کتاب ایوان مخوف

کتاب ایوان مخوف (سرگذشت تزار چهارم) با عنوان انگلیسی Ivan the terrible، نوشته هنری ترویات با ترجمه آ. افسر کشمیری، اثری است که سرگذشت تزار چهارم روسیه را روایت می‌کند و انتشارات لیوسا آن را منتشر کرده است. این کتاب به زندگی، شخصیت و دوران حکومت ایوان چهارم، معروف به ایوان مخوف، می‌پردازد و تصویری از روسیه‌ی قرن شانزدهم و تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوره ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایوان مخوف اثر هنری ترویات

کتاب ایوان مخوف رمانی تاریخی است که با روایتی مستند، زندگی یکی از بحث‌برانگیزترین فرمانروایان روسیه را بازگو می‌کند. هنری ترویات، نویسنده‌ی کتاب، با بهره‌گیری از منابع تاریخی و روایت‌های معاصر، تصویری چندوجهی از ایوان چهارم و فضای سیاسی، اجتماعی و مذهبی روسیه‌ی سده‌ی شانزدهم ترسیم کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که از تولد و کودکی ایوان آغاز می‌شود و به‌تدریج به دوران سلطنت، اصلاحات، بحران‌ها و تحولات مهم دوران او می‌پردازد.

هنری ترویات در کتاب ایوان مخوف، علاوه‌بر زندگی شخصی ایوان، به شرح مناسبات قدرت، نقش بویارها (اشراف)، کلیسا و مردم عادی در روسیه‌ی آن زمان نیز می‌پردازد. این کتاب نه‌تنها سرگذشت یک فرد، بلکه بازتابی از فرازونشیب‌های تاریخی و فرهنگی روسیه در آستانه‌ی ورود به عصر جدید است.

خلاصه داستان ایوان مخوف

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

کتاب ایوان مخوف با شرح زندگی و سرگذشت ایوان، تزار چهرم روسیه، آغاز می‌شود. روایت با مشکلات والدین ایوان در داشتنِ فرزند و فضای پرتنش دربار مسکو شروع می‌شود. پس از تولد ایوان، مرگ زودهنگام پدر و مادرشْ او را در کودکی تنها در میان کشمکش‌های قدرت رها می‌کند. دوران کودکی ایوان با بی‌توجهی و خشونت بویارها، نزاع‌های خانوادگی و تجربه‌های تلخ همراه است. این تجربه‌ها تأثیر عمیقی بر شخصیت و رفتار آینده‌ی او می‌گذارند. ایوان در نوجوانی شاهد رقابت‌های خونین میان اشراف و بی‌ثباتی سیاسی است. او به‌تدریج قدرت را در دست می‌گیرد و با قاطعیت و گاه خشونت، مخالفان خود را کنار می‌زند. تاجگذاری ایوان به‌عنوان تزار، نقطه‌ی عطفی در تاریخ روسیه است. او با این عنوان، خود را وارث امپراتوری روم و بیزانس می‌داند و رؤیای گسترش قدرت روسیه را در سر می‌پروراند.

این کتاب به اصلاحات ایوان، روابط او با کلیسا و اشراف و بحران‌هایی مانند شورش‌ها و آتش‌سوزی بزرگ مسکو می‌پردازد. در این میان، نقش شخصیت‌هایی چون آناستازیا (همسر ایوان)، سیلوستر (کشیش) و مشاوران نزدیک تزار در تصمیمات و تحولات سیاسی برجسته می‌شود. روایت کتابْ ایوان را شخصیتی پیچیده و چندوجهی نشان می‌دهد که با دیانت، خشونت، قدرت‌طلبی و ترس از خیانت دست‌وپنجه نرم می‌کند. در نهایت، کتاب تصویری از روسیه‌ی آن زمان، ساختارهای اجتماعی، باورها و مناسبات قدرت ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد چگونه سرگذشت یک فرد می‌تواند سرنوشت یک ملت را تحت‌تأثیر قرار دهد.

چرا باید کتاب ایوان مخوف را بخوانیم؟

مطالعه‌ی این کتاب فرصتی است برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین و پرابهام‌ترین دوره‌های تاریخ روسیه و شخصیتی که نامش با قدرت، خشونت و اصلاحات گره خورده است. رمان ایوان مخوف نه‌تنها با جزئیات فراوان زندگی یک تزار را روایت می‌کند، بلکه ساختارهای اجتماعی، مناسبات قدرت، کلیسا و اشراف و فضای فرهنگی روسیه‌ی قرن شانزدهم را نیز به تصویر می‌کشد. این کتاب برای کسانی که به تاریخ، روان‌شناسی قدرت و سرگذشت رهبران تأثیرگذار علاقه دارند، منبعی غنی از روایت‌های تاریخی و تحلیل‌های اجتماعی فراهم می‌کند. همچنین کتاب نشان می‌دهد چگونه تجربه‌های شخصی و محیط اجتماعی می‌تواند بر سرنوشت یک فرد و یک ملت اثرگذار باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ روسیه، پژوهشگران علوم انسانی، دانشجویان تاریخ و کسانی که به سرگذشت رهبران سیاسی و تأثیر آن‌ها بر تحولات اجتماعی علاقه دارند، مناسب است. خواندن آن به مخاطبانی که به تحلیل روان‌شناختی شخصیت‌های تاریخی و بررسی ساختارهای قدرت علاقه‌مندند نیز توصیه می‌شود.

درباره هنری ترویات

هنری ترویات (Henri Troyat) نویسنده‌ی فرانسویِ روسی‌‌ـ‌ارمنی‌تبار بود. او در ۲ نوامبر ۱۹۱۱ در مسکو، در دوران امپراتوری روسیه، زاده شد و در ۳ مارس ۲۰۰۷ در پاریس درگذشت. ترویات در سال ۱۹۳۸ برای رمان L’Araigne جایزه‌ی گنکور را دریافت کرد و در سال ۱۹۵۹ به عضویت آکادمی فرانسه درآمد.

او در سال ۱۹۱۷، پس از انقلاب اکتبر، به همراه خانواده‌اش از روسیه خارج شد. دوران تحصیلش را در فرانسه گذراند و از دبیرستان پاستور در نویی‌ـ‌سور‌ـ‌سن فارغ‌التحصیل شد. سپس لیسانس حقوق گرفت و در سال ۱۹۳۵ به‌عنوان ویراستار در فرمانداری سن مشغول به کار شد. همان سال، نخستین رمانش با عنوان Faux Jour منتشر شد و جایزه‌ی رمان پوپولیستی را دریافت کرد. سه سال بعد، با رمان L’Araigne جایزه‌ی گنکور را به دست آورد و نامش در ادبیات فرانسه تثبیت شد.

در سال ۱۹۴۰ نوشتن مجموعه‌ی حماسی بزرگ خود را با الهام از خاطرات روسیه‌اش آغاز کرد (Tant que la Terre durera) که در هفت جلد منتشر شد. پس از آن، ده‌ها رمان و مجموعه‌ داستان دیگر نوشت. در طول دوران حرفه‌ای‌اش، که یکی از پُربارترین دوره‌ها در میان نویسندگان فرانسوی بود، بیش از ۱۰۰ اثر ادبی از او منتشر شد، از جمله رمان، زندگی‌نامه و آثار تاریخی.

او برای دستاوردهای ادبی‌اش چندین جایزه‌ی مهم دریافت کرد: جایزه‌ی ماکس‌ـ‌ـ‌بارتو از آکادمی فرانسه (۱۹۳۸)، جایزه‌ی ادبی پرنس پیر موناکو (۱۹۵۲) و جایزه‌ی سفرا (۱۹۷۸). در ۲۱ مه ۱۹۵۹ به عضویت آکادمی فرانسه درآمد و تا زمان درگذشتش، قدیمی‌ترین عضو این نهاد بود.

از دیگر افتخارات او می‌توان به دریافت نشان صلیب بزرگ لژیون دونور، نشان فرمانده‌ی افتخار ملی فرانسه و نشان فرمانده‌ی هنر و ادب اشاره کرد. در سال ۲۰۱۱، اداره‌ی پست شاهزاده‌نشین موناکو به مناسبت صدمین سالگرد تولد او، تمبر یادبودی با چهره‌ی هنری ترویات منتشر کرد.

بخشی از کتاب ایوان مخوف

«بیست سال زندگی زناشویی بدون کوچک‌ترین نشانی از تولد فرزند، سپری شد. تحمل عذاب و محنت نداشتن فرزند برای زوج سلطنتی سخت‌تر بود تا برای مردم عادی. در واقع این موضوعی بود که در سال ۱۵۲۶ واسیلی سوم گراندوک مسکو به آن می‌اندیشید می‌ساخت. او همسرش سالومونیا سابورووای زیبا را عاشقانه دوست، اما آنچه باعث نگرانی‌اش می‌شد، عاقبت سلطنت بدون اولادش بود و این فکر ذهنش را به خود مشغول می‌کرد که می‌بایستی پیش از اینکه برای پدر شدن پیر شده باشد، همسر دیگری اختیار کند. واسیلی چهل و هفت سال داشت. سالومونیا که خود را در ناکامی شوهرش سهیم می‌دانست، نذر و نیازها کرد، به مشورت با ساحران پرداخت، و برای باروری دست به هر کاری زد. واسیلی مأیوس بود. هر آشیانه‌ای بر شاخهٔ درختی گریانش می‌کرد و با آه و افسوس خطاب به بویارهای خود، می‌گفت:

"پرندگان از من خوشبخت‌ترند، چون جوجکانی دارند! بعد از من چه کسی وارث امپراطوری روسیه خواهد شد؟ برادرانم شایسته این کار نیستند. آنها حتی نمی‌توانند تیول خود را هم اداره کنند."»