کتاب هرم بزرگ هستی در بستر تاریخ تفکر و تمدن بشری

«هرم بزرگ هستی در بستر تاریخ تفکر و تمدن بشری» نوشته مجتبی اعتمادی‌نیا (-۱۳۵۹)، پژوهشگر فلسفه است.

هرم بزرگ هستی نمایانگر نوعی طرح وجودشناختی سلسله مراتبی است که آدمیان طی قرن‌ها همواره نظر و عمل خود را بر اساس آن سامان داده و به لوازم منطقی و روان‌شناختی آن در عرصه فرهنگ و سیاست تن در داده‌اند.

فیلسوف آلمانی مارتین هایدگر معتقد بود انسان تنها موجودی است که جهان دارد. جهان داشتن انسان مستلزم آن است که انسان همواره به ربط و نسبت میان خود و دیگر موجودات توجه داشته باشد. او تلاش می‌کند تصوری از جهانی که در آن زندگی می‌کند و جایگاه موجودات مختلف در آن داشته باشد تا بتواند از این رهگذر جایگاه خود را در جهان بازشناسد. تلاش انسان‌ها در زمان‌ها و فرهنگ‌های مختلف برای بازشناختن جهان و جایگاه انسان در آن گاه نتایجی شبیه به هم داشته است. تصور جهان به مثابه یک هرم یا زنجیره را می‌توان از این شمار دانست.

این اثر نشان می‌دهد که چگونه متفکرانی در گستره‌های زمانی و تمدنی متفاوت به نحوی مشابه جهان را به مثابه یک هرم یا زنجیره به هم پیوسته می‌دیده‌اند. نویسنده نخست تلقی‌های گوناگون از هرم بزرگ هستی را به اختصار معرفی کرده و در ادامه طی سه بخش نظریات اندیشمندان شرقی (از هند و چین باستان)، غربی (از یونان باستان تا قرون وسطی) و اسلامی (ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا) را معرفی و تحلیل کرده است. این اثر می‌تواند مخاطب را با جغرافیا و ادبیات موضوع هرم بزرگ هستی در گستره فلسفه و عرفان رایج در جهان پیشامدرن به خوبی آشنا کند.