کتاب گام به گام با امام (جلد دوازدهم)

کتاب حاضر جلددوازدهم از مجموعه گام به گام با امام به گردآوری یعقوب ضاهر است که سیره و زندگی روحانی و مجتهد مبارز و رهبر سیاسی بزرگ لبنان، امام موسی صدر را در بر دارد.

این جلد شامل مجموعه گفتارها و مصاحبه‌ها و مقالات سیدموسی صدر؛ جنبش أمل و سیاست و اقتصاد است.

درباره امام موسی صدر

امام صدر در ۴ ژوئن ۱۹۲۸میلادی (۱۴ خرداد ۱۳۰۷شمسی) در شهر قم پا به عرصۀ حیات نهاد و در خانوادهای متدین و صاحب سابقه‌ای طولانی در جهاد و مبارزه تربیت شد و در محیطی ممتاز از لحاظ علمی پرورش یافت. امام صدر دو برادر بزرگتر از خود به نامهای سیّد رضا و سیّد علی دارد. همچنین، وی هفت خواهر به نامهای سیّده صدیقه، سیّده طاهره، سیّده منصوره، سیّده بتول، سیّده زهرا، سیّده فاطمه و سیّده رباب دارد. آیت‌الله سیّد محمدباقر سلطانی طباطبایی و آیت‌الله شهید سیّد محمدباقر صدر از جملۀ دامادهای آیت‌الله سیّد صدرالدین صدر هستند.

امام صدر دروس ابتدایی را در مدارس حیات و باقریه فراگرفت و مقطع متوسطه را به صورت متفرقه به پایان رسانید.

ایشان که برخی دروس مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر و برادرش، سیّد رضا فراگرفته بود، در سال ۱۹۴۳میلادی (۱۳۲۲شمسی) به‌طور رسمی فراگیری علوم حوزوی را نیز، آغاز کرد، بی‌آنکه از ادامۀ دروس مدرسه و تکمیل مقطع دبیرستان بازماند. امام صدر در دوران تحصیل با افرادی چون آیت‌الله سیّد موسی شبیری زنجانی و آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و آیت‌الله شهید سیّد محمد بهشتی و آیت‌الله سیّد عبدالکریم موسوی اردبیلی هم‌دوره و هم‌مباحثه بود. ایشان در دوران تحصیل حوزوی به ژرف‌نگری و پژوهشگری و بحث و دقت نظر شهرت داشت و همواره در جلسات درس، اشکال‌های علمی دقیقی مطرح می‌کرد و برای آنها پاسخ‌های منطقی و قانع‌کننده می‌جست. سرانجام، تا رسیدن به درجۀ اجتهاد، این مرحله را به پایان برد.

سید موسی صدر سرانجام توانست در کنار تحصیلات حوزوی در قم، دروس دبیرستان خود را به اتمام برساند؛ و در سال ۱۳۲۹ به عنوان اولین روحانی دانشجو و دانشگاهی در لیسانس رشتهٔ «اقتصاد در حقوق» به عنوان نخستین طلبه وارد دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۳۲ فارغ‌التحصیل شد.

پس از اتمام تحصیلات در دانشگاه تهران سید موسی صدر برای ادامه تحصیلات حوزوی به نجف رفت و تا سال ۱۳۳۷ در آنجا بود. صدر پیش از رفتن به نجف، از سوی علامه طباطبایی مسئولیت نظارت بر نشریه «انجمن تعلیمات دینی» را عهده‌دار شد. او هم‌زمان با تحصیل در حوزه علمیه نجف، به عضویت هیئت امناء جمعیت «منتدی النشر» درآمد، و پس از بازگشت به قم ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسئولیت سردبیری مجله تازه تأسیس شده «مکتب اسلام» را به عهده گرفت.

صدر در پایان سال ۱۳۳۸ و در پی توصیه‌های سید حسین طباطبایی بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل یاسین، وصیت سید عبدالحسین شرف الدین رهبر متوفی شیعیان لبنان را پاسخ داد و به عنوان جانشین او ، سرزمین مادری خود ایران را به مقصد لبنان ترک کرد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان و استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد لبنان برای نشان دادن چهره واقعی شیعیان به دنیا از اهداف اصلی این سفربود. صدر برای رسیدن به این اهداف، و با توجه به جغرافیای اجتماعی و سیاسی لبنان در منطقه و جهان، از همان ابتدای ورود فعالیت‌های خود را در سه حوزه موازی سازماندهی کرد: بازسازی هویت، انسجام و عزت تاریخی شیعیان لبنان،پرچمداری حرکت گفتگوی ادیان و تقریب مذاهب در لبنان و تأسیس جامعه مقاوم و مقاومت لبنانی.

امام موسی صدر اگر چه در کشور لبنان بود اما از دیگر مسائل جهان اسلام نیز هیچگاه غافل نشد. انقلاب اسلامی ایران، امنیت حوزه‌های علمیه، اتحادی عربی-اسلامی جهت مبارزه با اسرائیل و گسترش تشیع در آفریقای سیاه، مهم‌ترین دغدغه‌های خارج از لبنان او را تشکیل می‌دادند

این مجتهد مبارز در ۹ شهریور سال ۱۳۵۷، در سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی ربوده شد. در حالی که گزارش‌های زیادی حاکی از به شهادت رساندن او در همان زمان توسط قذافی است، برخی گزارش‌ها از اسارت او در زندان‌های لیبی خبر می‌دادند.

وزیر اطلاعات قذافی در شهریورماه ۱۳۹۱ اعلام کرد که موسی صدر بلافاصله پس از مشاجره با قذافی، کشته و در حومه پایتخت دفن شده‌است و قاضی حسن الشامی دبیر کمیته پیگیری ربودن موسی صدر در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ در نامه‌ای از تلاش‌های گروهش برای یافتن ابراز امیدواری کرد و گفت: ما فقط و فقط زندان کنونی امام موسی صدر را پیدا نکرده‌ایم.

خواندن مجموعه گام به گام با امام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

همه دوست‌داران راه و اندیشه امام موسی صدر و علاقه‌مندان به زندگی‌نامه و فعالیت‌های شخصیت‌های تاثیرگذار دنیای اسلام مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب گام به گام با امام

نگاهی گذرا به تاریخ نشان می‌دهد که شیعیان از دوران جبل‌عاملی‌ها و حمدانیان و از زمان حکومت بنی‌مرداس و بنی‌عمار در طرابلس و شمال، چه خدمات مهمی کرده‌اند. معروف است که کتابخانۀ آنان یک میلیون نسخه کتاب داشته است. در واقع، بهترین گفتاری که دراین‌باره مطرح شده، مصاحبۀ دکتر محمد علی مکی است که گزیده‌هایی از آن را نقل خواهم کرد که به نقش حمدانیان و بنی‌مرداس و بنی‌عمار و فرهنگ و تمدن آنان در آبادانی منطقۀ صور اشاره دارد و تحولات عمرانی صور و سیاست و شجاعت خیره‌کنندۀ اهالی آن را ذکر کرده است. همچنین، جابه‌جایی‌های شیعیان در قرن‌های دهم، یازدهم و اوایل قرن دوازدهم و نیز مواضع سرسختانۀ آنان در برابر صلیبیان، پایداری کم‌نظیر آنان در برابر مملوکی‌ها و در کشتارهای هولناک قرن‌های سیزدهم و چهاردهم را بررسی می‌کند. این جلوه‌ها و ابعاد تاریخ شیعه، میان آنان و سرزمین لبنان پیوندی ژرف و همیشگی ایجاد کرده که نه آنان از آن دست می‌کشند و نه لبنان از آنان جدا تواند بود، چراکه سرنوشت آن دو با یکدیگر پیوند خورده است.

پس از آن دوران شکوه و عظمت، دوران استعمار و استبداد آغاز شد که آوارگیِ جوانان شیعه، فقر و تنگنا در سرزمین‌های شیعه‌نشین و نابودی مراکز آموزشی آنان را در پی داشت، چندان‌که مناطق شیعه‌نشین را به زندان‌هایی بزرگ مبدل و زندگی شیعیان را با پریشانی و رنج توأم کرد، هرچند شب دیجور آنان که قرن‌های متمادی به طول انجامید، از امید تهی نبود.

سرانجام، سپیده بردمید، امیدها محقق شد و دوران استقلال از راه رسید تا زخم‌ها را التیام بخشد، کرامت شهروندان را به آنان بازگرداند و با اعطای آزادی و عدالت، نیروها را در راه سازندگی میهن و پیشرفت آن بسیج کند، به‌گونه‌ای که همگان در عرصه‌های ملی و انسانی حضور یابند. در این میان، شیعیان نیز در راه میهن مخلصانه گام برداشتند و با عزم و ارادۀ بسیار به آبادانی آن همت گماشتند.

لبنانیان دموکراسی را به مثابۀ شیوۀ حکومت پذیرفتند و جز آن نمی‌خواهند. سپس، دریافتند که مناطق مختلف لبنان از لحاظ فرهنگی، عمرانی و اجتماعی با یکدیگر تفاوت بسیار دارند، چنان‌که گویی هر منطقه، تمدنی جداگانه و گوناگون دارد؛ و این‌ها همه از تقسیم ناعادلانۀ فرصت‌ها و توسعۀ نامتوازن حکایت داشت