کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش

کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش نوشتهٔ محمدرضا تاجیک است و نشر نی آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش

در زمانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم دانش سیاسی در معرض بحران‌های شالوده‌شکن فراوان قرار گرفته است. زیرا، از یک سو، دوران نظریه‌ها و گفتمان‌های سیاسی‌ای که تأکید خود را صرفاً بر «صاحبان ابزارهای تولید» و «شیوه‌های تولید» استوار کرده و روابط قدرت را حافظ منافع آنان می‌دانند، گذشته است و اکنون به روزگاری رسیده‌ایم که در آن «شیوه‌های عرضه» بر شیوه‌های تولید ارجحیت یافته‌اند، و به این ترتیب، چنگ‌اندازی به «دارایی گفتمانی» یا «ثروت‌های مفهومی» جایگزین توجه به ثروت‌های مادی یا حکومتی محض شده‌اند، و از سوی دیگر، «اغلب افراد میل رسیدن به یک نظام متحدِ دانش و نظریه واحد در علوم اجتماعی را منتفی دانسته‌اند و تلاش مدرنیستی برای حفظ محتوا و روش تولید دانش به سود کوششی پسامدرن برای یافتن راه‌های کسب دانش که این‌جا و آن‌جا به کار آیند، کنار گذاشته شده است».

به‌رغم هجمهٔ شالوده‌شکنانهٔ روش‌شناختی، و به‌رغم این واقعیت که سیاست در زمانهٔ ما به‌طور شتابانی خود را از حصارهای امور کلی و انتزاعی رهانیده و به تدقیق و تفهیم امور جزئی، سوژه‌های عینی (انضمامی) و تجربه‌های جهان روزمرهٔ تکه‌تکه شده، یا زیست‌جهان‌های متکثر و تجربه‌های زیستهٔ زنده، تمایل نشان می‌دهد و همره و همراه با این «تمایل»، نوعی «بی‌تمایلی» یا «عدم‌تمایل» به فرانظریه‌ها و فراروش‌ها و فرروایت‌ها نیز، با این نوع سیاست قرین و عجین است، انسانِ عصرِ ما، کماکان با این پرسش‌های اندیشه‌ساز/سوز مواجه است که: شأن و منزلت مدعیات نظری و روشی علمی در عرصهٔ سیاست چیست؟ آیا این مدعیات می‌توانند پشتوانهٔ مستحکمی برای نظریه و روش‌های علمی در همهٔ ادوار و در بسترهای بسیار متفاوت زبان‌ها، فرهنگ‌ها، و جامعه‌ها باشند؟ آیا علم از استعداد خلق و آفرینش یک فرانظریه و فراروش در حوزهٔ مطالعاتی سیاست برخوردار است؟ آیا علم، مانند فلسفه، فقط «گفتمانی» در بین سایر گفتمان‌ها، و بازی زبانی‌ای با اصطلاحات و استعارات مطلوب خود، اما فاقد هرگونه اولویتی از نظر دقت یا حقیقت شناخت‌شناسانه است؟ آیا اختلاف سلیقه‌های روش‌شناختی و فکری، نقطهٔ اشتراک اصلی دانشوران سیاسی را که همانا فهم و درک این نکته است که «دنیای سیاست» چگونه است و چگونه عمل می‌کند، محو می‌کند؟

کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

فصل‌های این کتاب از این قرار است:

پساسیاست؛ پسانظریه و پساروش

پسارفتارگرایی؛ نظریه و روش

پساساخت‌گرایی؛ نظریه و روش

پسامدرنیسم؛ نظریه و روش

پسامارکسیسم؛ نظریه و روش

مطالعاتِ فرهنگی؛ نظریه و روش

نشانه‌شناسی؛ نظریه و روش

گفتمان؛ نظریه و روش

خواندن کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران فلسفه، فلسفه سیاسی، جامعه‌شناسی، نشانه‌شناسی و علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پساسیاست؛ نظریه و روش

«آیا می‌توان میان «سیاست» و «گفتمان» نوعی رابطهٔ هم‌نشینی و جانشینی تعریف نمود؟ آیا می‌توان سیاستی گفتمانی داشت و یا بر قامتِ سیاست جامه‌ای از جنس گفتمان طراحی کرد؟ آیا می‌توان در میانه و وقفهٔ میان «گفتمان» و «پادگفتمان»، «متن» و «ضدمتن»، «قدرت» و «مقاومت»، «متن» و «چارچوب»، «گفتار» و «زبان»، «دال» و «مدلول»، به سیاست اندیشید؟ آیا می‌توان سیاست و روابط پیچیدهٔ سیاسی را در متنیت متن به تحلیل کشید؟ آیا گفتمان عین سیاست و قدرت است یا روشی برای فهم سیاست و مقولات سیاسی؟ آیا ما «سیاستِ گفتمانی» داریم یا «گفتمانِ سیاسی» و یا هر دو؟ آیا اساساً آدمی امکان دست‌یابی به اصول سامان‌دهندهٔ تخیلاتِ خود دربارهٔ واقعیت‌های سیاسی و یافتن پاسخی مناسب برای چگونگی معنادار شدن جهان را دارد؟

بی‌تردید، پرسش‌های فوق به‌رغم صورتِ شاداب و نوین خود، خبر از دغدغه‌ای کهن در میان اندیشمندان می‌دهند. در تلاش برای رهایی از این دل‌مشغولی، انسانِ شناسنده به‌زودی دریافت که «زبان به همان اندازه که منحصربه‌فرد است، فراگیر و تأثیرگذار هم هست. به‌ندرت جنبه‌ای از زندگی را می‌توان یافت که زبان در آن نقشی ایفا نکند. ما عمدتاً به‌واسطهٔ زبان ارتباط برقرار می‌کنیم، به کمک زبان، تفکر و استدلال می‌نماییم و با بیانی خلاق، زبان را بر تن تخیل خود می‌پوشانیم. ساعات خواب ما نیز به اندازهٔ ساعات بیداری‌مان تحتِ تأثیر زبان است ــ حتی رؤیاهای ما نیز توسط زبان منتقل می‌شوند.» »