کتاب ادبیات عمومی

کتاب ادبیات عمومی نوشتهٔ علی محمد رحیمی و لیدا بیرانوند و بهمن مدیری است و انتشارات آوای چلچله شاهرود آن را منتشر کرده است. این کتاب برای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است.

درباره کتاب ادبیات عمومی

دانشجویان و علاقه‌مندان زبان و ادب پارسی! پاسداران میراث گرانبار زبان فارسی! زبان و ادب پارسی سند هویت ملی ماست و از گذشته‌های دور بر تارک تاریخ عالم درخشیده‌، در ساختار تمدن جهان نقش بسزایی داشته است و خواهد داشت. ای عزیز! ادبیات آیینه‌ٔ تمام نمای زندگی و تفکر یک ملت است، اخلاق و رفتارش، آرزوها و آمالش، همت و آرمان‌هایش، حقارت و بزرگی‌هایش، خست و‌ سخاوتش، غم‌ها و شادی‌هایش، حکومت و حاکمانش، شکست‌ها و‌ پیروزی‌هایش، رسوم و عاداتش، مراسم و سنت‌هایش، تولد و مرگش، عروسی و عزایش، باورها و ارزش‌هایش، دین و اعتقاداتش، افسانه و حکایاتش، سرگذشت و ماجراهایش، خلاصه، همه و همه را در این آیینه می‌توان دید. برای شناخت هر جامعه‌ای باید ادبیاتش را کاوید.

برای پاسداری، خلق، ماندگاری و جلوگیری از نابودی این میراث نفیس، رنج و زحمت و سختی بسیار کشیده شده است. از فردوسی که با رنجی سی ساله پرچم پر افتخار ایران عزیز را در این عرصه برافراشته «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» یا نالش نی مولوی؛ از وجود خود چو نی گشتم تهی/ نیست از غیر خدایم آگهی، یا نظامی که، خون جگر با سخن آمیختم/ آتش از آب جگر انگیختم، یا خاقانی گرفتار بند و زنجیر، ماردیدی در گیاپیچان؟ کنون در غار غم/ مار بین پیچیده در ساق گیا‌آسای من، یا عطار که: بوی جگر سوخته خواهی ز دم من/ در سوختگی تا که چو عطار بسوزم/ ساقیا خون جگر در جام کن/ گر نداری درد از ما وام کن. به قول فرخی، این آثار حله‌های تنیده ز دل و بافته ز جان است، خون دل است تو از خون دلم مستی. تا نیما که برای پذیرایی جوانان علاقه‌مند در منزل خویش، قند را از خانه همسایه وام می‌گیرد، لیکن نام روستای کوچک یوش را از ایران آوازه‌ٔ جهان می‌کند...، پس آسان و راحت به دست نیامده ‌است:

بر آستان تو مشکل توان رسید آری عروج بر فلک سروری به دشواری است.

آثار قیمتی و فاخر ادبی لبریز است از حکمت، دانش، آگاهی، دانایی، هنر، عرفان، معرفت، ، اخلاق، تدبیر، مدیریت، سیاست، فرمانروایی، آداب معاشرت، آداب دوستی، آداب عاشقی و عشق ورزی، معشوق شناسی، خداشناسی، روان‌شناسی، شعرشناسی و هنرشاعری، هنرکاتبی، داستان‌پردازی، مردم‌شناسی، آیین چگونه زیستن، چگونه مردن، آداب نیایش، آرامش، عبادت و خلاصه هر چه در زندگی نیاز است. باید که درخوانش، نگهداری و گسترش آن بکوشیم، کمترین کار، آن است که آثار بزرگان ادب پارسی را خود بخوانیم و به دیگران توصیه و معرفی نماییم، اگر همه ما که در جامعه ایران زندگی می‌کنیم وظیفه خود بدانیم و بر خود واجب کنیم که برای شناخت شناسنامه و سند هویت ملی، فرهنگی، مذهبی و ارتقای آگاهی‌های خوب‌زیستن مطالعه کنیم و نخست از آثار بزرگ زبان و ادب پارسی یعنی آیینه‌ٔ تمام نمای زندگی ایرانیان، نیز بزرگان جهان آغاز کنیم، باور کنیم که بسیاری از ناهنجاری‌ها از بین خواهدرفت.

پاسداری و بزرگداشت این میراث عظیم و گنجینه نفیس بر ملت بزرگ ایران به‌ویژه اهل انصاف و صاحب فهم فرض است. از طرفی انسان به این حکیمان خاموش هنرنمای سخت محتاج است که خرقانی می‌گوید: «چراغی بهتر از خاموشی ندیدم» این آثار حکیمانه آگاهی و معلومات انسان را بالا می‌برد، مایه رشد شعور آدمی و فضایل انسانی می‌شود، درون‌ها را می‌پرورد، لای و لجن وجود آدمی را می‌شوید، دل‌ها را پاکیزه، خرم و باصفا می‌کند.

سیلاب نیستی را سر در وجود من نه کز خاکدان هستی بر دل غبار دارم

ادبیات اقیانوس زلالی است که می‌توان دلتنگی‌های روزمره و خستگی‌های روزگار بی‌رحم را در آن شست؛ داروخانه و شفاخانه‌ٔ جسم و جان است، خمخانه‌ٔ روح و روان است، حکیمان سخن‌پرداز، داروی شفابخش جسم و جان را در کلامی زیبا، شیرین، حکیمانه و دلنواز پیچیده‌اند و ساقیان بیدار‌دل، باده‌ٔ معرفت و محبت را در ساغرهای نفیس و نگارین برای عالمیان به‌ویژه هوشمندان آماده ساخته‌اند تا در پیاله عکس رخ یار بنگرند و سرکشند. چنین است که در این کتاب زبان و ادبیات فارسی عمومی، ساقیان باده‌ٔ نور و معرفت با ساغر قلم، همگان را فرا می‌خوانند، همان ساحرانِ سحر حلال، که گاهی سعی در اختفای پیغام سروش و سِرّ میفروش از نااهلان داشته، قصه عشق مجنون را در پرده‌ٔ نی پنهان نمودند: اگر از عام بترسی که سخن فاش کنی/ سخن خاص نهان در سخن عام بگو، سفارش می‌کنند، چشم بصیرت بگشایید و از روی کرامت بخوانید:

رفیقان چشم ظاهربین بدوزید/ من این حروف نوشتم چنانکه غیر ندانست

که ما را در میان سری است مکتوم/تو هم ز روی کرامت چنان بخوان که تو دانی

در ویرایش جدید، مطالبی که همگان را به کار آید و انگیزه فزاید، افزوده شد. گزیده‌ای از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای و نخبگان علمی در باب ارزش، اهمیت، حفاظت و گسترش زبان و ادبیات پارسی، آشنایی با عالی‌ترین آفرینش‌های نظم و نثر کلاسیک تا نو معاصر و جریان‌های شعر معاصر با نمونه‌هایی از بهترین و معروفترین چهره‌ها و اشعار آنان، انواع نظم و نثر، نمونه‌ٔ اشعار طنز معاصر، ادبیات داستانی و عناصر و انواع آن، آشنایی با مکتب‌های ادبی اروپا، ضرورت دانستن آرایه‌های ادبی، زیباشناسی سخن، آشنایی با صنایع ادبی، بدیع، معانی و بیان، ضرورت دانستن دستور زبان فارسی، آموزش نشانه‌گذاری در جمله (سجاوندی)، آموزش املا و نگارش واژه‌ها، آشنایی با نامه‌نگاری و انواع نامه‌های اداری و نمونه‌های آن، تنظیم دعوت‌نامه، نگارش درخواست، تنظیم صورتجلسه، تهیه گزارش و مراحل آن، شیوه‌های مستندسازی و ارجاع در متن، در پانوشت و در فهرست منابع و...، که امید است، آموزنده و مفید باشد. درس‌هایی مانند بیژن و منیژه، شیخ صنعان، خیشخانه، صوفیه در محکمه وجدان حذف گردید.

خواندن کتاب ادبیات عمومی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان دورهٔ کارشناسی پیشنهاد می‌کنیم.