کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

معرفی کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

کتاب الکترونیکی «رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی» (بهار ۱۴۰۴) با سرپرستی نویسندگان به سرپرستی «کمال‌الدین قرنجیک» و همکاری جمعی از پژوهشگران و اعضای هیأت علمی پژوهشگاه رنگ، توسط انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر منتشر شده است. این اثر به بررسی علمی و کاربردی رنگرزی الیاف نساجی با مواد طبیعی می‌پردازد و به عنوان منبعی جامع برای دانشجویان، پژوهشگران و فعالان حوزه نساجی و فرش قابل استفاده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

این کتاب به بررسی تاریخچه، مبانی علمی و روش‌های عملی رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی می‌پردازد. اثر حاضر در شانزده فصل تدوین شده و موضوعاتی مانند ساختار و خواص انواع الیاف (پشم، پنبه، ابریشم، الیاف مصنوعی)، معرفی مواد رنگزای طبیعی و شیمی آن‌ها، نقش دندانه‌ها، روش‌های رنگرزی سنتی و صنعتی، و همچنین کاربرد مواد رنگزای میکروبی را پوشش می‌دهد. کتاب با نگاهی تحلیلی به روند تاریخی رنگرزی در ایران و جهان، تأثیر تحولات اجتماعی و صنعتی بر این هنر-صنعت را بررسی می‌کند و به چالش‌های زیست‌محیطی و جایگزینی مواد طبیعی به جای رنگزاهای شیمیایی می‌پردازد. علاوه بر مباحث نظری، بخش‌هایی از کتاب به آزمایش‌های عملی و روش‌های آزمایشگاهی اختصاص یافته تا دانشجویان و علاقه‌مندان بتوانند به صورت کاربردی با فرآیند استخراج و استفاده از مواد رنگزای طبیعی آشنا شوند. این کتاب حاصل همکاری گروهی از متخصصان حوزه نساجی، شیمی و هنر است و تلاش کرده تصویری جامع از وضعیت گذشته و حال رنگرزی با مواد طبیعی ارائه دهد.

خلاصه کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

این کتاب با مروری بر تاریخچه رنگرزی در ایران و جهان آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه انسان از دیرباز برای رنگ‌آمیزی منسوجات و اشیاء پیرامون خود از مواد گیاهی، معدنی و حیوانی بهره می‌برده است. سپس به معرفی انواع الیاف نساجی (طبیعی و مصنوعی) و ساختار شیمیایی و فیزیکی آن‌ها می‌پردازد و ویژگی‌هایی مانند جذب رطوبت، استحکام، انعطاف‌پذیری و رفتار حرارتی را بررسی می‌کند. بخش‌های بعدی کتاب به مبانی شیمی رنگ و مواد رنگزا اختصاص دارد؛ در این بخش‌ها، طبقه‌بندی مواد رنگزای طبیعی و شیمیایی، ساختار مولکولی آن‌ها و نحوه تعامل با الیاف شرح داده می‌شود. همچنین نقش دندانه‌ها در تثبیت رنگ و افزایش دوام رنگرزی به تفصیل بیان شده است. کتاب روش‌های مختلف رنگرزی الیاف پشمی، ابریشم، پنبه و الیاف مصنوعی را با مواد رنگزای طبیعی آموزش می‌دهد و به معرفی گیاهان و منابع طبیعی رنگزا و شیوه‌های استخراج رنگ از آن‌ها می‌پردازد. در ادامه، به کاربرد مواد رنگزای میکروبی و قارچی در صنعت نساجی اشاره می‌شود و مباحثی مانند سینتیک و ترمودینامیک رنگرزی، اصول رنگ‌سنجی و ارزیابی ثبات رنگ نیز مطرح می‌گردد. بخش پایانی کتاب به روش‌های آزمایشگاهی و عملی رنگرزی اختصاص یافته تا مخاطبان بتوانند به صورت تجربی با فرآیندهای ذکرشده آشنا شوند.

چرا باید کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی را خواند؟

این کتاب با رویکردی علمی و کاربردی، پلی میان دانش نظری و تجربه عملی در حوزه رنگرزی نساجی ایجاد می‌کند. خواننده با مطالعه این اثر با تاریخچه، ساختار الیاف، شیمی مواد رنگزا، روش‌های سنتی و نوین رنگرزی و همچنین چالش‌های زیست‌محیطی مرتبط با رنگزاهای شیمیایی آشنا می‌شود. وجود مثال‌های عملی و آزمایشگاهی، این کتاب را به منبعی مناسب برای یادگیری مهارت‌های عملی و پژوهش‌های دانشگاهی تبدیل کرده است. همچنین، معرفی منابع متنوع رنگزای طبیعی و روش‌های استخراج آن‌ها، امکان بهره‌گیری از دانش بومی و توسعه پایدار را فراهم می‌کند.

خواندن کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های نساجی، شیمی، هنر و صنایع دستی، فعالان صنعت فرش و نساجی، و علاقه‌مندان به رنگرزی طبیعی مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغه محیط زیست دارند یا به دنبال جایگزین‌های سالم و پایدار برای رنگزاهای شیمیایی هستند، کاربردی خواهد بود.

فهرست کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

- فصل اول: تاریخچه رنگرزی؛ مروری بر پیشینه استفاده از مواد رنگزای طبیعی در ایران و جهان و تأثیر تحولات تاریخی بر این هنر-صنعت. - فصل دوم: الیاف نساجی؛ معرفی انواع الیاف طبیعی و مصنوعی، ساختار شیمیایی و فیزیکی، ویژگی‌های مکانیکی و رفتار حرارتی آن‌ها. - فصل سوم: مقدمه‌ای بر رنگ؛ مبانی شیمی رنگ، طبقه‌بندی مواد رنگزا و نحوه تعامل آن‌ها با الیاف. - فصل چهارم: مقدمه‌ای بر رنگرزی الیاف نساجی؛ اصول و روش‌های رنگرزی سنتی و صنعتی. - فصل پنجم تا هفتم: معرفی و کاربرد مواد رنگزا در نساجی؛ بررسی مواد رنگزای تانن‌دار و بدون تانن، منابع گیاهی و حیوانی رنگزا و روش‌های استخراج آن‌ها. - فصل هشتم: دندانه‌ها؛ نقش مواد دندانه‌ای در تثبیت رنگ و افزایش دوام رنگرزی. - فصل نهم تا دوازدهم: روش‌های رنگرزی الیاف پشم، ابریشم، پنبه و الیاف مصنوعی با مواد رنگزای طبیعی؛ آموزش گام‌به‌گام و معرفی مثال‌های عملی. - فصل سیزدهم: مواد رنگزای میکروبی و کاربرد آن‌ها در رنگرزی؛ معرفی منابع جدید رنگزا از میکروارگانیسم‌ها و قارچ‌ها. - فصل چهاردهم: سینتیک و ترمودینامیک رنگرزی؛ بررسی فرآیندهای جذب و انتقال رنگ در الیاف. - فصل پانزدهم: اصول و مبانی رنگ‌سنجی؛ روش‌های اندازه‌گیری و ارزیابی رنگ و ثبات آن. - فصل شانزدهم: روش‌های آزمایشگاهی رنگرزی با مواد رنگزای طبیعی؛ ارائه دستورالعمل‌های عملی برای انجام آزمایش‌های رنگرزی و ارزیابی نتایج.

بخشی از کتاب رنگرزی الیاف نساجی با مواد رنگزای طبیعی

«الیاف نساجی یکی از ضروری‌ترین نیاز بشر بعد از غذا است. انسان برای پوشش بدن خود و حفظ آن در برابر گرما و سرما نیاز به پوشش دارد. این مواد پوششی از زمان‌های بسیار دور توسط الیاف به‌دست‌آمده از گیاهان و حیوانات تهیه می‌شده است. در این راستا الیاف پنبه، پشم و ابریشم از اساسی‌ترین الیاف طبیعی بودند که توسط انسان ابتدا به نخ و سپس به پارچه تبدیل و پارچه‌ها در طی فرایند برش و دوخت و دوز به لباس مناسب برای هر فرد تهیه شدند. البته بعدها الیاف طبیعی دیگری مانند کتان و برخی دیگر از الیاف بازیافتی مانند ویسکوز ریون و استات‌های سلولز برای تهیه پارچه مورد استفاده قرار گرفتند. کشف الیاف مصنوعی مانند نایلون، پلی‌استر، آکریلیک و پلی‌پروپیلن تعداد مواد اولیه موردنیاز پوشاک را افزایش داد. بااینکه کاربرد این مواد بیشتر در پوشاک بود ولی آن‌ها کاربردهای دیگری به‌غیراز پوشاک برای مثال کفپوش فرش، گونی، چتر، چادر، لاستیک خودرو و غیره پیدا کردند. فرش یکی از تولیدات بشری است که از دیرزمان توسط ایرانیان به نقش و رنگ‌های متفاوت بافته می‌شوند. به‌طوری‌که کشورمان یکی از بزرگترین و باکیفیت‌ترین تولیدکننده آن است. فناوری تولید این کالا کاملا بومی است و توسط ریسندگان، بافندگان و رنگرزان به شکل زیبا تهیه می‌شوند. فرش دستباف علاوه بر جنبه‌های فنی ازلحاظ هنری نیز مورد توجه است. انسان همیشه برای ارضا نیازهای روانی خودش محصولات متنوعی تولید می‌کند. یکی از روش‌های تنوع سازی، رنگی کردن کالاها است. در این راستا الیاف طبیعی مورداستفاده توسط بشر با مواد رنگزای طبیعی به فام‌های مختلف رنگرزی می‌شدند تا کالاها با نقش‌های مختلف و زیبا به دست آید. به‌مرور زمان مواد رنگزای مصنوعی کشف و به سرعت جایگزین مواد رنگزای طبیعی شدند. این گروه از مواد رنگزا مزیت‌های متعددی نسبت به مواد رنگزای طبیعی داشتند. قابلیت دوباره تولید مناسب، رنگرزی تک حمامه، گستردگی و تنوع فام و سهولت رنگرزی از مواردی بودند که این مواد رنگزا نسبت به نوع طبیعی برتری داشته باشند. به هرحال مواد رنگزای مصنوعی اغلب سمی و آلوده کننده محیط زیست هستند. به طوری که هر ساله تعدادی از آن‌ها از رده مصرف خارج می‌شوند. در چند سال اخیر گرایش زیادی در راستای استفاده از مواد رنگزای طبیعی در رنگرزی الیاف نساجی و فرش ایجاد شده است. غیرسمی بودن مواد رنگزای طبیعی، کاهش آلودگی محیط زیست، تامین نیازهای خواص باتی موردنظر بر روی کالا و دستیابی به فام‌های مختلف سبب شده است که امروزه پژوهشگران متعددی از کشورهای مختلف منبع مختلف مواد رنگزا را به همراه روش‌های رنگرزی سبز معرفی نمایند. این کتاب نیز حاصل گردآوری، تحلیل و معرفی منابع مختلف مواد رنگزا و روش‌های رنگرزی الیاف طبیعی و مصنوعی است.»