کتاب درس پژوهی

کتاب درس پژوهی، رویکردی برای بهسازی آموزش و یادگیری نوشته پروفسور پیتردادلی و ترجمه ابوالفضل بختیاری و محمدرضا خدادوست است. 

امروزه در نظام‌های آموزشی پیشرو، روش‌ها و رویکردهای بسیاری برای بهسازی آموزش و یادگیری در مدرسه و کلاس درس مطرح و مورد توجه است. یکی از این روش‌ها و رویکردها، درس‌پژوهی است. درس‌پژوهی را می‌توان رویکردی علمی و عملی برای کارآمدتر کردن و ارتقای فرآیند آموزش به حساب آورد. هدف نهایی این شیوهٔ عمل، که توجه بسیاری از معلمان، متخصصان، مدرسان تربیت معلم، محققان آموزشی و مربیان تربیتی جهان را به خود معطوف کرده، هم اصلاح و بهبود آموزش و تدریس است و هم توانمندسازی معلم و ارتقای کیفیت تدریس او. به بیان دیگر، آموزشگر را به تفکر و بازاندیشی دربارهٔ مهمترین مسائل و مشکلات معلمی، از قبیل آموزش، کلاس‌داری، محتوای درس، تدریس، برنامه درسی و... ترغیب می‌کند.

مهمترین هدف‌های درس‌پژوهی شامل شناسایی مسائل کلاسی و تدریس معلمان، شناخت مشکلات یادگیری دانش‌آموزان، برای بهبود مستمر تدریس، کمک به یادگیری بهتر دانش‌آموزان و نیز تمرکز و توجه بر این که دانش‌آموزان چگونه می‌اندیشند، چگونه یاد می‌گیرند و... است. به بیان دیگر، هدف اولیه درس‌پژوهی بهسازی فرآیند آموزش و یادگیری در کلاس درس از طریق درک و شناخت بیشتر و بهتر چگونگی یادگیری و تفکر دانش‌آموزان است. هدف دیگری که به اندازه هدف اول حائز اهمیت است، کمک به رشد و توسعه حرفه‌ای معلمان است. به گونه‌ای که  به معلم کمک می‌کند بهتر معلمی و تدریس کند؛ از منظر دیگر می‌توان گفت: رشد و توسعهٔ حرفه‌ای معلمان با بهبود یادگیری دانش‌آموزان در مدرسه و کلاس رابطه دارد؛ یعنی معلمی که خوب تدریس کند، دانش آموزان او بهتر یاد می‌گیرند.

از درس‌پژوهی، به عنوان هستهٔ تحول در مدارس و ایده‌ای برای بهبود فرآیند آموزش و یادگیری مستمر از طریق طراحی، اجرا، ارزیابی، و بازاندیشی روشهای عمل حرفه‌ای در کلاس درس یاد شده است. هم‌چنین، به معلمان علاقه‌مند به تغییر و تحول این نکته را می آموزد که بهترین مکان برای بررسی و بازاندیشی (تأمل) آموزش و یادگیری کلاس درس است و قطار در حال حرکت آموزش و تدریس را می‌توان با مطالعه و مشاهده معلمی و بازاندیشی در درس و تدریس اصلاح و بهسازی کرد. هم چنین از گذر توجه به این امر، می‌توان از همکاران یاد گرفت. امری که به تحقق مدرسه و کلاس یادگیرنده کمک می‌نماید. درس‌پژوهی، نه تنها رویکرد علمی و عملی برای بهبود آموزش و یادگیری است، بلکه ایده‌ای مؤثر برای تربیت معلم مؤثر است و از طریق آن معلمان، نومعلمان و دانشجومعلمان به مطالعه و مشاهدهٔ حین تدریس و معلمی، از طریق طراحی، مشاهده کلاس درس و تجزیه و تحلیل رویدادهای آموزشی در حین عمل معلمی ترغیب می‌شوند و جهت رفع کاستی‌ها و ارتقای یادگیری راهکارهای مناسب‌تر می‌یابند.

کتاب درس پژوهی، رویکردی برای بهسازی آموزش و یادگیری، خوانندگان را با پیدایش و گسترش درس‌پژوهی در بریتانیا (انگلستان) آشنا ساخته و رشد و تکامل آن را در ژاپن، آسیای شرقی، آمریکا و اروپا در بستری تاریخی بررسی می‌نماید. هم‌چنین، این کتاب نحوه اجرای درس‌پژوهی در مدارس و مؤسسات آموزشی را تشریح کرده و نمونه‌هایی از تأثیرات مهم آن را بر روی عملکرد معلمان و دانشجومعلمان ابتدایی ارائه می‌دهد. به علاوه، مثال‌هایی زنده از درس‌پژوهی واقعی در حضور فراگیران سنین مختلف و موقعیت‌های آموزشی را به تصویر می‌کشد.

 خواندن کتاب درس پژوهی، رویکردی برای بهسازی آموزش و یادگیری را به چه کسانی پویشنهاد می‌کنیم

 معلمان و مربیان و مسئولان آموزشی

 بخش از کتاب درس پژوهی، رویکردی برای بهسازی آموزش و یادگیری

آموزش پیش ازخدمت، در انگلستان از اوایل دهه ۱۹۹۰، عمدتاً فعالیتی مدرسه محور شده است که با مشارکت دانشگاه و مدرسه صورت می‌گیرد. در طول دوره تحصیلات تکمیلی یکساله، دانشجو معلمان ] تربیت معلم[معمولاً ۲۴ تا ۳۶ هفته را در مدرسه می‌گذارنند و بقیه مدت را در دانشگاه مربوطه سپری می‌کنند. در پایان دوره مهارت آموزی، کارورزی، نظر سنجی‌های کشوری همگی دائماً رضایت مندی بالائی را گزارش کرده‌اند که هرساله نیز افزایش می‌یابد (واحد آموزش، وزارت آموزش و پرورش انگلستان۳۷۲، ۲۰۱۲). با این وجود، همانند کشورهای دیگر، آموزش پیش از خدمت در انگلستان به چالش کشیده شده است چون، آنچه که در مدارس تدریس می‌شود ارتباطی با کار کلاسی ندارد، (کوتلاوالا ۳۷۳، ۲۰۱۶، ص ۶۷). در نتیجه همه وزاریی که بر سر کار آمده‌اند، گام‌هائی را در راستای تفویض مسئولیت آموزش پیش از خدمت به مدارس برداشته‌اند تا پاسخگوی مطالبه‌های زیاد برای ایجاد تغییر و تحول در آموزش باشند.

مهمترین نتیجه آموزش پیش از خدمت مدرسه- محور، عبارت است از اهمیت همکاری دانشجو معلمان با یک (کارشناس) استاد خارج از مدرسه که او می‌تواند ناظر یا مربی باشد که مسئولیت بالندگی دانشجو معلم را بر عهده دارد. کیفیت این رابطه و فرصت‌هائی که آن برای مطالعه عمیق امر آموزش فراهم می‌کند در موفقیت دانشجو معلم امری مهم و حائز اهمیت می‌باشد. مربی معمولاً به عنوان راهنما، پشتیبان، حامی، هادی، مشاور، واسطه ومیانجی در کسب تجارب یادگیری، مشوق و عامل انگیزاننده عمل می‌کند. همچنین مربی بر توسعه دانش موضوعی و مهارت‌های تدریس نظارت کرده و در عین حال تخصص خود درباره برنامه‌ریزی و آموزش را به اشتراک می‌گذارد. در بطن چنین مسئولیت پیچیده‌ای، بی‌شک تجارب یادگیری کسب شده توسط دانشجو معلمان متغیر و متفاوت خواهند بود. "هابسون و همکاران "(۲۰۰۹) در مرور پیشینه کامل و جامع خود، اظهار کردند که دانشجو معلمان از این روش رضایت بالائی را داشته و اکثریت آن‌ها از پشتیبانی کامل مربیان ] مدرسان[خود برخوردار می‌باشند. با این وجود، تجربه دانشجو معلمان از یک مدرسه به مدرسه دیگر می‌تواند کاملاً متفاوت باشد و برخی از مطالعات انجام شده به وجود ضعف‌هائی در روش مربیگری و کنترل اشاره کرده‌اند که خود اثراتی منفی را به جا می‌گذارند (هابسون و همکاران، ۲۰۰۹، ص ۲۱۰).