کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ

کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ نوشتهٔ دانیلو کیش و ترجمهٔ ابتهاج نوایی است. انتشارات کتاب نشر نیکا این کتاب را منتشر کرده است. این اثر، ۷ گفتار از یک سرگذشت مشترک را در بر دارد که همه با موضوع قربانیان نیروهای فشار کورکورانه نوشته شده‌اند. داستان‌های این مجموعه، به مهندسی انقلابیون، پلیس‌ها، اراذل، شاعرها، مرتدها، خائن‌ها، اسیران، تروتسکیست‌ها، پزشک‌ها، مدیرها، نگهبان‌ها، کارمندان و بازجوهایی اشاره دارد که با تاریخ یکسانی به یکدیگر پیوند خورده‌اند؛ یعنی تاریخ شرارت. ازاین‌رو، قهرمانان این کتاب افرادی هستند که حکومت تمامیت‌خواه آنها را سربه‌نیست کرده است. این اثر، یک رمان تاریخی است.

درباره کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ

کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ، مشهورترین اثرِ نویسندهٔ آن دانیلو کیش است. نویسندگان مشهوری همچون میلان کوندرا، یوسیف برودسکی، جورج کانرد، پِتِر اِستِرخازی و ویلیام وُلمَن دربارهٔ این کتاب مطالبی نوشته‌اند. این اثر، منجر به یکی از بزرگ‌ترین مجادلات در ادبیات معاصر صرب شد؛ به همین دلیل، نویسندهٔ آن کتاب دیگری به نام «درس کالبدشناسی» را نوشت تا در آن دربارهٔ کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ توضیحاتی ارائه دهد.

کتاب حاضر، یک مجموعه داستان با موضوعی یکسان است. هر ۷ داستان به سبک ادبی مستندنویسی نوشته شده‌اند و ۷ زندگی‌نامه را همراه با مستنداتی (راستین و دروغین) از قبیل مدارک نوشتاری، روایت‌ها، شهادت‌ها، عکس‌ها، دفترهای خاطرات، صورت‌جلسه‌ها، مدارک بازجویی، نقل‌قول‌ها و کتاب‌ها و نویسنده‌های مرجع به خواننده ارائه می‌دهند. این مستندات در این داستان‌ها، خود را به شکل داستانِ خیالیِ یک واقعیتِ مشخص نشان می‌دهند.

ابتهاج نوایی، مترجم اثر حاضر، در ابتدای کتاب نوشته است:

«داستان‌های کتاب گورخانه‌ای برای بوریس داویدُویچ از سویی در گستره‌ای از برخورد واقعیت‌ها و خیالات نوشته‌شده‌اند و از سویی دیگر پیامد آمیزه‌ای از واقعیات بی‌رحم تاریخی و نوعی از داستان‌سرایی هستند که زنده شدن واقعه را به خیالبافی خواننده واگذار می‌کند.»

هر ۷ داستان این کتاب، سرگذشت قربانیان اردوگاه‌های کار اجباری در شوروی سابق را شرح می‌دهند. این داستان‌ها در کنار یکدیگر، داستان بزرگ‌تری را به وجود می‌آورند که به تجربهٔ تلخ زندگی تحت عقاید تمامیت‌خواهانه در نیمهٔ دوم سدهٔ ۱۹۲۰ میلادی اشاره دارد.

خواندن کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران ادبیات داستانی، داستان کوتاه و رمان تاریخی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره دانیلو کیش

دانیلو کیش در ۲۲ فوریهٔ ۱۹۳۵ در سوبُتیتسا به دنیا آمد. وی نویسندهٔ یوگسلاوی (صربستانی) بود و یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبی یوگسلاوی پیشین بود.

کیش در رشتهٔ ادبیات عمومی و تئوری ادبیات در بلگراد تحصیل کرد و سپس استاد زبان صربی – کرواتی در دانشگاه‌های استرازبورگ و بوردو شد.

او آثار ادبی ارزشمندی را از زبان‌های فرانسوی، مجاری و روسی به زبان صربی ترجمه کرد و همواره کوشید تا دو واقعهٔ «نازیسم» و «استالینیسم» را که او و خانواده‌اش با پوست و گوشت آنها را تجربه کرده بودند، بدون مصیبت‌پردازی پرداخت و روایت کند.

رمان «گورخانه‌ای برای بوریس داویدُویچ» یکی از آثار او است که به‌وسیلهٔ ابتهاج نوایی به فارسی برگردانده شده است.

دانیلو کیش که جوایز گوناگونی هم دریافت کرده بود، در ۱۵ اکتبر ۱۹۸۹ در پاریس درگذشت.

بخش‌هایی از کتاب گورخانه ای برای بوریس داویدویچ

«تاریخ نام او را این‌گونه ثبت کرده‌است: نُوسکی. بدون شک این فقط اسم مستعار است (اگر دقیق‌تر بگوییم: یکی از اسامی مستعار او). اما چیزی که بی‌درنگ مایهٔ تردید می‌شود این پرسش است: آیا تاریخ واقعاً او را به‌خاطر سپرده‌است؟ در دانشنامهٔ گرانات و ضمیمهٔ آن، میان دویست و چهل و شش زندگینامه و خودزندگینامهٔ به‌امضا رسیده از سوی نخبگان و انقلابیون، نام او به چشم نمی‌خورد. هُپت در شرح خود بر دانشنامهٔ نامبرده به این نتیجه می‌رسد که همهٔ شخصیت‌های انقلابی در اینجا حضور دارند و فقط از غیبت تعجب‌آور و غیرقابل توضیحِ پادوُیسکی تأسف می‌خورد. ولی او نیز کمترین اشاره‌ای به نُوسکی نمی‌کند که نقشش در انقلاب از همه لحاظ مهم‌تر از آن اولی است. بدین ترتیب، به طریقی تعجب‌آور و غیرقابل‌توضیح، کسی که با اصول سیاسی خود مفهوم اخلاق مداریِ سخت ومحکمی را نمایان می‌کرد، آن انترناسیونالیست آتشین، در گاه‌نگاری‌های انقلاب به عنوان شخصیتی بی‌چهره و بی‌صدا باقی ماند.

با این نوشته، هرچند تکه تکه و ناقص، سعی خواهم کرد یاد شخصیت عجیب و ضد و نقیض نُوسکی را زنده‌کنم. جاهای خالی و بویژه آنهایی که به‌مهمترین دوران زندگی او مربوط است، یعنی دوران خود انقلاب و سالهای پس از آن، می‌توانند با همان دورانی توجیه شوند که مفسر نامبرده در ارتباط با دیگر زندگینامه‌ها آورده‌است: زندگی او پس از ۱۹۱۷ با زندگی عمومی مخلوط و بخشی از تاریخ می‌شود. از سویی دیگر، همان‌طور که هُپت می‌گوید، نباید فراموش کنیم که این زندگینامه‌ها اواخر سالهای بیست نوشته شده‌اند: برای همین در آنها فضاهای خالی زیاد، احتیاط و نوعی عجله وجود دارد: بهتر است بگوییم عجلهٔ پیش از مرگ.

یونانی‌های قدیم رسم قابل احترامی داشتند: برای کسانی که در آتش سوخته‌اند، برای کسانی که دهانهٔ آتشفشان آنها را بلعیده‌است، برای کسانی که گدازه‌های آتشفشانی روی آنها را پوشانده‌است، برای کسانی که حیوانات درنده آنها را تکه‌تکه کرده‌اند یا طعمهٔ کوسه‌های گرسنه شده‌اند، برای کسانی که لاشخورها در بیابان‌ها آنها را تکه‌پاره کرده‌اند، در موطنشان کِنُتافه یا قبرهای خالی درست می‌کردند زیرا بدن از آتش، آب یا خاک درست شده‌است ولی روح، هم آغازاست و هم فرجام، بنابراین بایستی برای روح یادبود بنا کرد.»