کتاب پروین اعتصامی

پروین (رخشنده) اعتصامی، مشهورترین شاعر زن ایرانی است. او که فرزند یوسف اعتصامی شاعر، مترجم، نماینده مردم تبریز و نوه اعتصام الملک، رئیس کل دارایی آذربایجان بود در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز متولد شد، از کودکی شروع به آموختن فارسی، انگلیسی و عربی کرد. پدر پروین که در شکل‌گیری و شکوفایی زندگی هنری او نقش فراوان داشت، او را نزد اساتید بزرگی همچون دهخدا و ملک الشعرای بهار می‌برد تا از آنها تعلیم شعر بگیرد. پس از آن در مدرسه امریکایی «ایران کلیسا» ادامه تحصیل داد و معلم زبان آن مدرسه شد. پروین نخستین اشعارش را در هفت سالگی سرود و زیباترین سروده‌هایش مربوط به دوران نوجوانی او است. او که از ابتدا در محضر اساتید بزرگ و ازادی خواه زبان و ادب فارسی رشد کرده بود. اشعاری کوبنده و صریح و در حمایت مظلوم و نکوهش ظلم می‌سرود و زبان شعرهایش انتقادی، صریح و شیوا بود. دیوان اشعار پروین اعتصامی بعد از ازدواج ناموفق او در ۲۸ سالگی به چاپ رسید. برخی از اشعارش نیز در مجله «بهار» و «امثال و حکم » چاپ می‌شد. پس از این که سعید نفیسی دیوان پروین را در روزنامه ایران معرفی کرد، او موفق به دریافت نشان علمی از وزارت معارف شد. ناگفته نماند، دیوان پروین شامل همهٔ اشعار سروده شده توسط او نیست، زیرا او چند سال پیش از مرگش، قسمتی از اشعارش را که مطابق میلش نبود، سوزاند. مضامین و معانی اشعار پروین، توصیف‌کننده دلبستگی عمیق او به پدر، استعداد و شوق فراوان به آموختن علم و دانش، روحیه ظلم ستیزی و مخالفت با ستم و ستمگران و حمایت و ابراز همدلی و همدردی با محرومان و ستم‌دیدگان است. پروین در سال ۱۳۲۰ پیش از چاپ دومین نوبت از دیوان اشعارش، بر اثر بیماری حصبه در سن ۳۵ سالگی در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه، در آرامگاه خانوادگی‌اش، به خاک سپرده شد. او پیش از مرگ به فکر شعر روی سنگ قبر خودش نیز بود: اینکه خاک سیهش بالین است اختر چرخ ادب پروین است گر چه جز تلخی از ایام ندید هر چه خواهی سخنش شیرین است زادروز پروین اعتصامی، بیست و پنجم اسفندماه، به عنوان «روز بزرگداشت پروین» نام‌گذاری شده‌است.