کتاب تغییر اجتماعی و توسعه

کتاب الکترونیکی «تغییر اجتماعی و توسعه» نوشتهٔ آلوین ی. سو و ترجمهٔ محمود حبیبی مظاهری را نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر کرده است. این اثر به بررسی نظریات عمدهٔ توسعه و تغییر اجتماعی در قرن بیستم می‌پردازد و سه مکتب اصلی نوسازی، وابستگی و نظام جهانی را محور بحث خود قرار می‌دهد. کتاب برای دانشجویان و علاقه‌مندان علوم اجتماعی، به‌ویژه حوزهٔ توسعه، مرجعی برای آشنایی با دیدگاه‌های نظری و تحولات فکری در این زمینه فراهم می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تغییر اجتماعی و توسعه

«تغییر اجتماعی و توسعه» اثری ناداستان و دانشگاهی است که به تحلیل تطبیقی سه جریان فکری مهم در مطالعات توسعه می‌پردازد. آلوین ی. سو، جامعه‌شناس، با رویکردی مقایسه‌ای، نظریات نوسازی، وابستگی و نظام جهانی را از منظر تاریخی و مفهومی بررسی کرده است. کتاب ساختاری منظم دارد و هر بخش به یکی از این مکاتب اختصاص یافته است. نویسنده تلاش کرده با طرح پرسش‌های کلیدی، تفاوت‌ها، نقاط قوت و ضعف، و تحولات هر مکتب را روشن کند. این اثر نه‌تنها به معرفی نظریه‌ها بسنده نکرده، بلکه به نقد و بررسی مطالعات تجربی و پاسخ‌های مکاتب به انتقادات نیز پرداخته است. «تغییر اجتماعی و توسعه» تصویری جامع از روند نظریه‌پردازی توسعه تا پایان دهه ۱۹۸۰ ارائه می‌دهد و برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، به‌ویژه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، منبعی برای فهم سیر تحولات فکری در این حوزه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب تغییر اجتماعی و توسعه

کتاب «تغییر اجتماعی و توسعه» به بررسی سه مکتب اصلی در نظریه‌های توسعه می‌پردازد: نوسازی، وابستگی و نظام جهانی. نویسنده ابتدا مکتب نوسازی را در بستر تاریخی پس از جنگ جهانی دوم معرفی می‌کند؛ زمانی که ایالات متحده به‌عنوان قدرت مسلط جهانی، توسعه را در کشورهای تازه استقلال‌یافته پیگیری می‌کرد. این مکتب با تکیه‌بر نظریه‌های تکامل‌گرایی و کارکردگرایی، توسعه را فرایندی تدریجی و خطی از سنت به مدرنیته می‌داند و بر نقش تخصص‌گرایی، عقلانیت و تمایز ساختاری تأکید دارد. رویکردهای جامعه‌شناختی، اقتصادی و سیاسی مختلفی در این مکتب مطرح شده‌اند که هرکدام ابعاد متفاوتی از توسعه را برجسته می‌کنند. در ادامه، مکتب وابستگی به‌عنوان واکنشی به ناکامی‌های مدل نوسازی و بحران‌های اقتصادی و سیاسی در آمریکای لاتین مطرح می‌شود. این مکتب با الهام از اندیشه‌های نومارکسیستی و اقتصاددانانی چون رائول پربیش، بر نقش ساختارهای بین‌المللی و روابط نابرابر شمال و جنوب تأکید دارد. وابستگی، توسعه‌نیافتگی را نتیجهٔ سلطهٔ کشورهای مرکز بر پیرامون می‌داند و سیاست‌هایی مانند جایگزینی واردات را پیشنهاد می‌کند. این مکتب انتقادات جدی به مفروضات نوسازی وارد می‌کند و بر پویایی و تغییرپذیری روابط جهانی تأکید دارد. در نهایت، مکتب نظام جهانی با محوریت نظریه‌پردازانی چون امانوئل والرشتاین، توسعه را در چارچوب نظام سرمایه‌داری جهانی تحلیل می‌کند. این رویکرد، نظام جهانی را به‌عنوان یک کل تاریخی و اقتصادی می‌بیند که از قرن شانزدهم میلادی شکل گرفته و روابط مرکز-پیرامون را بازتولید می‌کند. نظام جهانی، برخلاف وابستگی، بر نقش دوره‌های تناوبی اقتصاد جهانی و اهمیت مطالعات تاریخی تأکید دارد. کتاب نشان می‌دهد که این سه مکتب، علی‌رغم انتقادات و تحولات، همچنان در ادبیات توسعه فعال‌اند و هیچ‌کدام به‌طور کامل جایگزین دیگری نشده‌اند. نویسنده بر همزیستی و تأثیر متقابل این پارادایم‌ها تأکید کرده و معتقد است که نظریه‌های توسعه به‌جای حذف یکدیگر، به‌تدریج اصلاح و تکمیل شده‌اند. در پایان، کتاب به این نتیجه می‌رسد که دوران نظریه‌های عام و فراگیر به پایان رسیده و اکنون خرده‌تئوری‌ها و رویکردهای متکثر جایگزین آن‌ها شده‌اند.

چرا باید کتاب تغییر اجتماعی و توسعه را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تطبیقی و تحلیلی، سه جریان اصلی نظریه‌پردازی توسعه را به‌صورت منظم و انتقادی بررسی کرده است. خواننده با مطالعهٔ آن می‌تواند با ریشه‌ها، تحولات و نقدهای وارد بر مکاتب نوسازی، وابستگی و نظام جهانی آشنا شود و درک عمیق‌تری از سیر اندیشه‌های توسعه به‌دست آورد. «تغییر اجتماعی و توسعه» نه‌تنها به معرفی نظریه‌ها بسنده نکرده، بلکه با بررسی مطالعات تجربی و پاسخ‌های مکاتب به انتقادات، امکان مقایسه و ارزیابی انتقادی را فراهم می‌کند. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم تحولات فکری و نظری در حوزهٔ توسعه هستند، منبعی قابل اتکا به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و توسعه مناسب است. همچنین برای افرادی که دغدغهٔ فهم نظریه‌های توسعه، نقد پارادایم‌های مسلط و بررسی تحولات تاریخی این حوزه را دارند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب تغییر اجتماعی و توسعه

«رشته توسعه در اواخر دهه ۹۵۰ زیر نفوذ مکتب نوسازی قرار داشت. مکتب انقلابی وابستگی در اواخر دهه ۱۹۶۰ با سلطه آن به معارضه برخاست. در اواخر دهه ۱۹۷۰ با پیدایش مکتب نظام جهانی، دیدگاه دیگری برای بررسی مسأله توسعه پدیدار گشت و بالاخره از اواخر دهه ۱۹۸۰ نیز به‌نظر می‌رسد که هر سه مکتب به سمت نوعی تقارب و همگرایی پیش می‌روند. این کتاب با قرار دادن نقطه تمرکز خود بر روی مکاتب نوسازی، وابستگی و نظام جهانی کوشیده است به پاسخ‌هایی برای پنج گروه پرسش‌های زیر دست یابد: - چه عللی موجب پیدایش این مکاتب سه‌گانه توسعه گردید؟ هر یک از مکاتب مزبور در کدام بستر تاریخی و با تکیه‌بر چه میراث نظری به منصه ظهور رسیدند؟ - اختلاف این سه مکتب در چیست؟ مفروضات منحصربه‌فرد نظری، نظریات اساسی و سیاست‌های پیشنهادی حاصل هر یک از آن‌ها چگونه است؟ - هر یک از مکاتب مزبور به خاطر کدام مطالعات تجربی سنتی خود شهرت یافته‌اند؟ تا چه حد این مطالعات به نظریه‌های توسعه پایبند بوده‌اند؟ - علت حملات منتقدین به این مکاتب چه بوده است؟ چه لغزش‌هایی در نظریه‌ها و مطالعات تجربی سنتی آنان وجود داشته است؟ - هر یک از مکاتب مزبور چگونه به منتقدین خود پاسخ گفته‌اند؟ میزان جذب دیدگاه‌های مثبت منتقدین در نظریات آنان تا چه حد بوده است؟ بالاخره مطالعات تجربی «جدید»، تا چه حد با مطالعات اولیه آنان فاصله دارد؟»