با کد تخفیف OFF30 اولین کتاب الکترونیکی یا صوتی‌ات را با ۳۰٪ تخفیف از طاقچه دریافت کن.

کتاب خون خدا

نویسنده:علی صفایی حائری

انتشارات:انتشارات لیله القدر

دسته‌بندی:

امتیاز:

۴.۸از ۱۳ رأیخواندن نظرات

۴٫۸

(۱۳)

خواندن نظرات

معرفی کتاب خون خدا

کتاب خون خدا؛ مروری بر شرح زیارت عاشورا نوشتهٔ علی صفایی حائری است و انتشارات لیله القدر آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب خون خدا

آنجا که از همه ناامید می‌شویم، اگر نقطه روشن و کورسوی امیدی وجود داشته باشد، قطعاً آستان حسین (ع) است. همین است که حسین کشتی نجات همه امت است و آن کس که همگان او را پس می‌زنند، باز این حسین است که او را سوار می‌کند و به ساحل نجات می‌رساند. او ما را رها نمی‌کند، اما اگر ما قدر او را ندانیم و نفهمیم حسین خون خداست و اگر عظمت او و حق او بر خود را نشناسیم، چه‌بسا که ما او را رها کنیم؛ چنان‌که کرده‌ایم!

ولی باز این اولیای دین هستند که دست ما را می‌گیرند و خود را به‌واسطه زیارت‌نامه‌هایشان به ما می‌شناسانند. و چه زیباست که ما در قالب زیارت ایشان، عظمت آنان و عمق احتیاج خود به ایشان را درک می‌کنیم و با ایشان اُنس می‌گیریم؛ آن‌قدر مأنوس می‌شویم که از آنان می‌شویم و در بیت و خانه‌شان وارد می‌شویم.

بی‌گمان زیارت عاشورا یکی از کلیدهای ورود به این خانه سراسر نور و ابتهاج است؛ به شرط آنکه سلاممان به حضرتش، سلام عادت نباشد؛ بلکه با پشتوانه معرفت و شناخت، به محضرشان نزدیک شویم.

استاد علی صفایی حائری در کتاب خون خدا از رهگذر مروری بر زیارت عاشورا، چنین پشتوانه‌ای را برای ما به ارمغان آورده است.

کتاب پیش رو، تنظیم‌شده سه سخنرانی استاد در محرم سال ۱۴۰۴ قمری (۱۳۶۲ شمسی) به همراه چند یادداشت پراکنده دراین‌باره از ایشان است. استاد در این سخنرانی‌ها پس از مروری بر کلیات این زیارت، نگاه شیعه و مخالفان ایشان به جایگاه و عظمت ولایت را تبیین کرده و در نهایت، خواسته‌ها و دعاهای مطرح‌شده در این زیارت را بررسی می‌کنند.

زیارت عاشورا در منظومه فکری استاد صفایی حائری جایگاه ویژه‌ای دارد؛ چنان‌که در جای‌جای آثار خود بدان اشاره کرده‌اند. ازهمین‌رو در این کتاب نیز سعی شده نکات مربوط به زیارت عاشورا که در آثار پراکنده است، در پانویس‌ها انتقال یابد. همچنین فقرات زیارت عاشورا که در متن کتاب آمده، عمدتاً در پانویس ترجمه شده است، ولی دیگر منبع آن به‌علت پرهیز از تکرار، ذکر نشده است.

خواندن کتاب خون خدا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که به زیارت عاشورا انس دارند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب خون خدا

«تقرب‌ها

بعد از این مرحله، تقرب‌هایی مطرح می‌شود:

«اِنِّی اَتَقَرَّبُ اِلَی اللهِ، وَ اِلی رَسُولِهِ، وَ اِلیٰ اَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ، وَ اِلیٰ فاطِمَةَ، وَ اِلَی الْحَسَنِ، وَ اِلَیک بِمُوالاتِکم وَبِالْبَراءَةِ مِمَّنْ اَسَّسَ اَساسَ ذلِک وَ بَنیٰ عَلَیهِ بُنْیانَهُ، وَجَریٰ فِی ظُلْمِهِ وَجَوْرِهِ عَلَیکمْ وَعَلیٰ اَشْیاعِکمْ.»

«اَتَقَرَّبُ اِلَی اللهِ ثُمَّ اِلَیْکمْ بِمُوالاتِکمْ وَ مُوالاةِ وَلِیِّکمْ وَبِالْبَراءَةِ مِنْ اَعْدائِکمْ وَالنّاصِبِینَ لَکمُ الْحَرْبَ»؛ من با برائت از کسانی که مؤسس دشمنی با شما بودند و بر آن اساس، نصبی کردند و پایه‌هایی را بالا بردند و سقفی زدند و دنباله‌روهایی را به جا خواهند گذاشت، به شما نزدیکی می‌جویم.

نکته دقیق در اینجاست که من با محبت و عشق به اهل‌بیت پیش از آنکه به خود آنها نزدیک شوم، به خدا نزدیک می‌شوم: «اَتَقَرَّبُ اِلَی الله ثُمَّ اِلَیکمْ بِمُوالاتِکمْ.» و چند فراز بعد برای بار سوم هم خواستار تقرب است: «اللّٰهُمَّ اِنِّی اَتَقَرَّبُ اِلَیک فِی هٰذا الْیوْمِ، وَفِی مَوْقِفِی هٰذا، وَاَیامِ حَیاتِی بِالْبَراءَةِ مِنْهُمْ، وَاللَّعْنَةِ عَلَیهِمْ، وَبِالْمُوالاةِ لِنَبِیک وَآلِ نَبِیک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمُ السَّلامُ.»»

حجاب و آزادی روابط

علی صفایی حائری

شبی برتر از یک عمر؛ سوره قدر

وقتی که از خودت می‌سوزی

علی صفایی حائری

اخبات

علی صفایی حائری

تحلیلی نو از حکومت دینی

نظرات کاربران

مشاهده همه (۴)

میم مهاجر

۱۴۰۳/۰۵/۰۴

برای هر مسلمان شیعه‌ای که زیاد با زیارت عاشورا سروکار دارد یا خودش را موظف می‌داند به ذکر زیاد مصیبت اباعبدالله(ع)، آشنایی بیشتر با مفاهیم این زیارت واجب است. ذکر از روی معرفت کارکرد متفاوت و بیشتری دارد. رسالت این

- بیشتر

میم.میرزائی

۱۴۰۳/۰۲/۱۴

مثل همه‌ی کتاب های استاد حائری بینظیر🤍

طلوع زندگی

۱۴۰۳/۰۶/۰۴

کتاب خوبی بود. دید تازه ای از زیارت عاشورا و بخصوص فلسفه رنج کشیدن در دنیا می دهد

علی علوی

۱۴۰۳/۰۵/۰۵

کتاب پیدا شده‌ی صدای استاد علی صفایی حائری است که ایشون در چند سخنرانی به بیان معنا و عمق زیارت عاشورا و عبارات اون پرداختن. ● متن کتاب تقریباً رونه، البته برخی جا ها نیاز به تعمق بیشتر داره و متنش

- بیشتر

بریده‌هایی از کتاب

مشاهده همه (۳۴)

بلا ما را سنگین می‌کند، دلمان را می‌گیرد و خسته می‌شویم. اینجاست که از حق جدا می‌شویم؛ از حق می‌بریم و پیوندهامان را از او قطع می‌کنیم؛ و همین نشان این است که بلا را نفهمیده‌ایم؛ وگرنه اهل بلا در برابر بلا جزع ندارند، صبر هم ندارند، بلکه بالاتر، شاکرند: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ شُکرِی لَک عَلیٰ ما زَوَیْتَ عَنِّی اَوْفَرَ مِنْ شُکرِی اِیّاک عَلیٰ ما خَوَّلْتَنِی»؛ خدایا! شکر من در برابر بلا، در برابر آنچه از آن محروم شده‌ام، بیشتر و وافرتر باشد از شکرم برای آنچه که به من رسیده است. باید شکر بر بلا، اوفر از شکر بر عطا باشد؛ چون در هر بلا، نِعَمی وجود دارد که عبارت است از: نقطه‌ضعف من مشخص می‌شود، وابستگی‌ام قطع می‌شود، باعث تمحیص من می‌شود.

چڪاوڪ

انسانی که کرامت حق و رحمت حق و عنایت حق را باور کرده و قرب او را و احاطه او را می‌داند، وقتی که می‌بیند بلایی شکل گرفت و دارد او را از همه چیز جدا می‌کند، دیگر مشکلی ندارد، که به‌راحتی می‌پذیرد. صبر در برابر بلا، کار ساده سالک است. اگر سالک به رضای حق و به قَدَر حق واقف شده باشد، صابر نیست، که شاکر است: «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشّاکرِینَ لَک عَلیٰ مُصابِهِمْ.» اینجاست که در مصیبت‌ها شکر تحقق پیدا می‌کند.

چڪاوڪ

نکند ما غربت حسین را ببینیم و چشم ببندیم! کمک کن از آنهایی نباشیم که فقط با اشکمان ولی‌مان را یاری می‌کنیم. در لحظه‌ای که به ما احتیاج است، در لحظه‌ای که به حضور ما، به خون ما، به تحمل ما، به اقدام ما، حداقل به فریاد ما احتیاج است، نکند آنجا فقط با اشک نظاره کنیم! نکند مثل شیعیان ابوسفیان باشیم که ریختن خون حسین را می‌دیدند و فقط بر او اشک می‌ریختند و آستینی بالا نمی‌زدند.

n.jahangard

«لَوْ اَنَّ الْاِمَامَ رُفِعَ مِنَ الْاَرْضِ سَاعَةً لَمَاجَتْ بِاَهْلِهَا کمَا یَمُوجُ الْبَحْرُ بِاَهْلِه»؛ «اگر به فرض محال امام یک ساعت از زمین برداشته شود، بل اهل خود موج بردارد (بالا و پائین شود) چنانچه دریا با اهل خود موج بردارد.»

چڪاوڪ

وقتی فرزندمان، چشممان، دستمان یا امنیتمان را از دست می‌دهیم، چه چیز از ما کم می‌شود؟ نکته همین است که وقتی که دستی از من کم بشود، هنوز می‌توانم با دست دیگر همان سیر کمالی را که داشتم، داشته باشم ولی وقتی در رهبری انحراف ایجاد کردند و ولی را کنار گذاشتند و چشمه نور را به خون بستند، وقتی از نور ولی محروم می‌شوم و در تاریکی قرار می‌گیرم، خسارت من خیلی سنگین و جبران‌ناپذیر است، اینجاست که می‌گویم: «عَظُمَ مُصابِی.» این محرومیت را نمی‌شود با محرومیت‌هایی مثل محرومیت از زن و فرزند و دست و چشم و گوش مقایسه کرد. چون در دید شیعه، ولی، متمم تمام این نعمت‌هاست؛ اوست که به ما یاد می‌دهد چگونه از نعمت‌ها بهره‌مند شویم. ولی، مکمل و متمم است. به اصطلاح، کلمه آخر جمله و متمم‌الفائده است. وقتی از چنین وجودی محروم می‌شوی، همه ابتدائیات و مبتدیاتت، در هوا و ازدست‌رفته است.

چڪاوڪ

ما لعن‌هایمان بی‌اساس است؛ مثلاً کبوتری داریم و کسی آن را می‌گیرد؛ یا وسیله‌ای داریم و کسی آن را خراب می‌کند یا دوستی، آن را می‌برد؛ آنها را لعن می‌کنیم؛ مثل وقتی که بچه بودیم و اگر کسی وسیله‌هایمان را که دوست داشتیم، می‌برد، از او نفرت پیدا می‌کردیم و او را لعن می‌کردیم. کسی که مغازه‌اش را که نان‌دانی‌اش است، خراب می‌کنند، او از آن شهردار و شهرداری و حکومتی که این کار را کرده، ناراحت می‌شود و نفرت پیدا می‌کند و لعنشان می‌کند؛ در مقابلشان می‌ایستد و حتی حاضر است به قتلشان کمر ببندد. ما از وجود ولی چه بهره‌ای می‌گیریم و در فقدان او چه محرومیتی می‌بینیم که در برابر کسانی که ما را از او محروم کرده‌اند، بایستیم و قد علم کنیم و درگیر شویم و مبارزه کنیم و دست‌کم لعنشان کنیم. در روایتی درباره ولی آمده که حتی زمین‌های خشک، کسانی را که ولایت را از مسیرش منحرف کردند، لعن می‌کنند؛ چون آن زمین حقش نبوده که خشک باشد.

چڪاوڪ

برای کسانی که حکومت را می‌خواهند، هیچ چیز خطرناک‌تر از وجود حاکم صالح نیست. برای طالبان دنیا، هیچ چیز خطرناک‌تر از کسی نیست که می‌خواهد این دنیا را به جایگاه خودش ببرد؛ چون همه منافع آنها را زیر و رو می‌کند، لباس از تنشان درمی‌آورد، آذوقه‌شان را می‌گیرد، امن و راحتی و انسشان را می‌گیرد، اجتماعشان را متفرق می‌کند و پراکنده و نابودشان می‌سازد. پس معلوم است روزی که حسین را به خاک می‌اندازند و چشمه این نور را به خیال خودشان می‌بندند، روز تبرک و میمنت آنهاست.

چڪاوڪ

عاشورا در بینش اهل دنیا چیست؟ یک مسئله که در زیارت عاشورا مطرح شده، برکت است: «تَبَرَّکتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّةَ»؛ «بنی‌امیه به این روز تبرک می‌جستند.» یکی از علما در شرحی که راجع‌به زیارت عاشورا نوشته، بیان کرده که تبرک بنی‌امیه در این روز این‌گونه بوده که لباس نو بپوشند و روزه بگیرند و غذا ذخیره کنند و شادی نمایند. تبرک جستن بنی‌امیه با عاشورا، یعنی معتقد بودند که روز میمون و مبارکی است. انسان در بهار تخمی را می‌کارد و به خاک می‌دهد؛ چون مبارک است و زیاد می‌شود و رشد می‌کند؛ اینها هم معتقد بودند در عاشورا، در این روزی که خون حسین به خاک ریخته شد، هر کاری بکنند، مبارک می‌شود و حاصلش بیشتر می‌شود. آن‌ها با چه بینشی این روز را متبرک می‌دانند؟

چڪاوڪ

وقتی رنج‌های بزرگ به‌سمت آدم می‌آید، دلش تحملش را دارد، ولی تنش ذوب می‌شود و نمی‌کشد. می‌گوید از بس که بار غمت بر دل من سنگین است، ناقه، زیر محمل من دوام نمی‌آورد و آن بار را تحمل نمی‌کند و نمی‌کشد! چه شده؟ انسان رنج بزرگ‌تری را دیده و به فشار دیگری رسیده است. با این دید، عاشورا روزی است که در آن، بهره بردن ذره‌ذره این عالم را از این نور، از این وفا و صفا، و از این وجود جواد، دریغ کرده‌اند؛ از انسان، از مسلم، از محب و عاشق او هم این بهره بردن را دریغ کرده‌اند. این یک مصیبت است. فقدان هدایت وجود کامل و ولی امر، فقدان وجود او و فیض وجود او و اثر و رشحه او، تمامی عالم را می‌لرزاند.

چڪاوڪ

خلاصه انسان به قضایای عاشورا با این دید که نگاه کند، دیگر غمی باقی نمی‌ماند، جز غم محرومیت، غم از دست رفتن؛ غم اینکه این نور بر ما غروب کرده و از دستمان رفته؛ غم اینکه من با او چه می‌کنم! اصلاً دید و حالت‌ها عوض می‌شود. حالت تطبیق در انسان پدیدار می‌شود؛ یعنی انسان آن‌به‌آن، خودش را در مقابل ولی با این دید می‌بیند که من با او چه می‌کنم! در کدام خرگاهم؟ کجایم و چه حالتی دارم؟ این‌طور با قضیه عاشورا روبه‌رو می‌شود که من الان سمت دشمن هستم؟ سرمستم؟ یا در این کاروانم؟ اگر در این کاروان هستم، در من چه می‌گذرد؟ به چه چیزی اسبم را بسته‌ام برای فرار صبح؟! یا هستی‌ام را نقد کرده‌ام و ریخته‌ام.

چڪاوڪ

در روایت هست که ملائک، بالشان را برای طالب علم پهن می‌کنند و حتی ماهی‌های دریا برایش استغفار و دعا می‌کنند. چرا؟ چون این وجودی که در طلب علم، و دنبال شناخت آداب و طرز برخورد است، طوری حرکت می‌کند که رنجی ندهد و فسادی به بار نیاورد. وقتی حتی ماهی‌های دریا از آن فساد و گندی که انسان به این عالم می‌زند و دریا را هم به گند می‌کشد، چنان‌که فرمود: <ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِما کسَبَتْ اَیدِی النّاسِ>، ایمن شدند و صدمه ندیدند، در مقام جبران و استغفار و دعا برمی‌آیند. وقتی ذره‌ذره این عالم از یک وجود کام می‌گیرد و بهره می‌گیرد، این بهره در دیدگاه عرفانی، همان است که می‌گویند انسان کامل و تام، واسطهٔ تمامی فیوضات است و حیات و رزق لحظه‌لحظه آنها از ولی به ایشان می‌رسد که در دید دیگر، این مطلب با عنوان وفای ولی مطرح می‌شود.

چڪاوڪ

فراق و جدایی حسین، فراق از محبوب نیست، فراق او از مبغوض‌هایش است وگرنه خودش واصل و فائز است.

Sarina Asadi

کسانی که معیت حسین را می‌خواهند و می‌خواهند زیر چتر او بروند، باید از خیلی چیزها جدا شوند. خود حسین در عاشورا نشان داده که باید از چه چیزهایی جدا شد. او از آب، امنیت، از همه چیزش و حتی از لباس پاره تنش و استخوان‌هایش و علامت‌های بدنش جدا شد تا دیگر از او نشانی باقی نباشد!

رعنا

چگونه و با چه توانی در برابر این مصیبت‌های بزرگ باید بایستیم؟ اینجاست که جزع و داد انسان درمی‌آید؛ مگر اینکه با آن دید به قضیه نگاه کنیم که «اَللّٰهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشّاکرینَ لَک عَلیٰ مُصابِهِمْ»؛ از کسانی باشیم که در برابر مصیبت، طالب و شاکرند، نه صابر. بچه‌ها در برابر بلاهایی که برایشان می‌آید، مثلاً آمپولی که باید بزنند یا دوایی که باید بخورند، خیلی جزع دارند؛ تا حدی از رشد که می‌رسند، دوا را می‌خورند و دم نمی‌زنند؛ به بلوغ که می‌رسند، برای این امور تشکر هم می‌کنند؛ ولی عده‌ای هستند که در صف می‌ایستند و طالب رنج هستند. این تفاوت برخوردها در برابر بلا، از جزع و صبر تا شکر و طلب، منوط به مرحله روحی خاصی است؛ وگرنه این مصیبت و درد، قابل تحمل نیست.

چڪاوڪ

در روایت هم هست که اگر یک روز حجت نباشد، زمین آرام نمی‌گیرد. چطور آرام بگیرد چیزی که روح ندارد! چطور برپا بایستد کسی که همه نیرویش را از او گرفته‌اند و دیگر چیزی برایش نمانده است! وقتی آدم با این دید به قضیه نگاه می‌کند، مصیبت، معنای دیگری دارد. فشاری که من در رابطه با حسین می‌بینم، به‌خاطر فشاری است که من در این رابطه، به حسین وارد می‌کنم؛ چون آن موجود را لطیف می‌بینم، برای من سخت است حرفی بزنم یا کاری بکنم که او را رنج دهد. اینکه در همراهی با او کم بیاورم و به آن کاروان نرسم و در آن سفینه ننشینم درحالی‌که می‌بینم می‌رود، اینها آن رنجی است که باید بیشتر به آن دقت و توجه شود. این مصیبت، مصیبت بزرگی است و تکرارش هم در زیارت عاشورا، روی این حساب است.

چڪاوڪ

نکته‌ای که راجع‌به شهادت حضرت عباس گفته شده: «بانَ الْاِنکسارُ فِی وَجْهِ الْحُسَین» نکته دقیقی است؛ حسین نشکسته؛ این تأسف و تأثر است در صورت حسین. وقتی تکیه‌گاه حسین، عماد حسین، صاحب لوای او شکست، حسین محرومیت دشمنان را می‌بیند و منکسر و متأثر است. حسین در شهادتش از چه جدا شد و به چه رسید؟ فراق و جدایی حسین، فراق از محبوب نیست، فراق او از مبغوض‌هایش است وگرنه خودش واصل و فائز است.

چڪاوڪ

آن شعرهای زبان حال که جای خود دارد، عادی است؛ شاعر خیال می‌کند همان احساسی را که او به فرزندش دارد، امام حسین هم به علی اکبرش دارد؛ همان حالی را شاعر وقتی می‌خواهد از خاندانش جدا شود، دارد، امام حسین هم دارد! این شعرها آدم را در سطح احساس ابتدایی قرار می‌دهد که فقط می‌تواند گوش بدهد یا گریه کند؛ ولی در یک حدی از احساس، انسان احساس خلأ می‌کند و به حالتی می‌رسد که این حرف‌ها را ننگ می‌بیند؛ مگر اینکه بخواهد به زبان خود مردم، درد بزرگی را برایشان باز کند. مثل وقتی که تو می‌خواهی مصیبتی بزرگ را برای بچه بگویی، نمی‌فهمد؛ باید آن مصیبت را به اندازه شکستن چرخ کالسکه‌ای که او سوار می‌شود، کوچک کنی!‌ بفهمد که آن مصیبت، چرخ درشکه او را هم شکسته و به یاد رنج‌های خودش بیفتد؛ وگرنه در آن دید، دیگر رنجی و همّی باقی نمی‌ماند.

چڪاوڪ

فقدان ولی، باری است که بر تمامی عالم سنگینی می‌کند و مصیبتی برای ذره‌ذره این عالم است؛ مصیبت هر انسان و شیعه‌ای است که با عشق آنها زنده است و دلش از حب آنها ارتزاق می‌کند. حظی که یک سنگ از وجود ولی می‌گیرد و حظی که انسان عادی از ولی می‌گیرد، فرق دارد با حظی که یک وجود عاشق از ولی می‌گیرد. مثلاً گاهی یک نفر در حد استفاده از امضای کسی، او را می‌شناسد؛ ولی گاهی او را دوست دارد، امید زندگی‌اش است، نور زندگی‌اش است، الگوی زندگی‌اش است، راه را به او نشان می‌دهد؛ این پیوند، پیوندی عمیق است و فقدانش، مصیبتی بزرگ: «عَظُمَ مُصابِی بِکم.» این است که اینها در برابر این مصیبت، باید فریادشان تا عرش برود و با همین نگاه، شعرهایی را که درباره امام حسین گفته شده، می‌توان نقد کرد.

چڪاوڪ

یک وجود وافی، یک وجود کامل، فقدانش در مرحله اول بر تمامی ذرات این عالم، خاکی و افلاکی‌اش، اثر می‌گذارد. در مرحله بعد، اهل اسلام و اهل ولایت که حظ و هدایت بیشتری از ولی می‌گیرند و سهم زیادتری از ولی می‌برند. پس درجه مصیبت‌ها هم، بالا می‌رود. این است که یک بار می‌گوید: «عَظُمَتْ مُصِیبَتُک فِی السَّماواتِ عَلیٰ جَمِیعِ اَهْلِ السَّماواتِ»، جای دیگر می‌گوید: «عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ بِک عَلَینا وَعَلیٰ جَمِیعِ اَهْلِ الْاِسْلامِ.» در مرحله بعد، تکرار می‌کند: «عَظُمَ مُصابِی»، رنجی که منِ شیعه از فقدان حسین بردم، رنج بزرگی است!

چڪاوڪ

وقتی جمله‌ای بیان شود، ولی بخشی از آن بیان نشود، به‌طوری که منظور گوینده مشخص نباشد، به آن بخش انتهایی که با آمدن خود، جمله را کامل، و معنا را منتقل می‌کند، متمم‌الفائده می‌گویند. استاد، امام را به متمم‌الفائده در جمله تشبیه کرده‌اند؛ زیرا همان‌طور که بدون متمم‌الفائده بقیه ارکان جمله فایده ندارند، بدون امام و ولی نیز دیگر نعمت‌ها فایده ندارند.

چڪاوڪ

حجم

۱۲۴٫۹ کیلوبایت

سال انتشار

۱۴۰۲

تعداد صفحه‌ها

۱۰۸ صفحه

حجم

۱۲۴٫۹ کیلوبایت

سال انتشار

۱۴۰۲

تعداد صفحه‌ها

۱۰۸ صفحه

قیمت:

۱۹,۰۰۰

تومان