کتاب عمو علاءالدین

کتاب عمو علاءالدین نوشتهٔ سیدجمال الدین زهرایی است. انتشارات پیام آزادگان این ناداستان را در قالب نامه روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب عمو علاءالدین

کتاب عمو علاءالدین (واکاوی نامه‌های اسارتی) حاوی ناداستانی در قالب مجموعه نامه است که به قلم یک جانباز و آزاده از استان فارس نوشته شده است؛ فردی که در عملیات بیت‌المقدس و عملیات محرم حضور داشت و در سال ۱۳۶۲ در عملیات والفجرِ یک به اسارت درآمد. سیدجمال الدین زهرایی نام اوست. گفته شده است که رمزگشایی واژه‌ها و عبارت‌هاست که در این کتاب مهم است؛ کلمات رمزآمیزی که سال‌ها لابه‌لای نامه‌های ردوبدل‌شده بین او و خانواده استتار شده بود. «ویژگی‌های نامه‌های اسارت» و «واکاوی نمونه‌هایی از نامه‌های اسارتی» عنوان بخش‌هایی از این ناداستان است.

در یک تقسیم‌بندی می‌توان ادبیات را به ۲ گونهٔ داستانی و غیرداستانی تقسیم کرد. ناداستان (nonfiction) معمولاً به مجموعه نوشته‌هایی که باید جزو ادبیات غیرداستانی قرار بگیرند، اطلاق می‌شود. در این گونه، نویسنده با نیت خیر، برای توسعهٔ حقیقت، تشریح وقایع، معرفی اشخاص، یا ارائهٔ اطلاعات و به دلایلی دیگر شروع به نوشتن می‌کند. در مقابل، در نوشته‌های غیرواقعیت‌محور (داستان)، خالق اثر صریحاً یا تلویحاً از واقعیت سر باز می‌زند و این گونه به‌عنوان ادبیات داستانی (غیرواقعیت‌محور) طبقه‌بندی می‌شود. هدف ادبیات غیرداستانی تعلیم عامهٔ مردم است (البته نه به‌معنای آموزش کلاسیک و کاملاً علمی و تخصصی که عاری از ملاحظات زیباشناختی است)؛ همچنین تغییر و اصلاح نگرش، رشد افکار، ترغیب، یا بیان تجارب و واقعیات از طریق مکاشفهٔ «مبتنی بر واقعیت» از هدف‌های دیگر ناداستان‌نویسی هستند. ژانر ادبیات غیرداستانی به مضمون‌های بی‌شماری می‌پردازد و فرم‌های گوناگونی دارد. انواع ادبی غیرداستانی می‌توانند شامل این‌ها باشند: جستارها، زندگی‌نامه‌ها، کتاب‌های تاریخی، کتاب‌های علمی - آموزشی، گزارش‌های ویژه، یادداشت‌ها، گفت‌وگوها، یادداشت‌های روزانه، سفرنامه‌ها، نامه‌ها، سندها، خاطره‌ها، نقدهای ادبی.

خواندن کتاب عمو علاءالدین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ناداستان معاصر ایران و قالب نامه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب عمو علاءالدین

«نامهٔ شمارهٔ ۳۹

این نامهٔ آبی‌رنگ برای رفع نگرانی حقیر ازطرف خانوادهٔ عزیزم فرستاده شده بود. قبلاً توضیح داده شد که این نامه به‌خاطر داشتن تنها اسم و امضا که در کاغذ آبی‌رنگ بود، به‌نوعی نامهٔ سریع‌السیر محسوب می‌شد و باید در مدت کوتاهی نسبت به نامه‌های سفیدرنگ به دستم می‌رسید، اما بعداز ۸ ماه! واصل شد (۱۳۶۷/۰۴/۱۸ تا ۱۳۶۷/۱۲/۰۱) و اشکم را درآورد. آخر چرا؟! نمی‌دانستم کدام خداخیرداده در ادارهٔ تفتیش با من سر ناسازگاری داشت، هرگز هم متوجه نشدم! چون کسی نبودم که بخواهند روی من حساس شوند و این‌چنین دو سال به اَشکال متعدد اذیتم کنند! حتی این نامهٔ آبی‌رنگ بدون هیچ سلام‌وعلیک را هم، که معمولاً دو هفته یا یک ماه به دست گیرنده می‌دادند، زمان باورنکردنی هشت‌ماهه‌ای را سپری کرده بود.

با کشیدن تصویر یک گل سال ۱۳۶۸ را پیشاپیش تبریک گفته‌ام. در متن نامه شاید برای اولین‌بار از دلتنگی‌ام برای ننه و خانواده‌ام گفته و نالیده‌ام و اینکه تحریم نامه‌ای هستم!

درحالی‌که جنگ با پذیرش آتش‌بس به‌پایان رسیده است، اما اسرا همچنان در بند مانده‌اند و اذیت و آزار عراقی‌ها را به‌جان می‌خرند، از همه‌چیز و همه‌جا محروم، حتی از دریافت یک نامهٔ سلامتی و احوالپرسی هم دریغ می‌کنند. به این سطور نوشته‌شده نگاهی دوباره می‌اندازم:

«به امید اینکه خداوند در دنیا و آخرت سعادت نصیب همگی نماید. مدت دو سال است از شما نامه نمی‌رسد. سه ماه است اینجا اردوگاه شمارهٔ ۷ هستم و شاید باز تغییر مکانی صورت بگیرد. ناراحت من نباشید، اصلاً ارزش ناراحت‌شدن و در فکر فرورفتن ندارد، ۶ سال دارد می‌گذرد بقیه‌اش هم خواهد گذشت؛ فقط ما را دعا کنید و چشم به رضای خدا و لطف ائمهٔ بزرگوار داشته باشید. به‌هرحال شما بهتر می‌توانید از صلیب یا هلال‌احمر بخواهید که نامه را به دستم برسانند. اگر نامه نمی‌رسد، کوتاهی از من نیست. از وضع خودتان و چگونگی خانه بنویسید ... . ننهٔ عزیزم، ان‌شاءالله زحمات مرا ببخش، مثل گذشته با یاد خدا زندگی را ادامه بده. ... به‌هرحال درسته ما جز دردسر چیزی نبوده‌ایم ... ولی هر ماه برو صلیب (هلال‌احمر) و یک نامهٔ آبی بگیر (مثل همین نامه) و بفرست و مطلبی هم که نمی‌خواهد بنویسی (فقط اسم و امضا که خودش نشانهٔ سلامتی شماست) ... بار دیگر مرا دعا کن و از خداوند بخواه ببخشدم. سال نو بر همگی مبارک. در امور زندگی خوب باشید و هیچ سختی و کمبودی به خودتان ندهید ... (درمورد نقاشی گل بالای نامه) هرچند گل بی‌روح و محدودی است، به خوبی و گلی خودتان برای سال جدید بپذیرید.»»