کتاب کالیگاریسم: نگاهی به فرهنگ تصویری در سینمای جمهوری وایمار

«کالیگاریسم» نوشته امین اصلانی(-۱۳۵۷)، نگاهی دارد به فرهنگ تصویری در سینمای جمهوری وایمار. در ایران فیلم کابینه دکتر کالیگاری را که روبرت وینه در سال ۱۹۱۹ ساخته و به گفتۀ بسیاری یکی از نخستین فیلم‌های سینمای اکسپرسیونیستی آلمان است، به مطب دکتر کالیگاری می‌شناسند. هم در فرانسه هم در آلمان، کابینه یادآور اتاقک یا فضایی جنبی است که در علم روان‌کاوی و شبه‌علمِ هیپنوتیسم معنای مشخصی دارد. این معنای دوگانه برای واژۀ کابینه، به شخصیت دوگانه خود کالیگاری و نقش او بازمی‌گردد؛ کالیگاری هم یک روان‌درمانگر است که در مطبی رسمی در یک تیمارستان کار می‌کند، هم کابینۀ او اشاره به اتاقک خیمه‌شب‌بازی یک شعبده‌باز دوره‌گرد دارد که شکل تحریف‌یافته‌یی از روان‌کاوی است، یعنی هیپنوتیسم که در اینجا در ردیف شارلاتانیسم قرار می‌گیرد. همان طور که زیگفرید کراکائر در تأملات خود در باب جامعه‌شناسی فیلم می‌گوید، سرگرمی‌های عمومی مثل کارناوال و خیمه‌شب‌بازی، مناسبات اجتماعی و شکل‌گیری‌های سیاسی همه در پیوند مستقیم هستند و از این منظر در فیلم‌هایی که در جمهوری وایمار در سنت کالیگاریسم ساخته شده‌اند، ساختارهای اجتماعی و روابط طبقات و موتیف‌های روایی در تناظر با هم قرار دارند. مقاله «کالیگاریسم: نگاهی به فرهنگ تصویری در سینمای جمهوری وایمار» به‌طورکلی به همین مسأله و نسبت جامعه و سینما در این دورۀ خاص می‌پردازد. این متن به‌عنوان رسالۀ پایانی واحدی درسی به نام «سینما و مدرنیسم» در دپارتمان پژوهش فیلم در دانشگاه کنت در انگلستان، تحت نظارت دکتر ماتیاس فرای، ارائه شده است. همچنین، فیلم نامه کابینه دکتر کالیگاری -که نه فیلم‌نامه اولیۀ کارل مایر(۱۹۴۴-۱۸۸۹) و هانس یانُویتس بل که بازنویسی نما‌به‌نمای آر. وی. ادکینسن از روی فیلمِ ساخته شده است‌ـ در پیوست این کتاب آمده که خواندن آن نیز می‌تواند خالی از لطف نباشد.