کتاب پوشش و حجاب (دفتر سی و هفتم)

پوشش و حجاب دفتر سی و هفتم از مجموعه چلچراغ حکمت کانون اندیشه جوان است. این مجموعه، اندیشه‌ها و نظریات استاد شهید، مرتضی مطهری را برای نسل جوان مشتاق به اندیشه‌های این مرد بزرگ گردآوری کرده است.

علامه شهید مرتضی مطهری، به‌عنوان یک چارچوب فکری جامع، معتدل، سالم، عقلانی و قوام‌بخش، می‌تواند جوان امروز و فردای ما را به مسیری مطمئن رهنمون سازد. اصالت، خلاقیت، انصاف، اتقان، رسایی قلم، روانی متن، پاسخ به نیازهای زمانه، ارائهٔ یک منظومه فکری منسجم، نقد منصفانه و دفاع قاطعانه از یافته‌ها و مواضع فکری خویش، از شاخصه‌هایی است که اندیشه‌های علامهٔ شهید را دوام و جلا بخشیده است.

درباره مجموعه چلچراغ حکمت

در مجموعه چلچراغ حکمت که هر جلدش به یکی از اندیشه‌های استاد مطهری می‌پردازد کوشش شده است هر کتاب به تنهایی یک موضوع مستقل را دنبال کند؛ اصل بر به‌گزینی باشد و دیدگاه استاد به‌صورت موضوعی، از تمام آثار مکتوب و همچنین یادداشت‌های منتشر شده، چکیده‌سازی شود؛ دخل و تصرف نگارنده در حد گردآوری، اقتباس، تلخیص، تلفیق و تنظیم مطالب، در ساختاری مشخص و با یک فصل‌بندی نو و جذاب باشد؛ رعایت امانت و حفظ اصالت قلم و بیان استاد، محور تدوین هر اثر قرار بگیرد؛ برای اتقان و اعتبار اثر, همهٔ مطالب به آثار مکتوب شهید مطهری مستند شود و در پاورقی‌ها, خواننده بر حسب مورد به مجموعهٔ آثار، یادداشت‌ها و یا آثار مستقل استاد ارجاع داده شود؛ توضیحات نگارنده، جدای از متن و در مقدمه یا پس‌گفتار ارائه شود.

مجموعه کتاب‌های چلچراغ حکمت برای چه کسانی مناسب است

مخاطبان این مجموعه کتاب‌ها همان‌طور که در پیشگفتار این مجموعه آمده، نسل جوان حقیقت‌جو و پرسشگر امروزی است.

جملاتی از کتاب پوشش و حجاب (دفتر سی و هفتم) در مجموعه چلچراغ حکمت

حجاب، واژه‌ای تازی است که در لغت به معنای پرده، حایل، پوشش، وسیلهٔ پوشش، سَتر، نقابی که زنان چهرهٔ خود را بدان می‌پوشانند، روی بند، برقع و چادر آمده است و در اصطلاحِ فقیهان متأخر و کاربردِ کنونی اجتماعی مسلمانان، به معنای پوشش دینی ویژهٔ بانوان به‌کار می‌رود.

گفتنی است پوشش دینی مورد توجه اسلام، بدین معنا است که زن در معاشرت خود با مردان بیگانه، موی سر و اندام و بدن خویش را پوشانده و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد.

واژهٔ «حجاب» تنها یک بار در قرآن در آیهٔ ۵۳ سورهٔ احزاب به‌کار رفته که در آن دستورهای خاصی دربارهٔ همسران رسول خدا (ص) داده شده و توصیه شده است که اگر از زنان پیامبر (ص)، متاع و کالای مورد نیازی را درخواست می‌کنید، آن را از پشت پرده بخواهید.

نکتهٔ قابل توجه آن است که کلمهٔ «حجاب» گرچه هم به معنای پوشیدن است و هم پرده و حاجب، ولی بیشتر استعمال آن در معنای پرده است، به گونه‌ای که این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‌دهد که پرده، وسیله پوشش است و شاید بتوان گفت که به حسب اصل لغت، هر پوششی حجاب نیست، آن پوشش، حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کاربرد واژهٔ «حجاب» دربارهٔ «پوششِ دینی ویژهٔ زن» یک اصطلاح نسبتاً جدید است که در دوران اخیر، میان مسلمانان رایج شده است. در گذشته و به‌ویژه در اصطلاح فقیهانِ مسلمان، همواره برای پوشش خاص دینی زنان، از کلمهٔ «سَتر» و نه واژهٔ حجاب استفاده می‌شده است.

بهتر این بود که این کلمه عوض نمی‌شد و ما همیشه همان کلمهٔ «ستر» و پوشش را به‌کار می‌بردیم؛ زیرا اگرچه واژهٔ حجاب در اصل لغت، هم به معنای پوشیدن و هم به معنای پرده و حاجب آمده است، چون بیشترین کاربرد آن در معنای پرده بوده است، همین امر موجب شده که عدهٔ بسیاری، حجاب اسلامی را به معنای حبس، پشت پرده و در خانه نگاه داشتن زن بپندارند.

شاید جایگزینی واژهٔ حجاب، به‌جای کلمهٔ ستر و پوشش، از اشتباه گرفتن و همانند پنداشتن حجاب اسلامی با حجاب‌های مرسوم در میان ملل دیگر پدید آمده باشد که در پاره‌ای از موارد آن، به شکل پرده‌نشینی، حبس و زندانی کردن زن در خانه و ممنوع ساختن او از انجام فعالیت‌های اجتماعی بوده است.

از آنجا که اساساً خانه‌نشینی و سر باز زدن از ایفای مسئولیت‌های اجتماعی، نه با آموزه‌های اسلام سازگار است و نه با احساس‌ها و عواطف انسانی و با عنایت به این حقیقت که سیرهٔ مبارک پیامبر (ص)، مشارکت دادن زنان در مسائل اجتماعی و حاضر ساختن آنان حتی در صحنه‌های نبرد بوده، روشن می‌شود که هیچ‌گاه در اسلام، خانه‌نشینی زن مطرح نبوده است.

بدین‌سان باید توجه داشت که واژهٔ «حجاب» در اصطلاح کنونی جوامع اسلامی که مترادف با «پوشش دینی ویژه زنان» به‌کار می‌رود، غیر از حجاب در معنای لغوی پیش‌گفته است.

فهرست کتاب پوشش و حجاب (دفتر سی و هفتم)

پیشگفتار

درآمد

فصل اول: حجاب و تئوری‌های مختلف

فصل دوم: فلسفه و حکمت پوشش اسلامی

فصل سوم: حجاب؛ مخالفان، ایرادها و اشکال‌ها

فصل چهارم: حجاب اسلامی

پس‌گفتار

برای مطالعهٔ بیشتر

کتابنامه

یادداشت‌ها