کتاب منطق قدیم و جدید

معرفی کتاب منطق قدیم و جدید

کتاب الکترونیکی «منطق قدیم و جدید (افکار فلاسفه اسلامی در برابر منطق ارسطویی)» نوشتهٔ گل‌بابا سعیدی و منتشرشده توسط نشر روزآمد، به بررسی تطبیقی میان منطق سنتی ارسطویی و دیدگاه‌های فلاسفه اسلامی دربارهٔ آن می‌پردازد. این اثر در قالبی مختصر، مفاهیم بنیادین منطق، تحولات تاریخی آن و نقدهای واردشده از سوی اندیشمندان مسلمان را بررسی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب منطق قدیم و جدید

این کتاب به بررسی سیر تاریخی و مفهومی منطق از دوران باستان تا عصر جدید می‌پردازد و جایگاه منطق ارسطویی را در میان فلاسفه اسلامی تحلیل می‌کند. نویسنده ابتدا به پیدایش منطق و نقش ارسطو در تدوین آن اشاره می‌کند و سپس به ورود منطق به جهان اسلام و واکنش‌های مختلف فلاسفه مسلمان نسبت به آن می‌پردازد. در ادامه، تفاوت‌های اساسی میان منطق قدیم (ارسطویی) و منطق جدید، از جمله منطق ریاضی، منطق تجربی و پراگماتیسم، مورد بحث قرار می‌گیرد. کتاب همچنین به نقدها و اصلاحات فلاسفه‌ای چون ابن‌سینا، فارابی و سهروردی نسبت به منطق ارسطویی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این اندیشمندان با حفظ برخی اصول، تغییراتی در ساختار و کارکرد منطق ایجاد کردند. اثر حاضر در فضایی میان‌دانشی، هم به مباحث فلسفی و هم به کاربردهای عملی منطق می‌پردازد و تلاش دارد تصویری روشن از تحولات این علم در سنت اسلامی و غربی ارائه دهد.

خلاصه کتاب منطق قدیم و جدید

کتاب «منطق قدیم و جدید» با طرح این پرسش آغاز می‌شود که علم منطق چیست و چگونه می‌توان آن را ارزیابی کرد. نویسنده ابتدا به تعریف منطق و موضوع آن می‌پردازد و تفاوت میان تصور و تصدیق را شرح می‌دهد. سپس به نقش منطق در جلوگیری از خطاهای فکری اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که چرا انسان به ابزاری برای تمیز فکر درست از نادرست نیاز دارد. در بخش‌های بعدی، انواع دلالت‌ها، اقسام الفاظ، کلی و جزئی، و تقسیمات مختلف قضایا (حملیه، شرطیه و غیره) بررسی می‌شود. کتاب به تفصیل به کلیات خمس (جنس، نوع، فصل، عرض خاص و عرض عام) و شرایط تعریف منطقی می‌پردازد. در ادامه، ساختار استدلال، قیاس، استقراء و تمثیل و تفاوت‌های آن‌ها در منطق قدیم و جدید شرح داده می‌شود. نویسنده همچنین به مبادی یقینی و غیر یقینی علوم، انواع قضایا و صناعات خمس (برهان، خطابه، جدل، مغالطه و شعر) اشاره می‌کند. بخش مهمی از کتاب به معرفی منطق جدید، منطق ریاضی و منطق تجربی اختصاص دارد و تفاوت‌های آن‌ها با منطق ارسطویی را بیان می‌کند. در پایان، واکنش فلاسفه اسلامی به منطق ارسطویی و نوآوری‌های آنان، به ویژه ابن‌سینا، فارابی و سهروردی، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

چرا باید کتاب منطق قدیم و جدید را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با سیر تطور منطق از دوران باستان تا عصر جدید آشنا شود و دریابد که چگونه اندیشمندان اسلامی با نقد و بازنگری در منطق ارسطویی، سهم مهمی در تحول این علم داشته‌اند. اثر حاضر با پرداختن به مفاهیم پایه‌ای منطق و مقایسه میان رویکردهای قدیم و جدید، امکان فهم بهتر جایگاه منطق در فلسفه و علوم انسانی را فراهم می‌کند. همچنین، آشنایی با دیدگاه‌های انتقادی و اصلاحی فلاسفه اسلامی نسبت به منطق ارسطویی، چشم‌انداز تازه‌ای برای علاقه‌مندان به فلسفه و منطق ایجاد می‌کند.

خواندن کتاب منطق قدیم و جدید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و علاقه‌مندان به فلسفه، منطق، تاریخ علم و مطالعات اسلامی مناسب است. همچنین برای کسانی که به دنبال درک تفاوت‌های میان منطق سنتی و منطق جدید هستند یا دغدغهٔ فهم نقدهای فلاسفه اسلامی بر منطق ارسطویی را دارند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب منطق قدیم و جدید

- مقدمه: معرفی کلی منطق و اهمیت آن در اندیشه بشری.- علم منطق چیست و چگونه ارزیابی می‌شود؟: تعریف منطق، موضوع آن و جایگاهش در علوم.- غرض از علم منطق: هدف منطق در جلوگیری از خطاهای فکری و تمایز فکر درست از نادرست.- تعریف منطق و موضوع آن: شرح تصور و تصدیق، اقسام علم و تقسیمات بدیهی و نظری.- آغاز سخن یا بحث از الفاظ: بررسی رابطه لفظ و معنا، اقسام دلالت و اهمیت دلالت وضعیه لفظیه در منطق.- اقسام دلالت وضعیه لفظیه: مطابقه، تضمن و التزام.- مرکب و مفرد: تعریف و اقسام الفاظ مرکب و مفرد، کلی و جزئی.- قضایای حملیه و اقسام آن: تقسیم‌بندی قضایا بر اساس موضوع، کیفیت و جهت.- کلیات خمس: توضیح جنس، نوع، فصل، عرض خاص و عرض عام.- شرایط تعریف: ویژگی‌های یک تعریف منطقی صحیح.- حمل و اقسام آن: بررسی انواع حمل و تقابل.- صورت و ماده قیاس: ساختار قیاس و اهمیت ماده و صورت در استدلال.- علوم حضوری و حصولی: تقسیم‌بندی علوم و مبادی یقینی و غیر یقینی.- صناعات خمس: برهان، خطابه، جدل، مغالطه و شعر و نقش هر یک در منطق.- منطق جدید و اقسام آن: معرفی منطق ریاضی، تجربی و پراگماتیسم و تفاوت آن‌ها با منطق ارسطویی.- افکار ویژه فلاسفه اسلامی در برابر منطق ارسطویی: نقدها و نوآوری‌های ابن‌سینا، فارابی و سهروردی.

بخشی از کتاب منطق قدیم و جدید

«از هنگامی که آدمی به اندیشه و تفکر پرداخته است، روشی در بحث و کاوش خود به کار برده که از عقل سلیم و منطق تکوینی الهام می‌گرفته است. به طوری که وی در مراحل گوناگون زندگی همواره از کمرات اندیشه برخوردار بوده و سعی داشت که آن را درست جلوه داده و بر افکار دیگران چیره گرداند. این کارها به ورزیدگی خاص فکری و استنباط و استدلال نیازمند بوده به طریقی که انسان را به نتیجه مطلوب راهنمایی کرده و اندیشه‌های مخالف را از جلوی راه بردارد. بنابراین می‌توان گفت که پیدایش منطق تکوینی با پیدایش بشر و پیدایش فکری همراه و همزمان بوده است. ولی فن منطق آنگاه آغاز شد که وی بتواند به روش فکری خود نظم داده و در قوالب خاصی درآورد. درباره پیدایش منطق تدوینی، قدر مسلم آن است که قبل از ارسطو متفکرانی چون زنون، سوفسطائیان، سقراط و افلاطون درباره قوانین منطق و ضوابط اندیشه کم و بیش سخنانی گفته‌اند و مخصوصاً در ذهن و مباحثی درباره تعریف و طریق استدلال ملاحظه می‌گردد. ولی با این همه، از لحاظ تاریخی، ارسطو نخستین دانشمندی است که مباحث پراکنده منطق را یکجا جمع کرد و همو است که تقسیمات و فصول ابواب آن را مدون ساخته است.»