کتاب فلسفه روشن اندیشی

کتاب فلسفه روشن‌ اندیشی، با عنوان اصلی Die Philosophie der Aufklärung، نوشته ارنست کاسیرر و با ترجمه نجف دریابندری، اثری است که به بررسی ریشه‌ها، مفاهیم و پیامدهای جنبش فکری روشنگری در اروپا می‌پردازد و انتشارات خوارزمی در سال ۱۳۷۲ آن را منتشر کرده است. این کتاب در دسته‌ی آثار فلسفی و تاریخ اندیشه قرار می‌گیرد و تلاش می‌کند با نگاهی تحلیلی و تاریخی، سیر تحول روشن‌اندیشی را از قرون‌وسطی تا قرن هجدهم و پس از آن نشان دهد. کاسیرر در این اثر، نه‌تنها به معرفی چهره‌های شاخص این جنبش می‌پردازد، بلکه ساختار فکری و اجتماعی آن را نیز واکاوی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فلسفه روشن اندیشی اثر ارنست کاسیرر

کتاب فلسفه‌ی روشن‌اندیشی، به قلم ارنست کاسیرر، به‌عنوان یکی از پژوهش‌های مهم درباره‌ی جنبش فکری قرن هجدهم اروپا، به بررسی ابعاد مختلف این دوره می‌پردازد. کاسیرر با رویکردی تحلیلی، روشن‌اندیشی را نه صرفاً به‌عنوان یک دوره‌ی تاریخی، بلکه به‌مثابه یک جریان فکری و فرهنگی گسترده معرفی کرده است که بر عقلانیت، تجربه‌گرایی و پیشرفت تأکید دارد. او در این کتاب، ساختار اجتماعی، علمی، دینی و فلسفی اروپا را پیش از ظهور روشن‌اندیشی ترسیم کرده و سپس نشان داده است که چگونه این جنبش با نقد سنت‌های قرون‌وسطایی و تأکید بر عقل و تجربه، زمینه‌ساز تحولات بنیادین در علم، سیاست، دین و هنر شده است.

کتاب فلسفه‌ی روشن‌اندیشی در هفت فصل اصلی، موضوعاتی چون ذهن روشن‌اندیش، طبیعت و علم طبیعی، روان‌شناسی و دانش‌شناسی، دین، تسخیر جهان، حقوق و دولت و جامعه و مسائل زیبایی‌شناسی را بررسی کرده است. ارنست کاسیرر تلاش کرده تا با پرهیز از بیان صرف رویدادها، نیروهای درونی و مفاهیم بنیادین این جنبش را آشکار کند و نشان دهد که چگونه روشن‌اندیشی به‌عنوان یک اصل راهنما بر فرهنگ و تمدن غربی تأثیر گذاشته است.

خلاصه کتاب فلسفه روشن اندیشی

کتاب فلسفه‌ی روشن‌اندیشی با ترسیم فضای فکری و اجتماعی اروپا پیش از عصر روشنگری آغاز می‌شود؛ زمانی که کلیسا و سنت‌های باستانی یونان و روم دو مرجع اصلی اندیشه و فرهنگ بودند. ارنست کاسیرر نشان داده است که چگونه این دو جریان، با وجود تفاوت‌هایشان، هر دو نگاهی بدبینانه به تاریخ بشر داشتند و انسان را موجودی سقوط‌کرده و محکوم به رنج می‌دانستند. با ظهور رنسانس و اصلاحات دینی، این نگاه به چالش کشیده شد، اما همچنان گذشته‌گرایی و جزم‌اندیشی بر فضای فکری حاکم بود. در ادامه، کتاب به قرن هفدهم و آغاز انقلاب علمی می‌پردازد؛ دورانی که عقل و تجربه به‌تدریج جایگزین سنت و جزمیت شدند. ارنست کاسیرر با اشاره به نقش فیلسوفانی چون دکارت، اسپینوزا و لاک نشان داده است که چگونه مفهوم عقل از یک قوه‌ی پیشینی و ثابت، به استعداد یادگیری و شناخت طبیعت تبدیل شد. این تغییر زمینه‌ساز شکل‌گیری نگرش جدیدی به انسان و جهان شد؛ نگرشی که انسان را نه مرکز هستی، بلکه جزئی از طبیعت می‌دانست و بر توانایی او برای سامان‌دادن به زندگی‌اش تأکید داشت. کتاب سپس به قرن هجدهم و اوج جنبش روشن‌اندیشی می‌رسد. در این بخش، کاسیرر سه مفهوم بنیادین عقل، طبیعت و پیشرفت را به‌عنوان محورهای اصلی اندیشه‌ی روشن‌اندیشان معرفی کرده است. او توضیح داده است که روشن‌اندیشان عقل را کلید حل مشکلات فردی و اجتماعی می‌دانستند و معتقد بودند که با شناخت قوانین طبیعت، می‌توان به پیشرفت و بهبود زندگی انسان دست یافت. این نگرش نه‌تنها بر علم و فلسفه، بلکه بر سیاست، حقوق، دین و هنر نیز تأثیرگذار بود.

کتاب، در بخش‌های بعدی، به نقدها و واکنش‌هایی که علیه روشن‌اندیشی شکل گرفت، پرداخته است؛ به‌ویژه جنبش رمانتیک که بر تفاوت‌های فرهنگی، فردیت و کیفیت‌های خاص هر تمدن تأکید داشت و با نگاه کلی‌گرایانه و عقل‌محور روشن‌اندیشان مخالفت می‌کرد. کاسیرر در نهایت، روشن‌اندیشی را نه به‌عنوان مجموعه‌ای از آموزه‌های ثابت، بلکه به‌مثابه یک روند پویا و جست‌وجوگر معرفی کرده است که همواره در حال بازاندیشی و تحول است.

چرا باید کتاب فلسفه روشن اندیشی را بخوانیم؟

کتاب فلسفه‌ی روشن‌اندیشی اثری است که با رویکردی تحلیلی و تاریخی، به یکی از مهم‌ترین دوره‌های تحول فکری و فرهنگی غرب می‌پردازد. این کتاب با بررسی ریشه‌ها و پیامدهای جنبش روشن‌اندیشی، امکان درک عمیق‌تر از مفاهیمی چون عقلانیت، پیشرفت، نقد سنت و نقش علم در جامعه را فراهم می‌کند. کاسیرر با زبانی روشن و ساختاری منسجم، نشان داده است که چگونه اندیشه‌های قرن هجدهم هنوز هم بر بسیاری از جنبه‌های زندگی معاصر سایه انداخته‌اند. مطالعه‌ی این کتاب به فهم بهتر نسبت میان سنت و نوگرایی و همچنین شناخت زمینه‌های شکل‌گیری مفاهیم مدرن در سیاست، علم و فرهنگ کمک می‌کند. علاوه‌براین، کتاب با پرداختن به نقدها و چالش‌های پیشروی روشن‌اندیشی، نگاه یک‌سویه به این جنبش را کنار می‌گذارد و تصویری چندلایه و واقع‌گرایانه ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب فلسفه روشن اندیشی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه، تاریخ اندیشه، علوم انسانی و کسانی که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های تحولات فرهنگی و اجتماعی غرب را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین به دانشجویان رشته‌های فلسفه، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و تاریخ که به‌دنبال درک عمیق‌تر از جنبش روشنگری و پیامدهای آن هستند، توصیه می‌شود.

درباره ارنست کاسیرر

ارنست کاسیرر در سال ۱۸۷۴ به دنیا آمد و در سال ۱۹۴۵ درگذشت. او فیلسوف نوکانتی آلمانی و تاریخ‌نگار فلسفه‌ی غرب و از شاگردان گئورگ زیمل و هرمان کوهن بود. همچنین استاد فیلسوفانی چون لئو اشتراوس و هانری کربن بود.

کاسیرر در برسلاو آلمان متولد شد. هنگامی که ۱۸ سال داشت، وارد دانشگاه برلین شد و به درخواست پدرش تحصیل در رشته‌ی حقوق را آغاز کرد، اما پس از مدتی حقوق را رها کرد و فلسفه و ادبیات آلمانی را دنبال کرد. در سال ۱۸۹۴ در کلاس درس کانتِ زیمل حاضر شد و با نوشتارهای کوهن درباره‌ی کانت آشنا شد. سپس به دانشگاه لایپزیگ و بعد هایدلبرگ رفت، اما دوباره به دانشگاه برلین بازگشت.

پس از آن، به دانشگاه ماربورگ رفت و از سال ۱۸۹۶ تا ۱۸۹۹ زیر نظر هرمان کوهن به تکمیل رساله‌ی دکترای خود درباره‌ی تحلیل دکارت از دانش علمی ریاضی و طبیعی پرداخت. این رساله بعدها مقدمه‌ای شد برای اولین اثر کاسیرر تحت عنوان نظام فلسفی لایبنیتس که در سال ۱۹۰۲ به چاپ رسید.

کاسیرر پیش از مهاجرت به ایالات متحده و تدریس در دانشگاه‌های ییل و کلمبیا، در چند دانشگاه اروپایی تدریس کرد. او تحت تأثیر امانوئل کانت و گئورگ هگل بود، اما تز متمایز خود را ارائه داد. محور اصلی اندیشه‌ی کاسیرر نظریه‌ی اشکال نمادین بود. او بازنمایی را اساساً نمادین تفسیر کرد و مواد ادراکی را با معانی مفهومی درآمیخت. کاسیرر تعلیم می‌داد که نوع انسان اساساً یک حیوان نمادین است و اشکال نمادین در شیوه‌های مختلف زبان، اسطوره، هنر، علم و دین ظاهر می‌شوند. او از نظریه‌ی اشکال نمادین خود برای بسط فلسفه‌ای منعطف درباره‌ی فرهنگ بهره گرفت. 

اسطوره‌ی دولت، فرد و کیهان در فلسفه‌ی رنسانس، زبان و اسطوره و فلسفه‌ی صورت‌های سمبلیک از آثار ترجمه‌شده از او به فارسی هستند. اسطوره‌ی دولت (۱۹۴۶) پس از مرگ او منتشر شد و تلاشی برای درک ریشه‌های فکری آلمان نازی بود. کاسیرر آلمان نازی را جامعه‌ای می‌دید که قدرت خطرناک اسطوره در آن بدون کنترل یا مهار باقی مانده بود. کاسیرر نشان داد که پروپاگاندا و اسطوره‌سازی فاشیستی، علی‌رغم تضاد آشکار با واقعیت تجربی، پاسخ ساده و مستقیمی به نگرانی‌های انسان مدرن ارائه می‌کند.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

ک‍ت‍اب‌ حاضر در س‍ال‌ ۱۳۷۰، با عنوان ف‍ل‍س‍ف‍ه‌‌ی روش‍ن‍گ‍ری‌ و ب‍ا ت‍رج‍م‍ه‌‌ی ی‍دال‍ل‍ه‌ م‍وق‍ن‌ ت‍وس‍ط ان‍ت‍ش‍ارات‌ ن‍ی‍ل‍وف‍ر م‍ن‍ت‍ش‍ر ش‍ده‌ اس‍ت‌.