کتاب تاریخ شبه جزیره سینا و اعراب

کتاب تاریخ شبه جزیره سینا و اعراب نوشتهٔ نعیم بک بن بشاره نقولا شقیر (۱۲۸۰ - ۱۳۴۰ هجری قمری) و ترجمهٔ علی‌‌اکبر ضیایی است و انتشارات بین المللی امین آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب تاریخ شبه جزیره سینا و اعراب

نعیم بک بن بشاره نقولا شقیر (۱۲۸۰ - ۱۳۴۰ هجری قمری / ۱۸۶۳ - ۱۹۲۲ م) مورخ و اهل لبنان است. او در قصبه شویفات در حدود مه ۱۸۶۳، طبق پرونده خدمتش در دولت سودان، در خانواده‌ای یمنی‌الاصل به دنیا آمد. او در بیروت در کالج انجیلی سوریه (بعدها دانشگاه آمریکایی بیروت) تحصیل کرد و در سال ۱۸۸۳ از آن با مدرک لیسانس علوم در هنر فارغ التحصیل شد. او به مصر مهاجرت کرد و عضویت خود در انجمنی مخالف امپراتوری عثمانی را دلیل مهاجرت خود عنوان کرد. او در ۲۰ سپتامبر ۱۸۸۴ به ارتش بریتانیا پیوست و به کمپین نجات گوردون پاشا پیوست. پس از بازگشت از جنگ آن کمپین منحل شد و ارتش مرزی ارتش بریتانیا جایگزین آن شد. او به عنوان مترجم در ارتش مرزی اسوان کار کرد تا اینکه در سال ۱۸۸۹ به اداره اطلاعات مصر منصوب شد.

نعوم بک شقیر فرمانده بریتانیایی را در سفرهایش به سواکین و مرزهای جنوبی مصر و در لشکرکشی طوکر همراهی کرد و از این کارزار جان سالم به در برد و در آنجا اسناد زیادی را در مورد انقلاب مهدوی جمع آوری کرد و به طبقه‌بندی و ضبط و ثبت آنها اهتمام داشت. نعوم در تدارک قاچاق سلاطین از امدرمان نیز شرکت داشت و به پاداش موفقیتش لقب بیک به او اعطا شد. سپس در کارزار دونگولا شرکت کرد و در جبهه‌های فرکه و حافیر حضور یافت. سپس برای شرکت در لشکرکشی امدرمان و شرکت در نبرد کرری به سودان و پس از آنجا به مصر بازگشت.

نعوم و وینگت اسناد مهدیه را پس از حمله کرری حفظ کردند. نعوم آنها را از بیت‌المال و خانه‌های بزرگان و شاهزادگان منطقه جمع‌آوری کرد و به اداره جنگ در قاهره منتقل کرد. این اسناد گردآوری شده توسط نعوم، مجموعه اصلی اسناد مهدیه است که در آرشیو ملی خارطوم نگهداری می‌شود.

نعوم به دلیل کارش در اداره اطلاعات مصر و تابعیت منطقه شبه جزیره سینا از مصر با منطقه سینا نیز ارتباط داشت، جایی که توسط یک فرمانده وابسته به رئیس اطلاعات مصر اداره می‌شد. در گروه اطلاعات نظامی مصر بخش مهمی وجود دارد که در آنجا اسناد سودان و گزارش‌های مهمی درباره شبه جزیره سینا نگهداری می‌شوند. نعوم بیک شقیر در کمیته‌ای برای حل و فصل اختلافات مرزی بین ایالت مصر و کشورهای همسایه عثمانی شرکت کرد و نعوم بیک منشی طرف مصری بود و مأمور شد اطلاعاتی را درباره منطقه در اختیار او قرار دهد.

در سال ۱۹۰۰ همزمان با انتقال وزارت اطلاعات به دولت سودان و ریاست آن در قاهره، ریاست اداره تاریخ اداره اطلاعات بر عهده نعوم بیک شقیر بود. او سپس به ارتش مصر پیوست و سپس تا زمان مرگش در سال ۱۹۲۲ به خدمت دولت سودان درآمد و در شبه جزیره سینا سیاحت کرد و در قاهره درگذشت.

کتاب‌های او به علت احاطه نویسنده به اطلاعات ریز و جامع منطقه از دقت بسیاری برخوردار بودند. از جمله کتاب‌های او می‌توان به «ضرب المثل‌های مردم در مصر، سودان و شام» اشاره کرد.

از دیگر آثار مهم وی کتاب «تاریخ سینا و اعراب» است که او آن را در همکاری با سرویس‌های اطلاعاتی تألیف کرد. صحرای سینا یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست مصر قدیم و جدید بوده و هست. نویسنده در این کتاب ما را به یک تور مقدماتی در شبه جزیره می‌برد و ما را در داخل آن قرار می‌دهد تا جغرافیا، تاریخ، آداب و رسوم، سنت‌‌ها و آداب و رسوم آن را بیاموزیم. اهمیت این کتاب از آنجا ناشی می‌شود که یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی مستند تاریخ سینا به شمار می‌رود. او در تعیین مرزهای رسمی مصر و دولت عثمانی و به‌ویژه حدود صحرای سینا با دخالت بریتانیا نقش مهمی ایفا کرده بود «و شاید بتوان گفت که او یکی از مهم‌ترین کارشناسان منطقه سینا که درگیر نزاع‌های منطقه‌ای شده بود برای تعیین حدود رسمی به‌شمار می‌آمد و در مذاکرات رسمی بین طرف‌های درگیر به عنوان نماینده اداره اطلاعات مصر شرکت می‌کرد. اهمیت اطلاعات این کتاب موقعیت نویسنده آن است که به مدت سی سال چندین پست در اطلاعات بریتانیا و مصر کار کرده است. او در مدت سی سال با فرزندانش در منطقه صحرای سینا در مأموریت‌های سخت اطلاعاتی دانش گسترده و عمیقی از این منطقه مهم راهبردی گردآوری نمود و در آخر کتاب خود به رابطه بین صحرای سینا و شبه جزیره عربی و دولت‌های شام و عراق پرداخت. او در کتاب «تاریخ السودان القدیم والحدیث وجغرافیته» اطلاعات مهمی از سودان و انقلاب مهدی جمع آوری نمود، زیرا او یکی از افسران اطلاعاتی بود که برای نجات گوردون از سودان اعزام شده بود.

از دیگر آثار او می‌توان به «تاریخ السودان»، ۱۹۰۴ م، «الشباب والواجب»، مخطوط، «تاریخ الیمن»، مخطوط اشاره کرد.

نعوم شقیر که از زخم معده رنج می‌برد و تحت عمل جراحی قرار گرفت در مارس ۱۹۲۲ درگذشت.

خواندن کتاب تاریخ شبه جزیره سینا و اعراب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران تاریخ اعراب پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ شبه جزیره سینا و اعراب

«یکی از سنت های پسندیده ساکنان شبه جزیره سینا تکریم و احترام اولیاء خدا و بزرگان دینی است. در این جزیره آرامگاه منسوب به ده نفر از اولیاء و بزرگان دینی قرار دارد. اهالی جزیره برای جاویدان ماندن نام این بزرگان مقبره ها و آرامگاه هایی برپا می داشتند. زیارت قبور اولیاء و بزرگان و قربانی کردن شتر یا گوسفند و روشن کردن چراغ از دیگر سنت های پسندیده اهالی این جزیره است. مزار منسوب به حضرت هود و صالح پیغمبر علیهماالسلام و حضرت ابو طالب و همچنین کوه طور، کوهی که حضرت موسی در آن جا با خداوند مناجات می کرده است در وسط این بادیه قرار گرفته است.

اما عجیب آن است که بادیه‌نشینان صحرای سینا علیرغم اعتقاد راسخ خود به اولیاء الهی، جز تعداد اندکی از آنها را که در این کوه دفن شده اند و تبار آنها معروف است نمی شناسند. اهالی این شبه جزیره همچنان اگر بزرگی از آنها بمیرد و به خوبی او ایمان داشته باشند برایش مقبره ای می سازند و بر روی آن گنبدی بنا کرده که با پارچه های رنگین تزئین شده است. گاهی اوقات نیز این مقبره ها به صورت خرابه رها شده است. درباره اولیاء و بزرگان دینی این جزیره در فصل های گذشته صحبت کردیم.

آرامگاه مقدسی را می شناسیم که بالای آن گنبدی است و در بالای آن گنبد دیگری، و در بالای آن کلبه ای است و در بالای آن چیزی جز یک قبر نیست.

اهالی جزیره اموات را در کنار مزار اولیاء الهی دفن می کنند و در هنگام زیارت مراقد اولیاء الهی به زیارت اهل قبور نیز می روند. از جمله قدیمترین سنت های اهالی، قربانی کردن به نیت مردگان است که با آداب و رسوم ویژه ای همراه است. آنان در هنگام ذبح حیوان عبارت «الله اکبر، منک والیک، وثوابها لفلان المتوفی» را بر زبان می آورند. اکثریت یا همه قبرستان های این جزیره در نزدیکی آب ساخته شده است.

از دیگر آداب و رسوم اهالی، قرار دادن (عریشه) قابلمه مخصوص پخت و پز و دله (ظرف مخصوص دم کردن قهوه)، کوزه آب، و کاسه بزرگ برای مخلوط کردن آرد و ظروف دیگر در کنار مراقد ائمه الهی و بزرگان دینی است تا مردم بتوانند در هنگام قربانی کردن برای تهیه غذا و نوشیدنی از این ظروف استفاده کنند.»