کتاب احکام و آثار قرض در فقه اسلام

احکام و آثار قرض در فقه اسلام کتابی نوشته محمدحسین موسی خانی است که در نشر عطران به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب احکام و آثار قرض در فقه اسلام

قرض در نظام فقهی و حقوقی و اخلاقی از جایگاه والایی برخوردار است، در واقع قرض الحسنه یک آزمون الهی است، همان طور که نماز، زکات و جهاد آزمون های الهی هستند و همه در این آزمون، سنجیده می شوند و در این عرصه درجه خلوص، مروت و انسانیت مشخص می شود. هر عقدی که منعقد می‌شود دارای آثاری می‌باشد. عقد قرض هم به همین شکل است زمانی که این عقد منعقد می‌شود موضوع عقد یعنی مال به مقترض انتقال داده می‌شود. به این معنی که او بعد از انعقاد عقد قرض به عنوان مالک مال تصور می‌شود. اگر موضوع عقد قرض عین معین بود در این حالت دارای منافع می‌باشد. از زمان انعقاد عقد این منافع به شخص مقترض تعلق می‌گیرد.

در دین مبین اسلام، توجه به نیازها و مشکلات یکدیگر و تلاش برای رفع آنها، شرط لازم و لاینفک مسلمانی شمرده شده است. عدم توجه به نیازهای یکدیگر و بی تفاوت بودن نسبت به مشکلات همنوعان، هرگز نمی تواند از ویژگی های یک انسان مکتبی باشد. پس قرض سنتی نیکو از سنت های الهی، و یکی از مباحث فقهی و نظام اقتصادی اسلام نیز است که عمل به آن می تواند هم فرد و هم جامعه را از بسیاری از مشکلات دور ساخته، و باعث تعالی ارزش های اخلاقی عاملان آن گردد؛ در واقع قرض الحسنه از منظر قرآن و سنت، یک «فرصت» تلقی شده است؛ فرصتی برای کسب فضایل و رحمت الهی.

 این پژوهش با توجه به اهمیت مسئله با شیوه کتابخانه‌ای و روش تحلیلی – توصیفی به بررسی آداب و احکام دین و قرض و آثار آن در فقه اسلامی پرداتخته است.

 خواندن کتاب احکام و آثار قرض در فقه اسلام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 دانشجویان و پژوهشکگران رشته فقه و مبانی حقوق مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب احکام و آثار قرض در فقه اسلام

با مراجعه به منابع و مراجع تحقیقاتی و پژوهشی کشور در زمینه آداب و احکام دین و قرض و آثار آن در فقه اسلامی پایان نامه ای انجام نشده است ولی در زمینه احکام دین و قرض و موضواعات مشابه چند مورد پژوهش دانشگاهی مشاهده گردید که به ترتیب نزدیکی به موضوع به آنها اشاره می گردد:

۱-(جبرائیل زاده، بررسی آیات الاحکام دَین و قرض، ۱۳۹۶) نتایج بررسی های این پژوهش نشان می دهد که موضوع قرض در قرآن؛ در چهارده آیه در سوره‌های مختلف؛ همراه انفاق و احسان به صورت‌های مختلف و با مشتق‌های گوناگون به صورت ماضی؛ مضارع؛ امر و مصدر طرح شده است. خدا در چندین آیات؛ به بیان های مختلف؛ آداب مربوط به قرض و دین را تشریع نموده اند بر اساس بررسی های انجام شده؛ یکی از اصل های مهمّ اسلامی؛ اصل قرض الحسنه (وام دادن بدون سود) می باشد که در قرآن و زندگی امامان علیهم السلام اهتمام بسیاری به آن داده شده است.

۲-(جوهری، بررسی فقهی الگوهای قرض الحسنه و شیوه های اجرایی آن از منظر فقه اهل بیت، ۱۳۹۷)

از منظر فقه اهل بیت و ارائه راهکارهایی جهت اصلاح آنها می باشد. صندوق های قرض الحسنه در سه بخش جذب سپرده های قرض الحسنه، پرداخت وام های قرض الحسنه و بالاخره دریافت اقساط وام‌ها صورت می‌گیرد. بررسی شیوه‌های مختلف صندوق‌ها در اجرایی کردن این سه مرحله حاکی از آن است که در برخی موارد مثل پرداخت جایزه از طریق شرکت در قرعه کشی و مشروط کردن وام به سپرده گذاری قبلی بنابر برخی دیدگاههای فقهی مورد خدشه بوده و نیازمند اصلاح می باشد اگر چه برخی دیدگاههای فقهی فقها هم آن را در فروض خاصی مورد تایید قرار داده اند همچنین در مواردی برخی کارمزدهای هم که دریافت می‌شود بیش از حد متعارف بوده و شبهه ربا در آن وارد می‌باشد. در خصوص جریمه تأخیر نیز که در برخی بانک‌های قرض‌الحسنه اعمال می شود اشکالاتی وجود دارد.