کتاب لودویگ ویتگنشتاین

کتاب لودویگ ویتگنشتاین نوشته احمد علامه فلسفی است که به زندگی، اندیشه و نظرات لودویگ یوزف یوهان ویتگنشتاین فیلسوف شهیر اتریشی می‌پردازد.

درباره لودویگ یوزف یوهان ویتگنشتاین

لودویگ یوزف یوهان ویتگنشتاین (Ludwig Josef Johann Wittgenstein)‌ (تاریخ تولد ۲۶ آوریل ۱۸۸۹ در وین، اتریش – تاریخ درگذشت ۲۹ آوریل ۱۹۵۱ در کمبریج، انگلستان) فیلسوف نامدار اتریشی قرن بیستم بود که باب‌های زیادی را در فلسفه ریاضی، فلسفه زبان، و فلسفه ذهن گشود. ویتگنشتاین از سال ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۷ در دانشگاه کمبریج تدریس کرد.

فلسفه زبان ویتگنشتاین، پژواکی از تحولات زبانی است که از اواخر سده نوزدهم، پدیدار گشت. در فلسفه ویتگنشتاین هر دو کارکرد زبان شکل می‌گیرد. او در رساله منطقی- فلسفی که به سال ۱۹۲۱ انتشار داد، از «نظریه تصویری زبان» سخن می‌گوید اما در دوره فترت که فلسفه را رها کرد، به نظریه دوم می‌اندیشید و با بازگشت به فلسفه، پژوهش‌های فلسفی را تدوین کرد که دو سال پس از درگذشت وی به سال ۱۹۵۳ منتشر شد. ویتگنشتاین تنها فیلسوفی است که تمامی آرا و آثار وی بر محور زبان استوار است. او معتقد است که تمام فلسفه نقادی زبان است. در هر دو دوره مقصد و غرض وی فهم ساختار و حدود زبان استوار است وی در دوره نخست معتقد است که ساختار واقعیت، ساختار زبان را تعیین می‌کند و زبان نمی‌تواند جهان و واقعیت را برتاباند. این نظریه آن چنان ژرف صورت‌بندی و معماری شده بود که برتراند راسل را نیز به وجد آورده بود. ویتگنشتاین در مرحله دوم تأمل فلسفی خود، از رهیافت نخست انتقاد و آن را طرد می‌کند و نظریه «زبان، بنیاد جهان» را طرح کرد و از زبان به مثابه دانش و ابزار فاهمه و نه صرف ابزار و میانجی سخن گفت.

خواندن کتاب لودویگ ویتگنشتاین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

دانشجویان و علاقه مندان به رشته فلسفه مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب لودویگ ویتگنشتاین

ویتگنشتاین مطالب اندکی درباره موضوعات هنری نوشت اما همین نوشته‌های اندک بر زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر تأثیر بسیار گذاشته‌اند. با این حال از زمان انتشار کتاب جستارهای فلسفی تاکنون، فلاسفه هنر دریافته‌اند که بسیاری از عقاید مهم ویتگنشتاین در خصوص فلسفه ذهن و زبان برای حل پرسش‌های زیباشناختی نیز مهم‌اند و اهمیت تأثیر این عقاید بر مسایل زیباشناختی کم‌تر از تأثیر آنها بر فلسفه ذهن و زبان نبوده است. ویتگنشتاین کوشید به‌جای پذیرش متعبدانه که نظریه‌پردازان از دیرباز با آن مواجه بوده و سپس به گمانه‌پردازی درباره آنها پرداخته‌اند، برای گریز از آن مسایل به شیوه تازه‌ای برای حل آنها دست یابد. رویکرد جدید ویتگنشتاین برپایه مفهوم «شباهت خانوادگی» بود اما تأثیر بزرگ این رویکرد موجب این فکر شد که اهمیتی که نوشته‌های فلسفی او برای زیبایی‌شناختی قائل است از موضعی مغایر با ذات‌گرایی قابل تبیین است.

فلسفه ذهن از دیدگاه ویتگنشتاین متضمن مطالب مهمی درباره ماهیت نفس یا خود است اما به‌همان اندازه در موضوع ادراک نیز نکات سودمند دارد. حوزه دیگر پژوهش‌های مربوط به زیبایی‌شناسی ویتگنشتاین فلسفه فرهنگ است که بالطبع متضمن تحقیق بیشتر در روندهای زیباشناختی و همچنین حوزه‌های مهم فلسفه زبان ویتگنشتاین از جمله زبان خصوصی و قاعده‌جویی است. ویتگنشتاین تردید داشت که نوشته‌های فلسفی‌اش در بستر فرهنگی عصر او درست فهم شده باشد و در پژوهش‌های فلسفی بیان می‌دارد که مواجهه با یک مساله فلسفی مانند سروکله زدن با یک بیماری است. او در ملاحظاتی پیرامون مبانی ریاضیات می‌نویسد: «بیماریِ ناشی از مسایل فلسفی را می‌توان از طریق تغییر شیوه تفکر و شیوه زندگی درمان کرد و نه از رهگذر درمانی که ساخته و پرداخته افراد است.» ویتگنشتاین می‌گوید: «من به هیچ عنوان مطمئن نیستم که دیگران باید کار من را ادامه دهند تا از این طریق بتوان تغییری در شیوه زندگی مردم ایجاد کرد، کاری که تمام این سنخ پرسش‌ها را بیهوده و زاید می‌سازد.»

ویتگنشتاین و نظریه ادبی

لودویگ ویتگنشتاین تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر نقد و نظریه ادبی معاصر داشت و این درحالی است که وی تقریبا هرگز چیزی درباره ادبیات ننوشت و هرگز خود را نظریه‌پرداز زبان و ادبیات قلمداد نکرد. با این وصف، اندیشه‌های ویتگنشتاین برای نظریه‌پردازان ادبی معاصر اهمیت داشته‌اند، زیرا این اندیشه‌ها چشم‌اندازهای بدیعی را در خصوص مفروضات بنیاد ستیزانه‌ای در مقابل ما قرار می‌دهند که عمده آثار مهم نقد کنونی بر آن مفروضات استوارند.

ژرف‌بینی ویتگنشتاین در باب ماهیت بازی‌های زبانی به بسیاری از نظریه‌پردازان درک عمیق‌تری از تحولات فلسفه غیربنیادگرایی بخشیده است. کار ویتگنشتاین وجوه اشتراک زیاد با عقایدی دارد که نظریه ادبی معاصر از ساختارشکنی و پراگماتیسم نو اقتباس کرده است و در مواردی حتی بر آنها برتری دارد. در آثار ویتگنشتاین، مساله ‌ فلسفی سنتی (متافیزیک) از آنجا ناشی می‌شود که این فلسفه در اسارت آرمان‌های تمامیت و جامعیت نظام‌مندی بوده که هرگز نتوانسته است به آنها دست یابد.

با این همه، آثار ویتگنشتاین با تأکید بر مسایل فلسفه و تحریفات زبانی پدیدآورن