کتاب مردگان زرخرید

کتاب مردگان زرخرید (نفوس مرده) نوشتهٔ نیکلای گوگول و ترجمهٔ فریدون مجلسی است و انتشارات نیلوفر آن را منتشر کرده است. این کتابْ به زندگی شهروندان درجه‌ٔ دوم، رعایای شبه‌برده، روسیه می‌پردازد و سیاست‌های دولتی را به سخره می‌گیرد.

درباره کتاب مردگان زرخرید

گوگول در فاصلهٔ سال‌های ۱۸۳۶ تا ۱۸۴۸ به علت کسالت بیشتر در رم زندگی می‌کرد و در همین دوران، در سال ۱۸۴۲ مردگان زرخرید یا نفوس مرده را نگاشت. این اثر داستانی مشهورترین اثر اوست. در این کتاب گوگول وضع زندگی اجتماعی و رفتارهای متداول در ایالات روسیه و نظام سیاسی و اداری آن کشور را با طنز خاص خود مورد حلاجی و ریشخند قرار می‌دهد. گوگول جلد دوم مردگان زرخرید یا نفوس مرده را در حالی که از بیماری افسردگی در رنج بود نوشت؛ ولی پیش از انتشار آن را سوزاند. بخش‌هایی از پیش‌نویس آن که به دست آمده است حکایت از لطمهٔ شدیدی دارد که بیماری افسردگی بر استعداد و قریحهٔ او وارد کرده بود. گوگول این کتاب را با الهام از پوشکین یا رعایای شبه برده، تحت مقرراتی که از زمان تزار غاصب بوریس گودونف وضع شده و هدف آن اتخاذ سیاست‌هایی برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها بود وابسته به زمین شدند و به منزلهٔ مایملک زمیندارها و ملاکین به شمار می‌آمدند. به همین دلیل مالکان می‌توانستند آن‌ها را نزد بانک دولتی به وثیقه بگذارند. با توجه به اینکه سرشماری هر ده سال یک بار انجام می‌گرفت، کسانی که در این فاصله می‌مردند تا سرشماری بعدی زنده محسوب می‌شدند و مالیات سرانهٔ آ‌ن‌ها باید توسط مالک پرداخت می‌شد. چیچیکف قهرمان این داستان نیز به طمع استفاده از همین مقررات نقشه‌ای برای خرید این بردگان یا رعایای مرده از مالکانشان طرح می‌کند و برای اجرای آن راهی سفر پرماجرای خود می‌شود. گوگول خود این طنز را یک شعر می‌نامد؛ ولی شاید بهتر باشد آن را یک اثر به شمار می‌آوریم. اثری که بخش‌هایی از روسیهٔ قرن نوزدهم را با چهره‌های گوناگون زنان و مردان و رسوم و صفات و رفتارهای آن با جزئیات و دقایق بسیار به زنده‌ترین و گویاترین وجه تصویر می‌کند.

انتشار کتاب مردگان زرخرید یا نفوس مرده در زمان خود آشوبی برپا کرد و خصومت طبقهٔ مالکان را برانگیخت؛ زیرا آنان این کتاب را توهین به خود می‌پنداشتند. گوگول در پاسخ آنان را از پیشداوری برحذر می‌داشت و به پایان داستان که باید در جلد بعد منتشر می‌شد وعده می‌داد. پس از سوزانده‌شدن پیش‌نویس جلد دوم کتاب و بعد از مرگ گوگول، شخصی به نام دکتر زاخاچنکو از اهالی کیف به ادامهٔ کار گوگول و نوشتن جلد دوم این کتاب همت گماشت که بسیار ناموفق بود.

نویسنده در کتاب مردگان زرخرید به زندگی شهروندان درجه‌ٔ دوم، رعایای شبه‌برده، روسیه می‌پردازد و سیاست‌های دولتی را به سخره می‌گیرد. آن‌ها به دلیل وجود قوانین سخت‌گیرانه حق مهاجرت به شهر را ندارند و باید روی زمین‌های کشاورزی ملاکان کار کنند. چنین است که چیچیکف، قهرمان طمع‌کار داستان، تلاش می‌کند با استفاده از قوانین موجود، بردگان و رعایایی بخرد. رمان گوگول تصویری دقیق و واضح از آداب و رسوم، عادات و روش‌ زندگی مردم روسیه در قرن نوزدهم به دست می‌دهد. انتشار این رمان در زمان خود جنجال به پا کرد و ملاکان و ارباب‌ها این قصه را توهین به خود قلمداد کردند.

خواندن کتاب مردگان زرخرید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات روسیه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره نیکولای گوگول

نیکولای گوگول، نویسنده‌ٔ بزرگ و یکی از قله‌های ادبیات کلاسیک روسیه، مبدع رئالیسم انتقادی و طنزپرداز چیره‌دست، در روستای بالشیه‌ساروچینتسی در غرب روسیه (اوکراین فعلی) در خانواده‌ای خرده‌مالک به دنیا آمد. او پس از پایان دوران دبیرستان انتظار داشت به آرزوی دیرینه‌اش برسد و شغل دولتی خوبی نصیبش شود؛ اما به کارمندی ساده در یکی از ادارات سنت‌پترزبورگ تبدیل شد.

گوگول پس از ناموفق بودن نخستین اثرش، منظومه‌ٔ هانس‌کوشل‌گارتن، همه‌ٔ نسخه‌ها را خرید و نابود کرد. نویسنده‌ٔ ناامید دوباره دست به قلم شد و داستان‌ شب‌هایی در قصبه‌ٔ نزدیک دیانکا را نوشت و الکساندر پوشکین تشویقش کرد. سه سال بعد، استادی‌اش را در داستان‌های «یادداشت‌های یک‌ دیوانه»، «دماغ»، «پرتره»، «کالسکه» و «شنل» نشان داد. منتقدان در حین اجرای نمایشنامه‌ٔ بازرس او را به هجو‌نویسی و توهین به کشور متهم کردند. گوگول، آزرده‌خاطر به رم سفر کرد تا در آرامش، کتاب نفوس مرده را بنویسد.

بخشی از کتاب مردگان زرخرید

«کالسکهٔ کوچک نسبتا قشنگی از میان در بزرگ میهمانسرای شهری دورافتاده وارد شد. از آن نوع کالسکه‌هایی بود که معمولا مورد استفادهٔ مجردها قرار می‌گیرد. سرهنگ‌های بازنشسته، سروان‌ها، ملاکینی که صدتا یا در این حدود رعیت دارند. درواقع کسانی که اعیان میان‌حال نامیده می‌شوند. سرنشین این کالسکه جنتلمنی بود که مطمئنا به زیبایی آدونیس نبود ولی ظاهرش چندان نامقبول هم نبود.»