کتاب سیاست زمین

کتاب سیاست زمین نوشتهٔ جان اس. درایزک و ترجمهٔ مهدی رفعتی پناه مهرآبادی است. انتشارات شیرازه کتاب ما این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی گفتمان‌های محیط زیستی. این اثر از مجموعهٔ «مفاهیم علوم اجتماعی» است.

درباره کتاب سیاست زمین

در پنج دههٔ اخیر اتفاقات زیادی در امور محیط‌زیستی رخ داده است. بحران محیط‌زیستی در اواخر دههٔ ۱۹۶۰ همراه با هشدارهای جدی در مورد کمبودهای جهانی و فروپاشی محیط‌زیستی از راه رسید. از آن زمان تا کنون جمعیت کرهٔ زمین تقریباً دو برابر شده‌ است. وقایع هسته‌ای ناگواری در چرنوبیل و فوکوشیما و رویدادهای غیرهسته‌ای مهمی در بوپال هند، تنگهٔ شاهزاده ویلیام آلاسکا و خلیج مکزیک رخ داده است. رخدادهای آب‌وهوایی بسیار شدید، همانطور که از سوی بیشتر مدل‌های تغییر اقلیم پیش‌بینی می‌شد، افزایش یافته‌اند و در حال به زیر آب بردن نیواورلئانز هستند. احزاب سبز به‌عنوان نیروی انتخاباتی مهمی ظاهر شده‌اند و به ائتلاف‌های حکومتی در چندین کشور پیوسته‌اند. گروه‌های محیط‌زیستی، عضوگیری گسترده‌ای را انجام داده‌اند. واکنش‌های پوپولیستی علیه محیط‌زیست‌گرایی شعله‌ور شده‌اند. مسائل محیط‌زیستی جهانی به‌ویژه مسائل مربوط به تغییر اقلیم، تنوع زیستی و کاهش لایه اوزون بر سر زبان‌ها افتاده‌اند. اجلاس‌های جهانی، روزهای زمین، رؤسای جمهور محیط‌زیستی، خرابکاری‌های عمدی اکولوژیک، نافرمانی مدنی، تدوین انبوهی از قوانین و مقررات و جنبش‌هایی برای عدالت محیط‌زیستی، توسعه پایدار، اکولوژی ژرف‌نگر، ضدجهانی شدن، «استفادهٔ خردمندانه» و انکار تغییر اقلیم داشته‌ایم. 

ایدهٔ کتاب سیاست زمین آن است که به درک همهٔ این تحولات نائل آید. جان اس. درایزک این کار را با به‌کارگیری مفهوم گفتمان‌های محیط‌زیستی انجام داده است. گفتمان، روشی مشترک برای نگریستن به جهان است. به‌همین دلیل طرفداران گفتمان هنگام سخن گفتن از رویدادها، نوع خاصی از زبان را به‌کار خواهند گرفت که به‌نوبهٔ خود مبتنی بر برخی از تعاریف، داوری‌ها، مفروضات، استدلال‌ها و عقاید مشترک است. اینجاست که به‌نظر می‌رسد اشتراکات کمی بین (مثلاً) طرفداران گفتمانی که به ماهیت غیرمشکل‌سازِ رشد اقتصادیِ کنترل‌نشده اعتقاد دارند و گفتمان رادیکال سبز که به‌دنبال هماهنگی مجدد بین انسان‌ها و همچنین میان انسان و طبیعت است، وجود دارد. تاریخ امور محیط‌زیستی، تاریخ گفتمان‌هایی است که در این اثر بررسی شده‌اند؛ فراز و فرودشان، تعاملات، کنش‌ها و واکنش‌ها و تأثیرات‌شان. همهٔ این گفتمان‌ها هنوز با ما هستند و هیچ‌کدام به حاشیه نرفته‌اند. نویسنده در این اثر تاریخ این گفتمان‌ها را بازگو کرده و تأثیرات و نقاط قوّت و ضعف آنها را به‌عنوان روش‌های مواجهه با مسائل محیط‌زیستی ارزیابی نموده است.

خواندن کتاب سیاست زمین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزه‌های جامعه‌شناسی و محیط‌زیست پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب سیاست زمین

«چرا ساختار اجتماعی اهمیت دارد؟ اصلی‌ترین دلیلش آن است که پیامدهای کلان (سیاست‌ها، نهادها و رویدادهایی مانند انقلاب) به‌ندرت از طریق بررسی سادهٔ علل خُرد، قابل پیش‌بینی و برآورد هستند. در جوامع بودایی، تائوئیستی و هندو، باورهای رایج محیط‌زیستی می‌توانند با سیستم‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی استبدادی و ضدّ محیط‌زیستی همزیستی داشته باشند. مسائل عمده‌ای در تجمیع ترجیحات، نگرش‌ها و ادراکات سطح فردی در نتایج سطح کلان دخیل هستند. در مقام یک دانشمند علوم اجتماعی، به این نکته اشاره می‌کنم که علوم اجتماعی تنها به این دلیل وجود دارند که پدیده‌های اجتماعی و ساختاری- اجتماعی قابل تقلیل به روانشناسی فردی نیستند. بنابراین، حتی اگر شاهد تغییر افراد، بر اساس خطوطی که سبزها به‌دنبال آن هستند، در مقیاس وسیع باشیم کاملاً محتمل است که هیچ چیز در سطح کلان تغییر نکند. اگر شرایط و زمینهٔ ساختاری وجود نداشته باشد که ابراز سرخوردگی از نظم گذشته، ایجاد اتحاد و همبستگی در برابر آن و اقدام بر اساس همبستگی را تسهیل کند، طبعاً نظم گذشته زنده خواهد ماند. دگرگونی‌های روانی و فرهنگی گسترده می‌توانند پیامدهای کلان داشته باشند، اما این پیامدها هرگز بازتابی ساده از تحوّلات سطح خُرد نیستند. امکان ناکام ماندن تغییرات روانشناختی از طریق عوامل متعدد وجود دارد: سیستم‌های انتخاباتی که علیه احزاب جدید تبعیض قائل می‌شوند، سیستم‌های بازاری که رفتار مادّی‌گرایانه و خودخواهانه را پاداش می‌دهند و تقویت می‌کنند، ساختارهای اجتماعی که افراد را منزوی و نگرانی‌های آنها را شخصی‌سازی می‌کنند، ساختارهای استخدامی که تشکیل جلسه و سازماندهی را دشوار می‌کنند، ساختارهای خانوادگی که یا زنان را در خانه نگه می‌دارد و یا شخصی‌سازی را تقویت می‌کنند و باعث می‌شوند مردان و زنان نان‌آور به حدی خسته شوند که فرصتی برای فعالیت سیاسی نداشته باشند.»