کتاب تربیت دینی و انتخاب گری

کتاب تربیت دینی و انتخاب گری نوشتۀ علیرضا رحیمیان است. نشر خسرو خوبان این کتاب را منتشر کرده است. این اثر دربارۀ جایگاه هدایت مربی در انتخاب‌های صحیح مربیان است. موضوع «انتخاب‌گری» و «آزادی» در محیط خانه و مدرسه، در چند دهۀ اخیر، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان تربیتی و آموزشی دنیا و نیز ایران قرار گرفته است.

درباره کتاب تربیت دینی و انتخاب گری

کتاب تربیت دینی و انتخاب گری، حاصل پرداختن به دغدغه‌های گروهی از درست‌اندرکاران حوزۀ تعلیم و تربیت دینی است. 

این کتاب، به شکل گفت‌وشنود تهیه و تنظیم شده است. به عبارت دیگر، خوانندۀ این کتاب به خواندن گفتگوها، پرسش‌ها و پاسخ‌ها خواهد نشست.

مطالب کتاب علیرضا رحیمیان در پنج بخش، به شرح زیر سامان یافته است:

• تبیین مسئلۀ «تربیت دینی و انتخاب‌گری»
• تربیت دینی؛ چرا و تا کجا؟
• در مکتب تربیتی «دو استاد»
• مدیریت تأثیرات بیرونی در محیط تربیت
• مداخلۀ تربیتی و درونی‌سازی ارزش‌ها

خواندن کتاب تربیت دینی و انتخاب گری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران حوزۀ آموزش و پرورش پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تربیت دینی و انتخاب گری

«- صنایع‌پسند: در بحثی که خدمتتان داشتیم، تعبیر «مداخله» را عمدتاً ناظر به همان «اِعمال محدودیت‌ها» در نظر گرفتیم و جنابعالی هم توضیحاتی راجع به آن، بیان فرمودید. حال با توجّه به این توضیحات، اگر بخواهیم توصیفی از اقدامات تربیتی مرحوم آقای علامه و مرحوم آقای روزبه داشته باشیم، نهایتاً تعبیر مداخله به معنای خاصّ «اعمال محدودیت» را مناسب می‌بینید یا نه؟ به تعبیر دیگر، اساس و عمده «آنچه در علوی می‌گذشت»، مداخله به این معنا بود، یا چیز دیگری؟

*ببینید! واقعیتِ روش علوی این‌طور نبوده است که همه کار را با محدودیت پیش ببرند. شما وقتی به عملکرد مرحوم آقای علامه نگاه می‌کنید، می‌بینید که ایشان در راستای آن هدفی که داشتند، در امور مختلف و گاهی جزئی مدرسه دقت می‌کردند؛ از مناسب بودن ظاهر معلم گرفته، تا انتخاب مناسب کادر خدماتی، تا توجّه داشتن به شخصیت راننده و....

یا مثلاً در تابلویی که بالای دفتر مدرسه نصب است، جمله‌ای حکمت‌آمیز و اثرگذار می‌نوشتند و در معرض دید دانش‌آموزان قرار می‌دادند؛ یا فرضاً چند دقیقه برنامه قرآن صبحگاهی داشتند. این‌ها همه «مداخله» است امّا «محدودیت ی که فرمودید، در آن‌ها نیست. این‌ها اصلاً ربطی به تنگ کردن حوزه عمل دانش‌آموز ندارد ولی در عین حال، نوعی مداخله است به معنای وسیعِ آن؛ یعنی به معنای «تأثیرگذاری». پس مداخله را باید اعمّ از اعمال محدودیت در نظر داشت و در مکتب آقای علامه نیز همین‌طور بوده است.

- معینی: این‌ها در واقع، «معماری فضای تربیتی» است. یعنی کار کردن بطور نامحسوس، که حتی از مداخله مستقیم، موثرتر هم هست.

*بله؛ و هرچه بیشتر بتوانیم از این قسم اقدامات ـیعنی معماری فضاـ انجام دهیم، در مقایسه با اینکه مستقیماً وارد شویم و اعمال محدودیت کنیم بهتر است. گاهی هم برای این کارها تعبیر «شیب‌بندی فضای تربیتی» را استفاده می‌کردیم؛ که واقعاً هم در فضای علوی، این‌گونه شیب‌بندی‌ها به سمت اهداف متعالی، وجود داشت.

تغییر راهکارها و ثبات اهداف

- معینی: یک سوالی که برای من مطرح است این است که ما تا چه میزان می‌توانیم مداخلات را بصورت یک «روند» تعریف کنیم و به آن نگاه کنیم؟ ممکن است یک کارهایی در سال‌های اولیه تأسیس علوی لازم بوده و الآن با توجّه به تغییر شرایط، لزومی نداشته باشد (و بالعکس).

اگر بخواهم یک مثال خارج از فضای مدرسه و در سطح جامعه بزنم، الآن مثلاً می‌بینیم که در کشور کانادا قانون آزادی عرضه مواد مخدر در داروخانه‌ها، از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت است. یعنی مثلاً در یک ایالت، نگاه مسئولین این است که با مراجعه افراد معتاد به داروخانه، ما می‌توانیم ارتباطات او را ردیابی و پیگیری کنیم و از آن طریق به اصلاح او کمک کنیم؛ پس ما آن هزینه‌ای را که می‌خواهیم صرف اِعمال محدودیت و دستگیر کردن افراد و... کنیم، در این جهت صرف می‌کنیم و از این طریق هدفمان را پی می‌گیریم. امّا یک ایالت دیگر می‌گوید که من هنوز به آن حدّ از بلوغ نرسیده‌ام؛ پس چرا چنین کاری کنم؟!

*توجّه داشته باشیم که جنس کار هر دو، یکی است؛ یعنی «می‌خواهند با اعتیاد مقابله کنند». تفاوت فقط در راهکارهاست.»