کتاب ولانامه

کتاب ولانامه؛ معرفی و ترجمهٔ یکی از زیارت‌های جامعهٔ منقول از امام هادی (ع) نوشتهٔ سیدمحمد بنی هاشمی و گردآوری‌شده توسط سعید مقدس است و نشر خسرو خوبان آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب ولانامه

زیارت ائمّهٔ طاهرین، باب رحمت و مغفرت الهی است که خدای متعال با گشودن آن، بر ما منّت گذاشته و اجازه فرموده تا از طریق آن، راه بندگی او را بشناسیم و به ساحت مقدّسش تقرّب پیدا کنیم. هریک از زیارات مأثوره، اقیانوسی از معارف الهی است که هرکس به اندازهٔ ظرفیتش توان بهره‌برداری از آن را دارد. هرچند مفهوم «زیارت» چیزی نیست جز حضور «زائر» نزد «مزور»؛ امّا همین موقعیت، فرصت بسیار مناسبی است برای آشنایی عمیق‌تر با مقامات ائمّه که به زیارتشان می‌رویم و باطن خویش را به وسیلهٔ مناجات با ایشان، صیقل می‌دهیم.

واقعیت این است که هیچ کس جز خود ائمّه، نمی‌تواند زیارتی را که در شأن ایشان باشد انشا کند؛ چراکه احدی جز خود ایشان، «حقّ معرفت» به آنان را ندارد. بنابراین بهترین معرّف برای فضائل و مقامات ایشان، خود آن حضرات هستند. پس باید به خاطر این میراث گرانقدر که توسط ائمّه به ما رسیده، بسیار شاکر و قدردان ایشان باشیم که بر ما منّت گذاشته و خود را به ما شناسانده‌اند. لازمهٔ شکر قلبی، زبانی و عملی نسبت به این نعمت بی‌نظیر، آن است که اوّلاً با همهٔ وجود، حمد و ثنای الهی را به خاطر آشنایی با این سرمایهٔ ارزشمند به جا آوریم و ثانیاً مضامین و محتواهای این زیارت‌ها را بیشتر و بهتر بشناسیم و به قرائت آن‌ها اکتفا نکنیم و ثالثاً به زبان حال وقال در هر فرصت مناسبی از این سفرهٔ پرنعمت و کریمانه، بهره ببریم و از کنار این چشمهٔ زلال، با لب تشنه فاصله نگیریم.

یکی از شیواترین و عمیق‌ترین این زیارت‌ها، زیارت جامعه‌ای است که از ناحیهٔ مقدّس امام هادی (ع) شرف صدور یافته و مشتمل بر فضایل عدیدهٔ امامان است. این زیارت غیر از زیارت جامعهٔ معروفی است که آن هم از وجود نازنین امام هادی (ع) نقل شده و خوشبختانه در کتاب مفاتیح الجنان و سایر کتب ادعیه و زیارات، شهرت یافته است.

ذکر نشدن زیارت حاضر در کتاب‌های مورد مراجعهٔ عموم، باعث شده که بسیاری از شیفتگان زیارت ائمّه از انس با آن محروم بمانند و در نتیجه از برکات استفاده از آن، بی‌نصیب گردند. کتاب ولانامه برای رفع همین مهجوریت تألیف شده تا اینکه عموم مشتاقان زیارت ائمّه به راحتی بتوانند در مشاهد مشرّفه از برکات آن، بهره‌مند شوند تا کم‌کم مانند زیارت جامعهٔ معروفه، مورد استفادهٔ عمومی قرار گیرد.

به عنوان مقدّمهٔ زیارت، نکات برجستهٔ آن، مورد توجّه قرار گرفته تا زائر ائمّه هنگام قرائت متن، تمرکز بیشتری بر مضامین عالیهٔ آن پیدا کند. نیز ترجمهٔ دقیق آن در مقابل هر صفحه قرار داده شده تا خوانندهٔ زیارت بتواند با یک نگاه، به معانی آن، توجّه پیدا کند.

خواندن کتاب ولانامه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که به خواندن زیارت و ادعیه علاقه دارند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب ولانامه

«ویژگی جالب دیگر آن حضرت در قالب این تعبیر آمده است:

الْمُظْهِرِ مِنْ تَوْحِیدِکَ مَا اسْتَتَرَ وَ الْمُحْیی مِنْ عِبَادَتِکَ مَا دَثَرَ.

آشکار کنندهٔ آن‌چه از یگانه‌پرستی تو پوشیده بود و زنده‌کنندهٔ آن‌چه از بندگی تو، کهنه و پوسیده بود.

در این عبارت شریف، پیامبراکرم (ص) را فرستاده‌ای می‌دانیم که حجاب‌ها را از معرفت یگانه‌پرستان کنار زده و نشانه‌های کهنهٔ بندگی خدا را دوباره زندگی بخشیده است. این فعالیت در دو حوزه ظاهر شده است:

در حوزهٔ نخست، رسول خدا (ص) براساس مأموریت الهی، غبار را از قلب انسان‌ها زدوده و آن‌ها را از غفلت نسبت به خدای فطری‌شان بیرون آورده است. این نقشی است که در میان پیامبران پیشین نیز سابقه داشته است. اما در حوزهٔ دوم، آن حضرت ظرایفی بی‌سابقه را در امر توحید، رونمایی کرده‌اند. ایشان و فرزندانشان، درجات معرفت توحیدی بشریت را ارتقا داده و مأموریت داشته‌اند که انسان را در یگانه‌پرستی، به اوج برسانند. هدف از خلقت جنّ و انس، بندگی خداست و قوام عبادت به معرفت است و مغز معرفت، توحید می‌باشد. لذا بالاترین درجات باور به خدا و بندگی وی، در امّت آن حضرت بروز و ظهور می‌کند.

رسول خدا (ص) مأموریت داشته‌اند که بشریت را از ظلمات جهل خارج نموده و به روشنایی فهم و معرفت رهنمون شوند. لذا تذکر به عقل و دریافت‌های عقلانی (که توحید از مصادیق بارز آن است) در آموزه‌های ایشان موج می‌زند. آن بزرگوار در موارد متعدّد در پاسخ به کسانی که نخستین بار از متن دعوت ایشان سوال می‌کردند، تذکرات روشن عقلی را در میان می‌گذاشتند، عقل را ریشهٔ دین خود و برترین مصداق بندگی خدا معرّفی می‌نمودند و فرمانبری از عقل را مایهٔ رهیافتگی و سرباززدن از اطاعت آن را باعث پشیمانی می‌شناختند. به این ترتیب رسول اکرم (ص) بشر را از انحراف از مسیر عقلانیت بیرون آوردند و فطرت عقلایی وی را در زمینه‌های مختلف، امضا و تأیید فرمودند که در جای خود به تفصیل قابل اثبات و بررسی است.

در طرح کلان دین، می‌توان حوزهٔ نخست (غبار روبی از فطرت) را مقدّمهٔ حوزهٔ دوم (ارتقا دادن معارف توحیدی) به حساب آورد. در ادامهٔ تعبیر یاد شده، آن حضرت را با این وصف می‌ستاییم:

الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا انْغَلَقَ.

پایان بخش آن‌چه پیشی گرفت و گشایندهٔ آن‌چه (راهش) بسته و مسدود بود.»