کتاب فیه ما فیه

کتاب فیه ما فیه نوشتهٔ جلال الدین محمدبن محمد مولوی و حاصل گردآوری بدیع الزمان فروزانفر است. انتشارات امیرکبیر این کتاب را منتشر کرده است. این اثر، مجموعه‌ای از گفتارهای مولانا در میان حلقهٔ دوستان و یارانش است.

درباره کتاب فیه ما فیه

کتاب فیه ما فیه شاهکاری عرفانی از جلال الدین محمدبن محمد مولوی، شاعر پرآوازهٔ قرن هفتم و صاحب کتاب «مثنوی معنوی» است. «فیه ما فیه» اثری منثور است که به‌گمان اغلب صاحب‌نظرانْ بهترین مقدمه برای ورود به جهان وسیع اندیشهٔ مولانا به شمار می‌رود. این اثر دارای زبانی ساده، بی‌پیرایه و بیانی آهنگین و زیبا است و همین ویژگی‌ها آن را به یکی از برترین متن‌های نثر کلاسیک بدل کرده است. کتاب «فیه ما فیه» مجموعه‌ای از مقالات یا گفتارهای مولانا در میان حلقهٔ دوستان و یارانش است. اغلبِ فرازهای این اثر به‌وسیلهٔ شنوندگان آن گفتارها به رشتهٔ تحریر در آمده است. در این اثر می‌توان به برخی از جدی‌ترین تأملاتِ معرفت‌شناختی و بعضی از زیباترین اندیشه‌های عرفانی مولوی برخورد.

گفته شده است که تدوین کتاب «فیه ما فیه»، پس از وفات مولوی (۶۷۲ قمری) انجام گرفته است. در نسخه‌های قدیم گاه آن را «الاسرار الجلالیه» و گاه «فیه مافیه» خوانده‌اند. از میان سه اثر منثور مولانا، «مکتوبات» تنها کتابی است که به قلم خودش نوشته شده است. دو اثر دیگر طی سال‌ها از سخنان مولانا و توسط مریدانش به تحریر درآمده و گردآوری شده‌اند. ازآنجاکه تدوین نهایی «فیه مافیه» پس از مرگ شاعر انجام گرفته، عنوان آن نیز انتخاب مستقیم او نبوده است. دو نسخهٔ انگلیسی معروف فیه ما فیه، با عناوین «مقالات رومی» و «نشان غیب» منتشر شده‌اند. ترجمهٔ آلمانی این اثر هم به‌دست «آنه‌ماری شیمل» (خاورشناس و اسلام‌‌پژوه) صورت گرفته است.

خواندن کتاب فیه ما فیه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

شنیدن این کتاب صوتی را به دوستداران متون کهن منثور پیشنهاد می‌کنیم.

درباره مولوی

جلال الدین محمدبن محمد مولوی در تاریخ ۶ ربیع‌الاول ۶۰۴ (۱۵ مهر ۵۸۶) به دنیا آمد و در تاریخ ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری (۴ دی ۶۵۲ هجری شمسی) درگذشت. او معروف به مولانا، مولوی، رومی و نام کاملش «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده است. او شاعر پارسی‌گوی ایرانی است. اثرگذاری آثار مولوی فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است. ایرانیان، افغان‌ها، تاجیک‌ها، ترک‌ها، یونانیان، دیگر مسلمانان آسیای میانه و مسلمانان جنوب شرق آسیا همواره از میراث معنوی رومی تأثیر گرفته‌اند. اشعار او به‌طور گسترده و به بسیاری از زبان‌های جهان ترجمه و خوانده شده است. بیشتر آثار مولوی به زبان فارسی سروده شده است، اما او در اشعارش به‌ندرت از ترکی، عربی و کاپادوسیه‌ای یونانی نیز استفاده کرده است.

مثنوی معنوی اثر او که در قونیه تصنیف شده یکی از عالی‌ترین اشعار زبان فارسی به‌شمار می‌رود که در شش دفتر مجزا سروده شده است. این کتاب به زبان شعر نوشته شده و در آن می‌توان حکایت‌های مختلفی را در بستری مشترک خواند و از نکات مهم و پندهای موردنظر شاعر آگاه شد. از دیگر آثار این شاعر و عارف ایرانی می‌توان به این موارد اشاره کرد: «فیه ما فیه» (مجموعهٔ تقریرات ۷۱‌گانهٔ مولانا)، «مجالس سبعه» (مجموعهٔ مواعظ و مجالس مولانا)، «دیوان شمس تبریزی» (غزلیات مولانا) و رباعیات.

در ایران و خارج از ایران بارها از آثار مولانا برای تولید آثار گوناگونی همچون داستان، رمان، سریال تلویزیونی، انیمیشن، فیلم‌های سینمایی، نمایشنامه و تئاتر اقتباس شده است. پری صابری و بهروز غریب پور از هنرمندان هنرهای نمایشی هستند که آثاری را با درون‌مایه‌های آثار مولوی و گاه با حضورِ شخصیتِ او، در ایران، روی صحنه برده‌اند. مولانا در قونیه به خاک سپرده شده است.

درباره بدیع الزمان فروزانفر

«محمدحسین بُشرویه‌ای» مشهور به بدیع الزمان فروزانفر در ۱۴ شهریور ۱۲۷۶ در بُشرویه به دنیا آمد و در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۹ در تهران درگذشت. او ادیب، نویسنده، مترجم، سراینده و پژوهشگر ادبی ایرانی و مدرس دانشگاه در زمینهٔ زبان و ادبیات پارسی بود. این شخصیت ایرانی، یکی از مولوی‌پژوهان بزرگ امروزی بود و در این زمینه آثار ارزشمند گوناگونی را نگاشت؛ همچنین سال‌ها استاد کرسی‌دار ادبیات فارسی در دانشگاه تهران و نیز از کارمندان فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. عنوان برخی از کتاب‌های او عبارت است از «فیه ما فیه از گفتار مولانا جلال الدین محمد مولوی»، «شرح مثنوی شریف»، «شرح زندگی مولوی»، «تاریخ ادبیات ایران» و «شرح احوال و نقد و تحلیل آثار عطار».

بخشی از کتاب فیه ما فیه

«همه چیز را تا نجویی نیابی، جز این دوست را تا نیابی نجویی. طلب آدمی آن باشد که چیزی نایافته طلب کند و شب و روز در جست‌و‌جوی آن باشد، الاّ طلبی که یافته باشد و مقصود حاصل بود و طالبِ آن چیز باشد. این عجب است؛ این چنین طلب در وهم آدمی نگنجد و بشر نتواند آن را تصوّر کردن، زیرا طلب او از برای چیز نوی‌ست که نیافته است و این طلب چیزی که یافته باشد و طلب کند، این طلب حق است. زیرا که حقّ تعالی همه چیز را یافته است و همه چیز در قدرت او موجود است که «کُنْ فَیَکُوْنْ اَلْواحِدُ الْمَاجِدُ واجد» آن باشد که همه چیز را یافته باشد و مع هذا حق تعالی طالب است که «هُوَ الطاّلِبُ وَالْغَالِبُ». پس مقصود از این آن است که ای آدمی، چندان که تو در این طلبی که حادث است و وصف آدمی‌ست از مقصود دوری. چون طلب تو در طلب حقّ فانی شود و طلب حق بر طلب تو مستولی گردد، تو آنگه طالب شوی به طلب حق.»