کتاب گنجینه سخن (جلد اول)

کتاب الکترونیکی «گنجینه سخن (جلد اول)» نوشتهٔ ذبیح اللّه صفا در انتشارات فردوس چاپ شده است.

درباره کتاب گنجینه سخن (جلد اول)

در این‌ کتاب‌ سیر تحوّل‌ و تطوّر سبک‌ شعر و نثر فارسی‌ در دوره‌ٔ هزار‌و‌یکصد‌ساله‌ٔ آن‌ در دسترس‌ علاقه‌مندان‌ قرار می‌گیرد. مقدمه‌ای شامل عناوین زیر در ابتدای کتاب قرار دارد:

۱ - تاریخ نثر پارسی از اوایل عهد اسلامی تا روزگار ما

۲ - شیوه‌های نگارش نثر پارسی

۳ - انواع نثر پارسی و موضوعات آن 

در جلد اول مجموعهٔ گنجینهٔ سخن اطلاعاتی از ابومنصور معمری تا هجویری قرار دارد. اشخاصی که جلد اول این مجموعه به آن‌ها پرداخته است به این شرح است:

۱ - ابومنصور معمّری

۲ - ابوالمؤید بلخی

۳ - بلعمی

۴ - تفسیر بزرگ 

۵ - بوبکر اَخَوَینی

۶ - حاسب طبری 

۷ - حدود العالم

۸ - تفسیر پاک 

۹ - تاریخ سیستان

۱۰ - بوالحسن خرقانی

۱۱ - محمد سرخ

۱۲ - موفق هروی

۱۳ - تفسیر قرآن

۱۴ - ابن سینا

۱۵ - شرح قصهٔ حی بن یقظان

۱۶ - ابویعقوب سگزی

۱۷ - اسحق بن ابراهیم

۱۸ - بونصر مشکان

۱۹ - ابوابراهیم مستملی

۲۰ - گردیزی

۲۱ - ابوریحان بیرونی

۲۲ - هجویری

۲۳ - ابوالفضل بیهقی

کتاب گنجینه سخن (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این اثر به علاقه‌مندان به تاریخ ادبیات فارسی و دانشجویان رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌شود.

درباره ذبیح‌ اللّه صفا

ذبیح‌‌اللّه صفا در ۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۰ در شهمیرزاد از توابع بلوک سنگسر در استان سمنان متولد شد. پدرش سیدعلی‌اصغر صفای شهمیرزادی در شهر بابل بازرگان بود. دورهٔ ابتدایی را در سال ۱۳۰۴ در بابل به پایان رساند. آنگاه راهی تهران شد و در دبیرستان‌های سیروس و دارالفنون مشغول تحصیل شد و در سال ۱۳۱۲ تحصیلات متوسطه را به پایان رساند. سپس تحصیلات خود را در دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات ادامه داد و در رشته‌های ادبیات و تعلیم‌وتربیت لیسانس گرفت، تا آنکه در سال ۱۳۲۱ با پذیرش رسالهٔ او با عنوان «حماسه‌سرایی در ایران» به درجهٔ دکتری نایل شد.

ذبیح‌‌اللّه صفا خدمات آموزشی خود را با دبیری ادبیات فارسی در کلاس‌های دورهٔ دوم متوسطه در دبیرستان‌های تهران شروع کرد. از سال ۱۳۲۱ به درجهٔ دانشیاری کرسی تاریخ ادبیات دانشگاه تهران ارتقا یافت و در سال ۱۳۲۷ در همان کرسی استاد شد؛ تا این که در سال ۱۳۴۰ به بالاترین رتبهٔ استادی رسید. طی سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ با سمت استاد مهمان در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. در بازگشت از آلمان به مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی و سپس ریاست دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران انتخاب شد و تا سال ۱۳۴۷ این سمت‌ها را به عهده داشت. در آن سال پس از تغییرات ناگهانی در نظام اداری و آموزشی دانشگاه به درخواست خود بازنشسته شد و تدریس خود را به‌صورت افتخاری ادامه داد. در سال ۱۳۴۷ برای بار دوم به آلمان رفت و یک سال دیگر در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به تهران عنوان استادی ممتاز دانشگاه تهران را یافت و ازآن‌پس در سال‌هایی که در تهران اقامت داشت، به تدریس ادبیات حماسی، غنایی و دراماتیک در دورهٔ دکتری ادبیات فارسی ادامه داد.

بخشی از کتاب گنجینه سخن (جلد اول)

«دوره سامانی همچنان که برای شعر پارسی دوره طلاییست، برای نثر پارسی نیز دورانی بسیار قابل توجه است و نتیجه کاری که در آن عهد برای بنیان‌گذاری شعر و نثر پارسی شد چنان مهم و شایسته اعتنا بود که در دوره‌های بعد با همه انقلابات اجتماعی که در ایران رخ داد نه تنها اثر آن از میان نرفت بلکه روزبه‌روز نیرومندتر و بارآورتر گردید. نخستین عامل اساسی برای ایجاد این توجه همچنان که گفته‌ایم نشاطی بود که به اثر اعاده استقلال ایرانیان در حیات ملی و اجتماعی آنان پیدا شده و در نتیجه به اعاده استقلال ادبی کشیده بود. علت اساسی دیگر حاجت ایرانیان دوره اسلامی بود به ایجاد ادبیاتی در قبال ادبیات عربی و سبب دیگر آنکه در قرن‌های اولیه اسلامی شماره کسانی که در داخله ایران به زبان و ادب عربی آشنایی داشته بوده باشند کم و احتیاج ایرانیان به داشتن کتاب‌هایی در زبان خود زیاد بود. علاوه بر همه اینها، تشویق‌های شاهان سامانی و بعضی از رجال بزرگ دوره آنان مانند خاندان جیهانی و خاندان بلعمی که هر دو عهده‌دار کارهای سیاسی از قبیل وزارت و دبیری بودند و رجالی مانند احمد بن سهل سرخسی و ابومنصور محمد بن عبدالرزاق، دو تن از طبقه قدیم دهقانان که به مرتبه حکومت و امارت رسیده بودند و خاندان‌های معروف امارت مانند آل‌محتاج در چغانیان، (منتهی‌الیه شمال شرقی ناحیه خراسان قدیم) و آل‌فریغون در گوزگانان خراسان و آل‌سیمجور در خراسان و بازمانده امرای صفاری در سیستان و امرای خوارزم (آل‌عراق و آل‌مأمون)، هم مشوق خوبی برای مؤلفان در تألیف کتاب‌هایی در زمینه‌های گوناگون علمی و ادبی و تاریخی و ترجمه‌هایی از عربی و امثال این کارها بود.»