کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق)

کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق) نوشته مهدی نظری، اثری پژوهشی در حوزه‌ی تاریخ اسلام و مطالعات تمدنی است که به بررسی روند ورود و گسترش اسلام در شبه‌قاره‌ی هند تا پایان حکومت غزنویان پرداخته است. این کتاب با رویکرد تحلیلی، ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این فرایند را واکاوی کرده و به نقش اقشار مختلف مسلمانان، از بازرگانان تا صوفیان و حاکمان در این تحولات پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق)

کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق) به بررسی ورود و گسترش اسلام در هند از آغاز تا پایان دوره‌ی غزنویان پرداخته و با نگاهی تحلیلی، عوامل و زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این فرایند را روشن کرده است. مهدی نظری باتکیه‌بر منابع تاریخی و جغرافیایی، وضعیت هند پیش از اسلام، ساختارهای اجتماعی و نظام طبقاتی، جایگاه زن، باورهای دینی و شرایط اقتصادی آن را ترسیم کرده است؛ سپس به نقش اقشار مختلف مسلمانان، ازجمله بازرگانان، صوفیان، عالمان و اسماعیلیان در نشر اسلام پرداخته و تفاوت میان رویکرد فرهنگی ـ تبلیغی و رویکرد نظامی را بررسی کرده است. نویسنده به نقد و تحلیل نقش لشکرکشی‌ها و حکومت‌های مسلمانان، به‌ویژه غزنویان، در گسترش اسلام پرداخته و در نهایت، نتیجه‌گیری خود را بر مبنای داده‌های تاریخی و تحلیل‌های فرهنگی ارائه کرده است.

خلاصه کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق)

این اثر با ترسیم وضعیت جغرافیایی، اجتماعی و دینی هند پیش از ورود اسلام آغاز شده و نشان داده است که جامعه‌ی هند با نظام طبقاتی سخت‌گیرانه، باورهای مذهبی متنوع و ساختارهای اجتماعی بسته روبه‌رو بوده است. نویسنده توضیح داده است که ورود اسلام به هند، ابتدا از طریق بازرگانان و روابط تجاری و سپس با حضور صوفیان و عالمان مسلمان آغاز شد. این گروه‌ها با رفتار و منش خود، آموزه‌های اسلامی را به طبقات فرودست و گروه‌هایی که در نظام کاستی جایگاهی نداشتند، معرفی کردند و زمینه‌ی جذب آنان به اسلام را فراهم ساختند. 

در ادامه، کتاب به نقش اسماعیلیان و داعیان آنان در گسترش اسلام و شکل‌گیری دولت‌های محلی پرداخته است. بخش مهمی از کتاب به بررسی تفاوت میان رویکرد فرهنگی ـ تبلیغی و رویکرد نظامی اختصاص پیدا کرده است. مهدی نظری نشان داده است که گسترش اسلام در هند بیش از آن‌که نتیجه فتوحات نظامی باشد، مدیون تعاملات فرهنگی، تبلیغی و رفتار عادلانه‌ی مسلمانان بوده است. در بخش‌های پایانی، نقش لشکرکشی‌های غزنویان و تأثیر آن‌ها بر ساختار سیاسی و اجتماعی هند تحلیل شده و در نهایت، نویسنده با نقد عملکرد حاکمان مسلمان، بر اهمیت کار فرهنگی و تبلیغی در گسترش اسلام تأکید کرده است.

چرا باید کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق) را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، تصویری چندجانبه از ورود و گسترش اسلام در هند ارائه داده و به‌جای تمرکز صرف بر فتوحات نظامی، نقش تعاملات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را مشخص کرده است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با پیچیدگی‌های جامعه‌ی هند پیش از اسلام، چگونگی مواجهه‌ی مسلمانان با ساختارهای اجتماعی و مذهبی هند و تأثیر اقشار مختلف مسلمانان بر تحولات این سرزمین آشنا می‌شود؛ همچنین کتاب به نقد و بررسی روایت‌های رایج درباره‌ی گسترش اسلام پرداخته و تصویری واقع‌گرایانه‌تر از این فرایند ارائه داده است.

خواندن کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران تاریخ اسلام، مطالعات تمدنی و علاقه‌مندان تاریخ هند مناسب است؛ همچنین مطالعه‌ی این اثر برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر نقش فرهنگ، تبلیغ و تعاملات اجتماعی در گسترش ادیان هستند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در هند تا پایان دوره غزنویان (۵۸۳ هـ. ق)

«در این نظام، معیار تقسیم‌بندی گروه‌های اجتماعی را بر مبنای ویژگی‌های ظاهری، «وارنا» یا رنگ‌ها و از نظر گروه‌های نژادی و هم‌خونی، «جاتی» می‌گفتند. دین هندویی تعلیم می‌دهد که کل نظام موروثی طبقاتی آن در مقایسه با بقیه دنیا یک نهاد مقدس است و در درون این نظام طبقاتی، افرادی که به طبقات بالاتر تعلق دارند از تقدس بیشتری برخوردار هستند. شکل‌گیری ساختار نظام کاست قدمت زیادی دارد. هنگامی‌که آریایی‌ها در اواسط هزاره دوم قبل از میلاد سرزمین هند را مورد هجوم قرار دادند و ساکنان سیاه‌پوست بومی هند (دراویدی‌ها) را زیر سلطه خود درآوردند، آریایی‌ها به علت نژاد و رنگ سفید پوستشان، خود را قوم برتر و برگزیده می‌پنداشتند. به تدریج بر اساس این تفکر طبقات جدیدی در میان ایشان شکل گرفت و بذر اولیه نظام طبقاتی کاشته شد. در «ریگ ودا» که قدیمی‌ترین سند دین هندویی است و حدود سه هزار سال قدمت دارد از چهار طبقه اجتماعی هندوئیسم بحث شده است و چهار گروه عمده و اصلی در جامعه بشری به ترتیب نماینده اعضا و جوارح بدن و فعالیت‌های انسان محسوب می‌شوند.