کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

معرفی کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

کتاب الکترونیکی «حکمرانی علم و فناوری-۲: تاریخ شفاهی پارک‌های علم و فناوری به روایت سیاست‌گذاران، پایه‌گذاران و صاحب‌نظران» با تدوین عباس قنبری باغستان و مینا راستی و از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. این اثر حاصل پژوهشی سه‌ساله و مستقل است که با هدف مستندسازی تاریخ توسعه پارک‌های علم و فناوری و اکوسیستم نوآوری در ایران، بر پایه مصاحبه‌های عمیق با سیاست‌گذاران و بنیان‌گذاران این حوزه شکل گرفته است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

این کتاب به عنوان جلد دوم مجموعه «حکمرانی علم و فناوری»، به بررسی روند شکل‌گیری، توسعه و تکامل پارک‌های علم و فناوری در ایران می‌پردازد. پژوهش حاضر بر پایه مصاحبه‌های عمیق با ۲۵ نفر از سیاست‌گذاران، مدیران اجرایی و صاحب‌نظران کلیدی این حوزه در بازه زمانی ۱۳۷۲ تا ۱۴۰۲ شکل گرفته است. هدف اصلی کتاب، ثبت و بازخوانی تاریخی فراز و نشیب‌های توسعه پارک‌های علم و فناوری و استخراج درس‌آموخته‌ها برای سیاست‌گذاری و آینده‌پژوهی اکوسیستم نوآوری کشور است. کتاب با رویکرد تاریخ شفاهی، روایت‌های دست‌اول از چالش‌ها، تصمیمات و تحولات ساختاری را ارائه می‌دهد و به نقش نهادهای مختلف از جمله وزارت علوم، سازمان برنامه و بودجه، مجلس و دانشگاه‌ها در این مسیر می‌پردازد. این اثر همچنین به بررسی الگوهای جهانی و تطبیق آن‌ها با شرایط ایران، نقش مراکز رشد، سیاست‌های حمایتی و چالش‌های حکمرانی در این حوزه اشاره دارد. چینش مصاحبه‌ها بر اساس سیر تاریخی و اثرگذاری نهادها انجام شده و کتاب به عنوان یک کلان‌روایت، تصویری جامع از مسیر توسعه پارک‌های علم و فناوری در ایران ارائه می‌کند.

خلاصه کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

این کتاب با تکیه بر مصاحبه‌های مفصل با سیاست‌گذاران و بنیان‌گذاران پارک‌های علم و فناوری، به روایت روند شکل‌گیری و توسعه این پارک‌ها در ایران می‌پردازد. روایت‌ها از نخستین جرقه‌های ایجاد شهرک علمی-تحقیقاتی اصفهان آغاز می‌شود؛ جایی که ایده اتصال دانشگاه و صنعت و الگوبرداری از پارک‌های علمی بین‌المللی مطرح شد. در ادامه، چالش‌های بودجه‌ای، مقاومت‌های نهادی، نقش استانداری‌ها و دانشگاه‌ها و همچنین اهمیت حمایت دولت در شکل‌گیری زیرساخت‌ها بررسی می‌شود. کتاب نشان می‌دهد که چگونه با تغییر رویکرد وزارت علوم و تصویب قوانین جدید، پارک‌های علم و فناوری به عنوان حلقه واسط میان دانشگاه و صنعت و بستری برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها مطرح شدند. روایت‌ها به نقش مراکز رشد، اهمیت مدیریت خصوصی، چالش‌های ساختاری و بودجه‌ای، و ضرورت برنامه‌ریزی بلندمدت برای توسعه فناوری می‌پردازد. همچنین، تجربه‌های موفق و ناکام، اختلاف دیدگاه‌ها میان نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی، و تأثیر تحولات سیاسی و اقتصادی بر مسیر توسعه این اکوسیستم به تصویر کشیده می‌شود. کتاب با بازخوانی انتقادی مسیر طی‌شده، بر اهمیت حکمرانی، سیاست‌گذاری یکپارچه و مشارکت همه بازیگران تأکید دارد و درس‌آموخته‌هایی برای آینده ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران) را خواند؟

این کتاب فرصتی کم‌نظیر برای آشنایی با پشت‌پرده شکل‌گیری و توسعه پارک‌های علم و فناوری در ایران است. خواننده با روایت‌های دست‌اول از سیاست‌گذاران و مدیران اجرایی، با چالش‌ها، تصمیمات کلیدی و نقاط عطف این مسیر آشنا می‌شود. کتاب نه‌تنها تاریخچه‌ای مستند از یک تجربه مهم حکمرانی در آموزش عالی و فناوری کشور ارائه می‌دهد، بلکه با بازخوانی انتقادی، زمینه‌ای برای تحلیل سیاست‌های گذشته و الهام برای آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی در اکوسیستم نوآوری فراهم می‌کند.

خواندن کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری، مدیران پارک‌های علم و فناوری، فعالان اکوسیستم نوآوری، علاقه‌مندان به تاریخ توسعه فناوری در ایران و سیاست‌گذاران حوزه آموزش عالی و نوآوری مفید است. همچنین برای کسانی که دغدغه توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها یا مطالعه تجربه‌های حکمرانی در ایران را دارند، منبعی ارزشمند به شمار می‌آید.

فهرست کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

- فصل اول: دانشگاه صنعتی اصفهان روایت شکل‌گیری نخستین شهرک علمی-تحقیقاتی ایران، نقش دانشگاه و صنعت، چالش‌های اولیه و تجربه‌های مدیریتی.- فصل دوم: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تحولات ساختاری، تغییر رویکرد وزارتخانه به فناوری، تصویب قوانین جدید و نقش آن در توسعه پارک‌ها.- فصل سوم: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نقش نهادهای ملی و سیاست‌گذاری کلان، شکل‌گیری پارک فناوری پردیس و حمایت‌های دولتی.- فصل چهارم: سازمان برنامه و بودجه بررسی حمایت‌های مالی و بودجه‌ای، چالش‌های تخصیص منابع و نقش سازمان برنامه در توسعه پارک‌ها.- فصل پنجم: مجلس شورای اسلامی نقش قانون‌گذاری و حمایت‌های قانونی از پارک‌های علم و فناوری.- فصل ششم: صاحب‌نظران دانشگاهی دیدگاه‌های نظری و انتقادی درباره الگوهای توسعه پارک‌ها، آسیب‌شناسی و پیشنهادهای آینده‌نگرانه.

بخشی از کتاب حکمرانی علم و فناوری (جلد دوم، تاریخ شفاهی توسعه پارک های علم و فناوری در ایران)

«اولین تجربه فعالیتی که در ارتباط با ایجاد مرکز تحقیقاتی داشتم، مربوط به دهه ۶۰ است. استادان از من و تعدادی از هم‌کلاسی‌هایی که فارغ‌التحصیل شده بودیم، برای همکاری در یک کار تحقیقاتی که در دانشگاه صنعتی اصفهان انجام می‌شد و یک طرح دفاعی بود، دعوت کردند و من متوجه شدم که هدف آن‌ها ایجاد یک تیم، مرکب از اعضای هیئت‌علمی شایسته آن زمان بود و افرادی هم که دعوت کردند، جزو موفق‌ترین افراد آن دوره بودند. از همان ابتدا با کار تیمی آشنایی پیدا کردم و در واقع حلاوت و اهمیت کار تیمی را در فعالیت‌های پژوهشی چشیدم. آن زمان ما به این‌ها نه انکوباتور می‌گفتیم و نه استارتاپ ولی دوره استارتاپی را با مقتضیات آن زمان واقعا درک کردیم و خوشبختانه آن زمان کارفرمایان با مشکلات ما می‌ساختند. به همین دلیل فرصتی برای من و همکارانم فراهم شد تا تجربه کسب کنیم و با مقتضیات ساختاری و انسانی توسعه فناوری آشنا شویم. دوره بسیار خوبی بود. به‌طوری که نکات اساسی مربوط به فرایند توسعه ایده تا تولید یک محصول عملیاتی با سطح فناوری بالا و تراز بازار ملی را به‌طور عملی و جدی آموختیم. در اواسط دوره این سوال برای ما مطرح شد که چرا باید فقط روی یک محصول، هرچند که محصول بسیار باارزشی باشد کار کنیم؟ امروز به آن محصول دانش‌بنیان می‌گوییم. استعدادی که مجموعه از حیث ظرفیت‌های نیروی انسانی و مدیریت علمی و اجرایی داشت و در یک مقطع کوتاه زمانی توانسته بود حدود صد نفر از اعضای هیئت‌علمی و فارغ‌التحصیل نخبه را در فعالیت‌های تحقیقاتی جذب کند، به طرح این سوال دامن می‌زد. آن زمان ما دانشجوی کارشناسی ارشد داشتیم ولی هنوز آزمون دکتری برگزار نمی‌شد. به دلیل پتانسیل خوب سازمان و پروژه‌ای که ایجاد شده بود، با همکاران فکر کردیم که چقدر خوب می‌شود اگر این مجموعه تبدیل به یک مرکز تحقیقات شود.»