند‌. مثالی برایتان می‌زنم. فیلم‌های آمریکایی از لحاظ نورپردازی و رنگ‌با فیلم‌های فرانسوی یا آلمانی تفاوت دارند. جدا‌ از سبک و سیاق بازیگری و شیوۀ روایت هر فیلم‌، در خودِ لایۀ تصویر چیزی هست که به‌تنهایی خُلق‌وخوی ملیِ هر کشور را آشکار و از دیگری متمایز می‌کند. وقتی سینماگران با استفاده از تجهیزات و‌دوربین‌ها و مواد شیمیاییِ کاملاً یکسان می‌توانند نتایج متفاوتی به بار آورند، پس مسلماً استفاده از وسایل بومی می‌تواند ویژگی‌های‌پوست و رخسار و اقلیم ما را بهتر آشکار کند و با ظرافت بیشتری به تصویر درآورد.

در مورد گرامافون و رادیو هم همین‌طور است. اگر ما این‌دستگاه‌ها را ابداع می‌کردیم، لابد آن‌ها را به‌شیوه‌ای طراحی می‌کردیم که ویژگی‌های موسیقی‌ما را بهتر بروز دهند‌. موسیقی سنتی ما ذاتاً‌ محجوب است و بیش‌ از هر چیزْ متکی بر حس‌وحال. به همین دلیل، وقتی روی‌صفحه ضبط می‌شود و از بلندگو پخش می‌شود‌، بیشتر آن حس‌و‌حال از دست می‌رود. در فنون گفتاری و هنرهای‌روایی هم ترجیح ما بر استفاده از صدای آهسته و کلامِ کمتر است، و سکوتِ به‌جا‌ بیش از هر چیز دیگری برای‌مان اهمیت دارد. ولی این سکوت در روند ضبط و پخش به‌کلی نابود می‌شود. و چنین است که ما هنرهای‌مان‌ را به دست خود از شکل‌ می‌اندازیم تا با دستگاه هماهنگ شویم‌. فرنگی‌ها این دستگاه‌ها را در اصل‌ براساس نیازهای خودشان و با توجه به مقتضیات هنرهایشان طراحی کرده‌اند. پس باید هزینۀ انتخاب‌مان را بپذیریم و تاوان آن را هم بپردازیم‌.