کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی

کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی با عنوان اصلی The Persian presence in the Islamic world اثری پژوهشی است که به قلم «احسان یارشاطر»، «آنه‌ماری شیمل»، «کلیفورد ادموند بازورث» و دیگر پژوهشگران نگاشته شده و «فریدون مجلسی» آن را ترجمه کرده است. نشر مروارید این کتاب را در سال ۱۴۰۳ منتشر کرده است. این اثر به بررسی نقش و جایگاه ایران و ایرانیان در شکل‌گیری و توسعهٔ تمدن اسلامی پس از فروپاشی سلسلهٔ ساسانی پرداخته و با رویکردی تحلیلی، تأثیرات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران را در جهان اسلام واکاوی کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی

کتاب «تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی» اثری در حوزهٔ تاریخ و فرهنگ است که به بررسی پیوستگی و تأثیرگذاری ایران پس از سقوط ساسانیان در تمدن اسلامی پرداخته است. این کتاب با ساختاری مقاله‌محور، مجموعه‌ای از پژوهش‌های چندین دانشمند برجسته را گردآوری کرده است. هر فصل به جنبه‌ای از حضور ایران در جهان اسلام می‌پردازد؛ از نقش ایرانیان در تحکیم تمدن اسلامی تا تأثیرات ادبی، عرفانی و سیاسی آن‌ها. «احسان یارشاطر» به‌عنوان یکی از نویسندگان اصلی این کتاب، با نگاهی انتقادی و تحلیلی، نظریات رایج دربارهٔ افول یا تداوم فرهنگ ایرانی را به چالش می‌کشد و نقش ایران را در شکل‌دهی به هویت اسلامی برجسته می‌سازد.

کتاب حاضر با بهره‌گیری از منابع تاریخی و پژوهش‌های معاصر، تصویری چندلایه از تعاملات فرهنگی و زبانی و مذهبی ایران و جهان اسلام ارائه داده است. این اثر نه‌تنها به روایت تاریخ می‌پردازد، بلکه به بررسی ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی حضور ایران در دوره‌های مختلف پس از ساسانیان نیز توجه دارد. کتاب «تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی» شامل م‍ق‍الات‌ س‍ی‍زده‍م‍ی‍ن‌ ک‍ن‍ف‍ران‍س‌ «ج‍ورج‍ول‍وی‌ دلاوی‍دا» اس‍ت‌. ۱۹۹۸ میلادی سالی است که در آن، این اثر روانهٔ بازار کتاب جهان شد. تحلیل‌ها بر این نکته تأکید دارند که این کتاب با پرهیز از ساده‌سازی، به‌صورتی دقیق و علمی نشان می‌دهد پس از سقوط ساسانیان، فرهنگ ایرانی نه زوال، بلکه در قالب‌های نوین، همچنان مؤثر و موجود باقی ماند؛ تأثیری که در ساختار خلافت عباسی، زبان و ادبیات فارسی، هنر، تصوف و علوم اسلامی تداوم یافت.

خلاصه کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی

کتاب با تمرکز بر دوران پس از فروپاشی ساسانیان، به بررسی چگونگی تداوم حضور ایران در ساختار و فرهنگ جهان اسلام می‌پردازد. نویسندگان با تحلیل داده‌های تاریخی و ارجاع به منابع متعدد نشان می‌دهند که ایران پس از شکست نظامی و سیاسی، نه‌تنها از صحنهٔ تاریخ حذف نشد، بلکه با انتقال سنت‌ها، زبان، الگوهای اداری و اندیشه‌های فلسفی و عرفانی خود، نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن اسلامی ایفا کرد. در بخش‌های مختلف کتاب به تأثیرات ایران بر ساختار سیاسی خلافت عباسی، انتقال دانش و علوم و نفوذ عناصر ایرانی در ادبیات و هنر اسلامی پرداخته شده است. نویسندگان با بررسی نمونه‌هایی از شهرهای مرزی، روابط ایران و اعراب پیش و پس از اسلام و نقش ایرانیان در دولت و فرهنگ اسلامی، نشان می‌دهند که بسیاری از نهادها و سنت‌های ایرانی در ساختار جدید اسلامی ادغام شد و حتی به آن غنا بخشید؛ کتاب همچنین به موضوعاتی چون انتقال مفاهیم مذهبی، تأثیرات زبانی و نقش ایرانیان در توسعهٔ علوم و فلسفه در جهان اسلام پرداخته است. در مجموع، پیام اصلی کتاب حاضر این است که ایران پس از ساسانیان با وجود تغییرات سیاسی، توانست هویت و میراث فرهنگی خود را حفظ کند و آن را در قالبی نو به تمدن اسلامی منتقل کند.

چرا باید کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، به یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و جهان اسلام می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه عناصر فرهنگی، اداری و فکری ایران پس از ساسانیان در تمدن اسلامی تداوم یافت. مطالعهٔ این اثر به درک بهتر ریشه‌های مشترک فرهنگی و تاریخی میان ایران و جهان اسلام کمک می‌کند و تصویری چندوجهی از تعاملات و تأثیرات متقابل ارائه می‌دهد؛ همچنین این کتاب با نقد نظریات رایج و بررسی منابع متنوع، امکان بازنگری در برداشت‌های کلیشه‌ای از تاریخ ایران و اسلام را فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب حاضر برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران، پژوهشگران حوزهٔ مطالعات اسلامی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، علوم اجتماعی و فرهنگ و کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر از تعاملات فرهنگی و تاریخی ایران و جهان اسلام هستند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که دغدغهٔ شناخت ریشه‌های هویت ایرانی و اسلامی را دارند.

درباره احسان یارشاطر

«احسان‌الله یارشاطر» زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۲۹۹، در ۱۰ شهریور ۱۳۹۷ درگذشت. او مورخ، استاد دانشگاه کلمبیا، بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامهٔ ایرانیکا و مرکز مطالعات ایران‌شناسی بود که در همدان و در خانواده‌ای بهایی زاده شد. تحصیلات خود را در سال ۱۳۲۱ خورشیدی با کارشناسی رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران آغاز کرد و سپس در سال ۱۳۲۶ با نگارش رساله‌ای با عنوان «شعر فارسی در نیمهٔ دوم قرن نهم» زیر نظر «علی‌اصغر حکمت»، دکتری ادبیات فارسی گرفت. برای ادامهٔ تحصیل به دانشگاه لندن رفت و در سال ۱۳۳۱ موفق به اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد شد. در سال ۱۳۳۹ با رساله‌ای دربارهٔ «زبان تاتی جنوبی» (پژوهشی در زبان مردم آذری) مدرک دکتریِ دیگری دریافت کرد که دفاعیهٔ آن همزمان با کنگرهٔ خاورشناسی ۱۹۶۰ میلادی در مسکو برگزار شد. پس از اخذ این درجه، به پژوهش در زمینهٔ زبان‌های باستانی ایران در لندن پرداخت و با گذراندن دوره‌های تخصصی، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان این حوزه شناخته شد.. مدتی در انگلستان نزد «والتر هنینگ» و «مری بویس» زبان‌های باستانی ایران را آموخت و دکترای زبان‌شناسی ایرانی را از دانشگاه لندن دریافت کرد. او نخستین ایرانی پس از جنگ جهانی دوم بود که در آمریکا به مقام استادی رسید. علاوه‌بر تدریس و پژوهش، بنگاه ترجمه و نشر کتاب را برای انتشار آثار برجستهٔ ادبی و فلسفی جهان در ایران بنیان گذاشت و در تأسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نقش داشت. در سال ۱۳۴۷ تدوین دانشنامهٔ ایرانیکا را آغاز کرد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ با فروش بخشی از آثار تاریخی خود، هزینهٔ ادامهٔ کار آن را تأمین کرد؛ همچنین در نیویورک مرکز ایران‌شناسی را پایه‌گذاری کرد و بخشی از کتابخانهٔ شخصی و کتابخانهٔ «سعید نفیسی» را به آن بخشید. از آثار مهم او می‌توان به کتاب‌های «شعر فارسی در عهد شاهرخ»، «داستان‌های شاهنامه» (برندهٔ جایزهٔ یونسکو در ۱۹۵۹)، «داستان‌های ایران باستان» (بهترین کتاب سال ۱۳۳۸) و ویراستاری مجلد سوم تاریخ ایران کمبریج و ۱۶ جلد تاریخ ادبیات فارسی اشاره کرد. احسان یارشاطر در سال ۲۰۱۵ جایزهٔ بیتا را دریافت کرد. او در کالیفرنیا درگذشت.

درباره فریدون مجلسی

فریدون مجلسی متولد سال ۱۳۲۳ در تهران، دیپلمات پیشین و نویسنده‌ای برجسته بوده است. پس از انقلاب ۱۳۵۷ به اجبار از وزارت امور خارجه بازخرید شد و به فعالیت در بخش خصوصی پرداخت، اما علاقه‌اش به نوشتن باعث شد مسیر ادبی را جدی دنبال کند. حاصل این علاقه، ده‌ها کتاب در زمینهٔ ترجمه و تألیف است؛ سپس ترجمه را رها و تمام وقت خود را صرف نویسندگی و تولید آثار شخصی کرد.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

«احسان یارشاطر» از برجسته‌ترین چهره‌های ایران‌شناسی و ادبیات فارسی بود که پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۲ به‌عنوان دانشیار زبان اوستا و فارسی باستان فعالیت خود را آغاز کرد و پس از بازنشستگی «ابراهیم پورداوود» مسئولیت تدریس فرهنگ ایران باستان را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۳۳ بنگاه ترجمه و نشر کتاب را بنیان گذاشت و با همکاری در مجلهٔ «سخن» نقش مهمی در گسترش نشر آثار ادبی ایفا کرد؛ همچنین از اعضای هیئت‌امنای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و علاقهٔ ویژه‌ای به آموزش نسل جوان داشت. او بنیان‌گذار دانشنامهٔ ایرانیکا و مرکز مطالعات ایران‌شناسی در دانشگاه کلمبیا بود و با تألیف و ویراستاری آثار متعدد ازجمله ۱۶ جلد تاریخ ادبیات فارسی، سهمی بزرگ در معرفی و بررسی میراث ادبی و فرهنگی ایران بر عهده داشت. تلاش‌های علمی و فرهنگی او با جوایزی همچون جایزهٔ بیتا مورد تقدیر قرار گرفت؛ همچنین این نویسنده برندهٔ برجستهٔ سیزدهمین جایزهٔ معتبر «جورجولوی دلاویدا» در حوزهٔ مطالعات اسلامی شد.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب حاضر نخستین‌بار با عنوان «ح‍ض‍ور ای‍ران‌ در ج‍ه‍ان‌ اس‍لام‌» با ترجمهٔ «فریدون مجلسی» و توسط نشر «مروارید‏‫» در سال ۱۳۸۱ منتشر شد.

بخشی از کتاب تداوم حضور ایران در دوران پس از ساسانی

«شناخت «بینش‌مندانه» دربارهٔ هر چیز می‌تواند کاملاً کافی و ارضاءکننده باشد. در تصویر نقاشی‌های ایرانی دنیای خیال‌انگیز بسیار خوشایندی وجود دارد و همه می‌توانیم به آسانی از آن بهره‌مند شویم، و از آن تصاویر به عنوان تمرین‌های الهام بخش برای خیال پروری‌های خود استفاده کنیم، و زبان شاعرانه‌ای را به یادآوریم که با زبانی که همیشه برای میکلانژ و مانه به کار می‌بریم متفاوت است، اما زبانی است که همواره بر تماسی خلاق میان مجموعه‌ای ثابت از تصاویر و زیبایی‌شناسی‌ای شخصی یا فرهنگی با حساسیتی هیجان بخش دلالت دارد. این نوع بحث همواره باقی خواهد ماند و مایلم آن را لیبرتاریان با جانبداری از اختیار انسان در افعال بنامم. زیرا این کار رفتاری است نسبت به هنر که در آن هر شخص بالنسبه آزاد است که برداشت با تفسیر خود را داشته، یا لذت و خوشایند خود را بیابد. به عبارت مردم پسندتر رفتار او با شعاری انطباق دارد مانند «می‌دانم چه می‌خواهم.» این بیان از آن‌جایی که برای هر کسی که آن را به کار ببرد بر پرگویی جاهلانه او دلالت دارد معمولاً دارای جنبه‌ای تدافعی هم هست، اما احتمالاً حاکی از نوعی داوری است که بیشتر ما بیشتر اوقات دربارهٔ بیشتر چیزها داریم. ما دائماً دربارهٔ همه چیز از مردم تا غذا اظهار عقیده با اعلام رضایت می‌کنیم بی آن که واقعاً از چگونگی آن آگاه باشیم.»