کتاب از نشانه تا معنا

معرفی کتاب از نشانه تا معنا

کتاب الکترونیکی «از نشانه تا معنا (جستارهایی در نشانه‌شناسی ادبیات و سینما)» با ترجمه و تألیف محمد غفاری و انتشار انتشارات دانشگاه اراک، مجموعه‌ای از مقالات و جستارها دربارهٔ نشانه‌شناسی در حوزه‌های ادبیات و سینما است. این اثر با گردآوری و ترجمه متونی از نویسندگان مختلف، به بررسی مفاهیم بنیادین نشانه‌شناسی، ساختارنگری و کاربردهای آن‌ها در تحلیل متون ادبی و سینمایی می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب از نشانه تا معنا

این کتاب مجموعه‌ای از جستارهای منتخب دربارهٔ نشانه‌شناسی و ساختارنگری است که به‌ویژه بر کاربرد این نظریه‌ها در ادبیات و سینما تمرکز دارد. مقالات گردآوری‌شده از نویسندگان و پژوهشگران مختلف، از جمله یوگنی گورنی، کیت مگائن، رابرت اسکولز، پل دومان و وارن باکلند، به همراه نوشته‌هایی از محمد غفاری، تصویری چندوجهی از سیر تطور نشانه‌شناسی در علوم انسانی ارائه می‌دهند. کتاب با نگاهی تاریخی و تحلیلی، از مبانی نظری نشانه‌شناسی تا نقدهای پساساختارگرایانه و کاربردهای عملی آن در تحلیل متون ادبی و فیلم را پوشش می‌دهد. مخاطب در این اثر با مفاهیم کلیدی مانند دال و مدلول، دیفرانس، ساختار روایت، بینامتنیت و نشانه‌شناسی فیلم آشنا می‌شود. کتاب در سال ۱۴۰۲ منتشر شده و تلاش دارد خلأ منابع فارسی در این حوزه را تا حدی جبران کند و به‌عنوان راهنمایی برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به نشانه‌شناسی عمل کند.

خلاصه کتاب از نشانه تا معنا

این کتاب با طرح پرسش‌هایی بنیادین دربارهٔ چیستی نشانه‌شناسی آغاز می‌شود و سه رویکرد اصلی در این حوزه را معرفی می‌کند: درون‌ذات‌انگاری، متن‌آمیختگی‌محوری و نشانه‌پردازی. در ادامه، با تکیه بر آثار متفکرانی چون فردینان دو سوسور، کلود لوی-استروس و رولان بارت، به نقش زبان و ساختار در شکل‌گیری معنا پرداخته می‌شود. کتاب نشان می‌دهد که زبان نه فقط ابزاری برای نام‌گذاری واقعیت، بلکه ساختاری بنیادین است که معناها را در فرهنگ‌های مختلف تولید می‌کند. در بخش‌هایی از کتاب، تحلیل‌هایی از روایت‌های ادبی و اسطوره‌ای، مانند قصه‌های پریان روسی و داستان‌های بالزاک، ارائه می‌شود تا نشان دهد چگونه ساختارهای روایی و رمزگان‌ها در تولید معنا نقش دارند. همچنین، مفاهیمی چون دیفرانس در اندیشهٔ ژاک دریدا و نقد ساختارنگری از منظر پساساختارگرایی بررسی می‌شوند. در بخش‌های پایانی، نشانه‌شناسی فیلم و تفاوت‌های آن با زبان طبیعی، به‌ویژه از منظر کریستیان متس و وارن باکلند، تحلیل می‌شود. کتاب با ارائهٔ واژه‌نامه و نمایه، ابزارهای لازم برای فهم بهتر مفاهیم تخصصی را نیز در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

چرا باید کتاب از نشانه تا معنا را خواند؟

این کتاب با گردآوری جستارهایی از متفکران برجستهٔ نشانه‌شناسی و نقد ادبی، امکان آشنایی با سیر تحول این حوزه و کاربردهای آن در تحلیل متون ادبی و سینمایی را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این اثر می‌تواند با مفاهیم کلیدی نشانه‌شناسی، رویکردهای مختلف آن و چگونگی به‌کارگیری این نظریه‌ها در نقد ادبیات و فیلم آشنا شود و ابزارهای تحلیلی تازه‌ای برای فهم متون فرهنگی به دست آورد.

خواندن کتاب از نشانه تا معنا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های زبان و ادبیات، مطالعات فرهنگی، سینما و هنر، و علاقه‌مندان به نظریه‌های نقد ادبی و نشانه‌شناسی مناسب است. همچنین برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از ساختار معنا در متون ادبی و سینمایی هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب از نشانه تا معنا

- فصل نخست: نشانه‌شناسی چیست؟ (یوگنی گورنی) به معرفی سه تعریف اصلی نشانه‌شناسی و رویکردهای آن می‌پردازد و مبانی فلسفی این حوزه را بررسی می‌کند.- فصل دوم: ساختارنگری و نشانه‌شناسی (کیت مگائن) رابطهٔ زبان، فرهنگ و ساختارهای معنایی را با مثال‌های ادبی و سینمایی توضیح می‌دهد.- فصل سوم: نگاهی به فصل «ساختارنگری و نشانه‌شناسی» کتاب راهنمای راتلج به نظریه نقد ادبیات و فرهنگ (محمد غفاری) نقد و بررسی ابعاد مختلف ساختارنگری و نشانه‌شناسی و کاستی‌های برخی رویکردها.- فصل چهارم: معرفی چند اصطلاح و چهره در حوزهٔ ساختارنگری و نشانه‌شناسی شرح مختصر مفاهیم و شخصیت‌های کلیدی مانند سوسور، پراپ، بارت و ماشری.- فصل پنجم: به‌سوی نشانه‌شناسی ادبیات (رابرت اسکولز) بررسی نقش نشانه‌شناسی در تعریف ادبیات و ارتباط آن با بافت اجتماعی و فرهنگی.- فصل ششم: نگاهی به مفهوم دیفرانس در اندیشهٔ ژاک دریدا (محمد غفاری) تبیین مفهوم دیفرانس و نقد ساختارنگری از منظر پساساختارگرایی.- فصل هفتم: نشانه‌شناسی و بلاغت (پل دومان) تحلیل رابطهٔ بلاغت و دستور زبان و ساخت‌گشایی تقابل‌های سنتی در نقد ادبی.- فصل هشتم: بازی مرگ و زندگی؛ خوانشی از شعر «شبانهٔ ۹» سرودهٔ احمد شاملو از منظر نشانه‌شناسی پساساختارنگر (محمد غفاری) نمونه‌ای عملی از تحلیل نشانه‌شناسانهٔ شعر فارسی.- فصل نهم: نشانه‌شناسی فیلم (وارن باکلند) بررسی تطور نشانه‌شناسی فیلم و تفاوت‌های آن با زبان طبیعی و نظریه‌های جدید در این حوزه.- واژه‌نامه و نمایه: ابزارهای کمکی برای فهم بهتر مفاهیم تخصصی کتاب.

بخشی از کتاب از نشانه تا معنا

«شاید، رایج‌ترین و مهم‌ترین تعریف نشانه‌شناسی تعریف آن بر اساس موضوع باشد: «نشانه‌شناسی علم نشانه‌ها و نظام‌های نشانه‌ای است.» با این حال، اگر این تعریف را با دقت بیشتری بررسی کنیم، پرسش پیش می‌آید که چه‌کسی وجه تمایز نشانه و غیرنشانه را مشخص می‌کند. از پیش فرض می‌کنیم که ۱) نشانه‌ها وجود دارند و ۲) ما می‌دانیم که نشانه چیست. قرن‌ها پیش قدیس اوگوستینوس از دشواری متمایزکردن اشیا از نشانه‌ها آگاه بود. در وهلهٔ نخست فقط با کمک نشانه‌هاست که می‌توانیم اشیا را بشناسیم و دربارهٔ آن‌ها صحبت کنیم؛ یعنی با استفاده از نشانه‌ها به‌جای خود اشیا. (این مسئله بعدها دغدغهٔ اصلی چارلز سندرز پرس، پدر نشانه‌شناسی مدرن، شد که معتقد بود همه اشیا «شیء فی‌نفسه» اند و نشانه‌ها نیز واسطه‌ای عام بین ذهن انسان و جهان بیرون از ذهن او هستند.) از طرف دیگر آن‌چه غالبا به‌مثابه نشانه ادراک می‌شود در بعضی مواقع ممکن است به‌مثابه شیء صرف ادراک (و استفاده) شود. محض نمونه، ممکن است فردی کتاب مقدس را بخواند و تفسیر کند و آن را شیئی مقدس و رمزی بینگارد، اما این نیز ممکن است که آن فرد همین کتاب را بر سر شخص دیگری بکوبد و جان او را بگیرد. گاهی، بعضی افراد به اشیا معنایی خاص می‌بخشند و آن‌ها را به نشانه‌هایی بدل می‌کنند که شاید در نظر دیگران کاملا بی‌اهمیت باشند. پی‌روان ادیان غریبه و مبتلایان به پارانویا نمونه‌هایی از این قبیل اشخاص به‌شمار می‌روند. کوتاه سخن، شرایط زیادی هستند که تعیین می‌کنند کی و کجا شیء خاصی را نشانه در نظر بگیریم و کی و کجا آن را نشانه در نظر نگیریم (و برعکس). با این همه، اشیا و، به همین قیاس، رابطهٔ شیء / نشانه حقیقتاً جزو مسائل نشانه‌شناسی نیستند (با این که این‌ها را از مسائل اساسی آن اعلام کرده‌اند). نشانه‌شناسی کاری با واقعیت غیرنشانه‌ای ندارد؛ به همین دلیل، نمی‌تواند مسئلهٔ وجود یا عدم پدیده‌های فراتر از حدود نشانه را حل کند. به بیان دیگر و به تعبیر نشانه‌شناسان، غیرنشانه نیز نوعی نشانه محسوب می‌شود. هرچند با محتوایی تماماً سلبی. بنابراین، نشانه‌شناسی عبارت است از همه‌چیز را نشانه یا نظام نشانه‌ای دانستن. هرچیزی ممکن است موضوع بررسی نشانه‌شناسی باشد. این حرف به آن معناست که نشانه‌شناسی هیچ موضوع خاصی ندارد (یا دست‌کم، هیچ موضوعی که خاص آن باشد).»