کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه

کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه‌ های مشروطه نوشته مهتاب امیری و با ویراستاری معصومه شیخ، اثری پژوهشی در حوزه‌ی تاریخ و نقد نمایشنامه‌نویسی فارسی در قرن ۱۳ است که توسط نشر سیادت منتشر شده است. این کتاب به بررسی تحولات ادبی و اجتماعی دوران مشروطه و نقش نمایشنامه‌نویسان برجسته‌ی آن دوره می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه

کتاب گام‌به‌گام با نمایشنامه در کوچه‌های مشروطه به بررسی سیر تحول نمایشنامه‌نویسی در ایران از اواخر دوره‌ی قاجار تا پایان عصر مشروطه پرداخته و تلاش کرده است پیوند میان تحولات اجتماعی، سیاسی و ادبی این دوره را با شکل‌گیری و رشد نمایشنامه‌نویسی نشان دهد. مهتاب امیری با نگاهی تاریخی، ابتدا زمینه‌های فکری و فرهنگی انقلاب مشروطه را ترسیم می‌کند و سپس به تأثیر این تحولات بر ادبیات و به‌ویژه نمایشنامه‌نویسی می‌پردازد. 

کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: بنیادهای نظری، نقد و تحلیل و نتیجه‌گیری. در بخش نخست، مخاطب با زمینه‌های تاریخی و ادبی عصر مشروطه، ویژگی‌های ادبیات این دوره و انواع قالب‌های نمایشی آشنا می‌شود. بخش دوم به تحلیل آثار و شخصیت‌های کلیدی نمایشنامه‌نویسی مشروطه مانند فتحعلی آخوندزاده، میرزا آقا تبریزی و موید الممالک فکری اختصاص دارد. درنهایت، کتاب با جمع‌بندی و ارائه‌ی منابع به پایان می‌رسد. این اثر علاوه‌بر تحلیل متون نمایشی، به معرفی جریان‌های فکری و اجتماعی مؤثر بر نمایشنامه‌نویسی آن دوره نیز می‌پردازد و تصویری جامع از جایگاه نمایشنامه در تحولات فرهنگی ایران ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه

کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه‌ های مشروطه با ترسیم بستر تاریخی و اجتماعی ایران در آستانه و دوران مشروطه آغاز می‌شود. نویسنده ابتدا به شکل‌گیری ذهنیت عقب‌ماندگی در ایران، نقش روشنفکران و علما در جنبش مشروطه، و تأثیر ارتباط با غرب بر تحولات فکری و ادبی می‌پردازد. سپس، تحولات ادبیات فارسی در این دوره را بررسی می‌کند؛ از جمله ورود مفاهیم جدیدی مانند ملی‌گرایی، آزادی‌خواهی و دموکراسی به ادبیات و نزدیکی ادبیات به مسائل اجتماعی و سیاسی. در ادامه، کتاب به انواع قالب‌های ادبی و نمایشی عصر مشروطه می‌پردازد؛ روزنامه‌نویسی، رمان‌نویسی، ترجمه و نمایشنامه‌نویسی. 

نویسنده با شرح ساختار و عناصر نمایشنامه، به بررسی گونه‌های مختلف نمایش ایرانی مانند تقلید، بقال‌بازی، نقالی و خیمه‌شب‌بازی می‌پردازد و سپس سیر نمایشنامه‌نویسی پیش و پس از مشروطه را دنبال می‌کند. بخش مهمی از کتاب به تحلیل مضامین نمایشنامه‌های این دوره اختصاص دارد؛ از جمله نمایشنامه‌های سیاسی، اجتماعی، تاریخی، اسطوره‌ای و فلسفی. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه نمایشنامه‌نویسان با بهره‌گیری از طنز و انتقاد اجتماعی، به نقد استبداد، خرافات، نابرابری و مسائل روز جامعه پرداختند؛همچنین نقش زنان، مبارزه با خرافات، و بازنمایی زندگی طبقات مختلف اجتماعی در این آثار برجسته شده است. در بخش پایانی، کتاب به معرفی چهره‌های شاخص نمایشنامه‌نویسی مشروطه مانند فتحعلی آخوندزاده، میرزا آقا تبریزی و موید الممالک فکری می‌پردازد و تأثیر آن‌ها را بر جریان نمایشنامه‌نویسی و نقد ادبی ایران بررسی می‌کند.

چرا باید کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به تاریخ ادبیات و نمایشنامه‌نویسی ایران علاقه دارند، فرصتی فراهم می‌کند تا با ریشه‌ها و تحولات نمایشنامه‌نویسی در یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران آشنا شوند. اثر حاضر با رویکردی تحلیلی، پیوند میان تحولات اجتماعی و سیاسی مشروطه و ادبیات نمایشی را روشن می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه نمایشنامه‌نویسان ایرانی با بهره‌گیری از قالب‌های نو و مضامین اجتماعی، به نقد جامعه و بازتاب دغدغه‌های مردم پرداختند. مطالعه‌ی این کتاب به درک بهتر نقش ادبیات نمایشی در شکل‌گیری اندیشه‌های نوین و تحولات فرهنگی ایران کمک می‌کند.

خواندن کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های ادبیات فارسی، هنرهای نمایشی و تاریخ معاصر ایران مناسب است؛ همچنین علاقه‌مندان به نقد ادبی، نمایشنامه‌نویسی و کسانی که دغدغه‌ی شناخت ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی نمایشنامه در ایران را دارند، می‌توانند از این اثر بهره ببرند.

بخشی از کتاب گام به گام با نمایشنامه در کوچه های مشروطه

«دوران مشروطه نقطه‌ی عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود و تحولات گسترده‌ای که در عرصه‌های مختلف فرهنگی و سیاسی-اجتماعی این دوران واقع شد، منجر به تحولات اساسی در عرصه‌های هنری به ویژه هنر نمایش و نمایشنامه‌نویسی گشت. نمایش از حالت تفنن درباری به میان عموم مردم راه پیدا کرد و با اجرای نمایش‌ها در اماکن عمومی، زمینه مناسبی برای ارائه‌ی نظرات و ایده‌های روشنفکران فراهم نمود که این امر نقش به‌سزایی در رشد آگاهی عمومی داشت. در دوره‌ی مشروطه، گروه‌های نمایشی زیادی شکل گرفت و نمایشنامه‌های بسیاری برای اولین بار نوشته شد که حاوی مضامین میهنی، ضد استبدادی، ضد خرافات و دفاع از علم و عدالت بود. از مهم‌ترین اهداف بنده در نگارش این مجموعه تحلیل و بررسی نمایشنامه‌های ایرانی در عصر مشروطه از نظر درونمایه و ساختار و بررسی عوامل مؤثر در شکل‌گیری تحولات ادبی و فرهنگی دوران مشروطه می‌باشد و تغییر اوضاع اجتماعی و سیاسی و آشنایی با شخصیت‌های مهم و تأثیرگذار در روند این تغییر و تحولات نیز از دیگر اهداف بوده و برای نیل به این اهداف ضمن بررسی و مقایسه موضوعی نمایشنامه‌های ایرانی دوره مشروطه به معرفی بیوگرافی چند نمایشنامه‌نویس مشهور این دوران نیز خواهیم پرداخت.»